Китабда истифадә олунмуш әсас мәнбәләр

HƏZRƏT MEHDİNİN (Ə) DÜNYAYA GƏLİŞİNİN YAXINLAŞMASI, QEYB DÖVRÜNÜN BAŞLAMASI VƏ NECƏLİYİ

Qeyd olunduğu kimi, məhdəviyyət və həzrət Mehdinin (ə) qeyb məsələsi ümumi şəkildə həzrət peyğəmbər və imamlar tərəfindən bəyan olunmuşdur. Ona görə də imam Hadi (ə) və imam Həsən Əsgəri (ə) bu dövrün yaxınlaşması barədə mə’lumat verir, şiələrin bu imtahandan üzüağ çıxmasına çalışırdılar. Çoxsaylı rəvayətlərdə imam Hadi (ə) bildirir ki, Mehdi (ə) onun övaladının övladıdır və onun qeyb dövrü yaxınlaşmışdır.

İmam Hadi (ə) buyurur: «Məndən sonra imam, doğrudan da, mənim övladım Həsən (ə), ondan sonra isə onun övladı qaimdir. Qaim yer üzünü zülm bürüdükdən sonra onu ədalətlə doldurasıdır».

Əbdül-Əzim Həsəni deyir: «Ağam imam Hadinin (ə) yanına getdim. Məni görüb buyurdu: «Əhsən sənə ey, Əbül-Qasim! Sən bizim həqiqi dostlarımızdansan». Ərz etdim: «Mən sizə öz dinim haqqında danışmaq istəyirəm. Əgər bu sizi razı salsa, mən Allahla görüşən günədək dinimdə sabit qalım». Buyurdu: «Söylə». Sonra həzrət Əbdül-Əzim tövhid, peyğəmbərlik, imamətə olan e’tiqadından danışır. O, imamları imam Hadiyədək (ə) sadalayıb dayanır. Bu vaxt imam Hadi (ə) buyurur: «Məndən sonra imam övladım Həsəndir. Bəs onun canişini haqqında xalq nə düşünür?» Ərz etdim ki, nə düşünür, ey mənim mövlam? Həzrət buyurdu: «Çünki o zühur edib yer üzündə ədaləti bərqərar edənədək kimsə onu görməyəcək və adının da çəkilməsi caiz olmayacaq . . .»

Oxşar sözlərlə imam Hadi (ə) Əbu-Haşimə də müraciət etmişdi. İmamdan qaimin adının necə çəkilməsi barədə soruşulduqda imam buyurur: «Deyin ki, Ali-Məhəmməddən olan höccət».

Bə’zi məqamlarda imam Hadi (ə) şiələrə bildirir ki, Mehdi (ə) dünyaya gəlişi başqalarına məxfi olan bir şəxsdir. Həzrətin bu kəlamı şiələrə xəbərdarlıq edir ki, məbada Mehdinin (ə) dünyaya gəlişinin məxfi olması onlarda şübhə doğura.

İshaq ibn Məhəmməd Əyyub deyir: İmam Hadidən (ə) belə buyurduğunu eşitdim: «Bu işin sahibi o kəsdir ki, xalq onun haqqında «Hələ doğulmayıb» deyər».⁷

İmam Hadi (ə) dünyasını dəyişdikdən və imamət vəzifəsi imam Həsən Əsgərinin (ə) öhdəsinə düşdükdən sonra həzrətin qeybə hazırlıq işi xeyli ağırlaşdı. İmamın əsrində Mehdi (ə) dünyaya gəldi artıq qeyb dövrünün başlamasına çox az vaxt qalmışdı. Ona görə də imam Həsən Əsgəri (ə) Mehdi və onun qeybi məsələsini ümumi şəkildə açıqlamaqdan əlavə, həzrət Mehdinin vücudunu və dünyaya gəlişini də isbat etməli idi. Həzrət xüsusi şiələrindən bə’zilərinə lütf göstərərək onların öz övladı həzrət Musa (ə) ilə görüşünü təşkil etdi. Bununla belə, Mehdinin (ə) dünyaya gəlişindən biganələr xəbər tutmamalı idi.

Həzrət Mehdini (ə) yalnız imamın xüsusi səhabələri görə bildi. Əhməd ibn İshaq Qummi deyir: «Mövlamın yanına gedib ondan öz canişini haqqında soruşdum. Həzrət buyurdu: «Ey Əhməd ibn İshaq! Allah-təala yer üzünü heç vaxt höccətsiz qoymaz. O, bu höccət vasitəsi ilə yer əhlini bəladan qoruyar, yağış nazil edər və bərəkətləndirər». Soruşdum ki, ey peyğəmbər övladı, sizdən sonra imam və xəlifə kimdir? Həzrət yerindən qalxıb otağa daxil oldu və çiynində çöhrəsi bədirlənmiş aya oxşar üç yaşlı oğlan uşağı ilə otaqdan çıxdı. O buyurdu: «Ey Əhməd ibn İshaq! Əgər Allahın yanında kəramətin olmasaydı, övladımı sənə göstərməzdim. Onun adı və künyəsi peyğəmbərin adı və künyəsidir. Yer üzünü zülm bürüdüyü bir vaxt o ədaləti bərqərar edər. Ey Əhməd ibn İshaq, onun məsəli Xızır və Zülqərneynin məsəli kimidir. And olsun Allaha, o qeybə çəkiləcək və həmin qeyb dövründə yalnız o kəslər nicat tapacaqlar ki, Allah imamətin qəbulunda onları möhkəm qərar versin və onları imamın zühurunun tezləşməsi üçün duaya müvəffəq etsin».

Əhməd ibn İshaq ərz etdi: «Ey mənim mövlam, qəlbimi əmin edəcək bir əlamət varmı? Sual ağzından çıxan kimi körpə dil açdı və səlis ərəb dilində buyurdu: «Mən yer üzündə Bəqiyyətullah və Allah düşmənlərindən intiqam alanam. Ey Əhməd ibn İshaq! Gözlə görüb müşahidə etdikdən sonra nişanə gəzmə».

Əhməd ibn İshaq deyir: Mən sevincək halda imamı tərk etdim. Səhəri gün imam Həsən Əsgərinin hüzuruna gəlib ərz etdim: «Ey Allah rəsulunun övladı, mənə göstərdiyin lütfə görə şadlığımın həddi-hüdudu yoxdur. Xızır və Zülqərneyn sünnəsinin övladınla nə bağlılığı var?» Buyurdu: «Qeyb dövrünün uzunluğu, ey Əhməd! Belə ki onun imamətinə inananların çoxu öz əqidəsindən dönər. Yalnız dərin imana malik olanlar və Allahın yardım göstərdikləri öz əqidəsində qalar. Ey Əhməd ibn İshaq! Bu iş Allahın işlərindəndir. Bu sirr Allahın sirlərindəndir, bu qeyb onun qeyblərindəndir. Dediklərimi qəbul et və gizlə. Şükr edənlərdən ol ki, sabah «İlliyyində» bizimlə olasan».

Bə’zi məqamlarda imam Həsən Əsgəri (ə) qeyb vaxtını dəqiq göstərmişdir. Əbu-Ğanim deyir: İmam Həsən Əsgərinin (ə) belə buyurduğunu eşitdim: «Hicri iki yüz altımışıncı ildə mənim şiələrimə ayrılıq üz verər». Bə’zi rəvayətlərdə imam qeyb dövrü başladıqdan sonra şiələr arasında yaranacaq ixtilaflara toxunur.

Musa ibn Cə’fər ibn Vəhəb Bağdadi deyir: İmam Həsən Əsgərinin (ə) belə buyurduğunu eşitdim: «Məndən sonra canişinimlə bağlı ixtilafların olacağını sanki görürəm . . . Bilin ki, övladım üçün insanların şəkkə düşəcəyi qeyb dövrü var. Yalnız Allahın hifz etdikləri imanında sabit qalar».

Bir rəvayətdə həzrət şiələri qeyb dövründə səbrə və zühur intizarına çağırır. Bu məsələ ilə bağlı məktublarından birində həzrət Əbül-Həsən, Əli İbn Hüseyn ibn Babiyyə Qummiyə yazır: «Səbr et və zühur intizarında ol. Həzrət peyğəmbər buyurmuşdur ki, mənim ümmətimin ən üstün əməli fərəc (zühur) intizarıdır. Peyğəmbərin müjdə verdiyi övladım zühur edənədək bizim şiələr qəm-qüssədə olar.»