Sağlık hizmeti sağlayıcılarının Devlet garantisi programının (DGP) 2009-2013 yıllarına seyri ve yapısı(3)
Göstergeler
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2013 yılı 2009 yılına oranla, %
|
Yataklı bakım
|
2837,0
|
2783,9
|
4298,3
|
5478,4
|
6116,9
|
215,6
|
Büyüme hızı bir önceki seneye göre, %
|
100,0
|
98,1
|
154,4
|
127,5
|
111,7
|
+11,7%
|
Ambulatuvar bakımı
|
1838,1
|
2009,4
|
2866,1
|
3493,2
|
3541,4
|
192,7
|
Büyüme hızı bir önceki seneye göre, %
|
100,0
|
109,3
|
142,6
|
121,9
|
101,4
|
+1,4%
|
Toplam__4675,1__4793,3__7164,4'>Toplam
|
4675,1
|
4793,3
|
7164,4
|
8971,6
|
9658,3
|
206,6
|
DGP yapısı, %
|
Yataklı bakım
|
60,7
|
58,1
|
60,0
|
61,1
|
63,3
|
-
|
Ambulatuvar bakımı
|
39,3
|
41,9
|
40,0
|
38,9
|
36,7
|
-
|
Toplam
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yukarıda ki tabloya göre, devlet garanti programının uygulanmasında fonların % 63.3 kadarı yataklı bakım için harcanmaktadır. 2013 yılında bu finansman oranı 2009 yılına nazaran neredeyse 2.2 kat artmıştır. Ve son 5 yıl içinde bu eğilim devam etmektedir, yani finansman kaynağı birincil bakım sağlanması için ayrılan finansmanla karşılaştırıldığında hastanede tedaviye öncelikli finansman kaynağı olarak aktarılmaya devam ettiği gözlemlenmektedir. Hastanede tedavi maliyetinin büyüme hızı 2013 yılında, 2009 yılına oranla %11,7 olarak gerçekleşirken, birincil bakıma ayrılan payın oranı ise sadece 1.4% artmıştır. Hastanede tedavi görmek zorunda olan hastaların sayısı artmaktadır.
Temel düzeyde hastaneler tarafından uygulanan ek ilaç tedarik programı, toplam kamu harcamalarının % 1 ile % 2’sini oluşturmaktadır.
Hastane tedavisi ayakta tedaviye (ambulatuar) göre daha pahalıdır. Kaynakların kıtlığı söz konusu iken, böyle bir dağılım, kaynakların verimsiz kullanımına yol açmaktadır.
Beyaz Rusya’nın tecrübesine bakacak olursak, kaynakların büyük bir kısmı polikliniklerde yoğunlaşmaktadır. İlk yardım bedava verilmektedir. Bunun sayesinde hastaların % 70’i kritik seviyeye ulaşmadan sağlığına kavuşmaktadır. Neticede Beyaz Rusya’da bugün BDT ülkeleri arasında yüksek yaşam beklentisi ve düşük bebek ölüm oranı kaydedilmiştir.
Bundan dolayı Tek ödeyici sistemindeki kaynakların büyük kısmı polikliniklerin finansmanına yönlendirilmelidir. Hastalıkları önlemek için kaynaklar harcanmalı.
Kaynakların Kullanımı
Sağlık sektörünün yeniden yapılandırılmasının dönüm noktası olarak program şeklindeki formata geçiş sayılabilir.
Bütçe oluşumunda temel oranlar. Devlet Garanti Programının kaynaklara göre dağılımı (som olarak)
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2013г. в % к 2009 г.
| -
Bütçe:
|
Hastane tedavisi- temel oran Стационары - базовая ставка
|
1340
|
1700
|
1550
|
4400
|
4400
|
328,3
|
Aile tedavi merkezi. Kişi başına düşen oran
|
57,4
|
79
|
82
|
186
|
176
|
306,6
|
Dişçilik- kişi başına düşen oran
|
12,5
|
15
|
18
|
41
|
40
|
320,0
|
Acil yardım– ekip başına düşen oran
|
175000
|
220000
|
240000
|
550000
|
550000
|
314,3
| -
|
Hastanede tedavi görenler
|
700
|
750
|
1200
|
1650
|
1950
|
278,5
|
Aile tedavi merkezi/Aile doktorları grubu
|
65
|
70
|
80
|
100
|
100
|
153,8
|
Zorunlu sigorta ödemeleri– kişi başına oran
|
30
|
30
|
30
|
45
|
45
|
150,0
| -
Yerli bütçe
|
Hastanede tedavi görenler-temel oran
|
1340
|
1340
|
1110
|
3387
|
2855
|
213,0
|
Aile tedavi merkezi – kişi başına düşen oran
|
-
|
97
|
94
|
220
|
222,8
|
-
|
Aile doktorları grubu – kişi başına düşen oran
|
-
|
97
|
93
|
220
|
222,8
|
-
|
Dişçilik
|
-
|
16
|
14
|
36
|
32,9
|
-
|
Acil yardım -ekip başına düşen oran
|
-
|
166038
|
176540
|
372252
|
377000
|
-
|
Devlet bütçesine dayalı olan standartlar yüksek hızla artış göstermiştir. Bunların içinden hastanede tedavi için 3,3 kat artış meydana gelmiştir. Her yıl tedavi için ayrılan kaynakların artması ile her bölgeden tedavi görmek için hastaneye yatırılanların sayısı da artmıştır. Toplam harcamaların 2,4 kat artması ile beraber doktorların maaşlarında 2,7 kat artış kaydedilmiştir. Bu oran 2013 yılında toplam harcamaların % 69,3 ‘üne denk gelmiştir. İlaçlar için harcamalar 1,7 kat, yemek için harcamalar 1,9 kat artış kaydetmiştir.
Zorunlu sağlık sigortası oranları tüm bölgeler için aynı oranda belirlenmiştir. 2013 yılında Aile doktoru grubu oranı sigortalılar için 100 som ve hastanede tedavi olanlar için 1950 som civarında belirlenmiştir.
Kalitenin düşük düzeyde olmasnın nedeni olarak anketi cevaplayanların %61,8’i motivasyon eksikliğini göstermişler.
Başka bir deyişle doktorların % 93’ü aldıkları maaştan memnun değillerdir.
Kalitenin düşük düzeyde olmasının ikinci nedeni olarak ileri teknolojinin olmaması olarak görülmüştür.
Kalitenin düşük düzeyde olmasının üçüncü nedeni olarak standartlara göre kaynaklardan tasarruf sağlamak için ucuz ilaçların verilmesidir.
Tek ödeyici sistemin kaynaklarının çoğunluğu polikliniklerin finansmanına yönlendirilmeli.
Sağlık sigortasında sabit bir payın maddi teknik altyapının geliştirilmesine yönelik harcanması sağlanmalı.
Poliklinikte sunulan hizmetin kalitesini tedavi görmüş hastaların vermeleri doğru yaklaşımdır.
-
Daha sonra hizmetlerin kalitesi sağlığına kavuşmuş hastaların sayısı ile belirlenmeye başlar.
-
İmtiyazlı hastalar devlet tarafından ayrılan kaynakların % 94’ü kullanılmaktadır.
Çalışanların ücreti
-
Doktorların maaşları mezunları kendi alanında çalışmalarını motive etmemektedir. Garantili ve ekli ücretlerden oluşmaktadır. Tek kaynağı- emek ödeme fonudur. Ek ödemeler de söz konusu fon tarafından yapılmaktadır.
-
Çalışanları motive etmenin temelini saat başına ödemeden vazgeçerek parça başı ödeme formunun kabul edilmesi oluşturacaktır. Doktorların emeğine değer vermenin kriteri olarak tedaviden sonraki hastanın sağlığına kavuşması olmalı. Ek ödemelerin kaynağını ücretli hizmetlerden oluşan fonlar oluşturabilir. (Türkiye örneği)
Sağlık sisteminde özel-kamu işbirliği- finansmanı ve riskleri paylaşmalıdır.
-
Ülkemizde kamu sektörü devlet garanti Programına finansman sağlamamaktadır. Bu bedava tıbbi yardımların payını düşürmüştür.
-
Özel ve kamu sektörlerin aktiflerinin birleştirilmesi kaynakların etkin kullanımını sağlayacaktır. Devlet tarafından tıp alanında altyapı yatırımlarına yönelik planlamalar yapılmamaktadır.
-
Devlet garanti programı çerçevesinde devletin tıbbi hizmetleri ödemesi ‘’devlet siparişi’’ şeklinde yürütülebilir.
-
Her bir hastanede ve poliklinikte acil tahlillerin yapılabilmesi için özel-kamu laboratuarlarına ihtiyaç duyulmaktadır.
-
Özel- kamu işbirliğinin finansman aracı olarak inşaatı ortak finanse etme ve sigorta ödemelerinin garantilenmesi yöntemleri kullanılabilir.
Kırgızistan’da ilaç temini
İlaç piyasası Kırgızistan’da yüksek gelir getirisi olan bir sektör olarak karşımıza çıkmaktadır. 900 işletme, 2717 eczacılık organizasyonları, 38 ilaç üretici işletmeler faaliyette bulunmaktadırlar. İlaçların %97’si yurtdışından ithal edilmektedir. Bu ithalatın %60’ı Rusya’dan yapılmaktadır.
Başlıcaları ‘’Neman-Farm, ‘’Farma-Traid’’ ve ‘’Elyay’’ yer almaktadır. Bunlar yerli piyasanın talebini %37 oranında karşılamaktadır. Kırgızistan’da ilaçların % 18’inin kalite sertifikası yoktur.
Ülkemizde kronik hastalıklar için Devlet Garantisi Programı çerçevesinde ilaçların temini sağlanmaya başlamıştır. Bununla fakir aileler için ilaçlardan yararlanma imkanı sağlanmıştır.
Bununla beraber üzerinde durulması gereken husus hastaların bu ilaçlardan yararlanıp yararlanmadıklarını denetlemek mümkün olmamaktadır. Hastalar söz konusu ilaçlardan yararlanabilecekleri hakkında bilgi sahibi değillerdir.
Emekli ve çocuklar sırasıyla % 13 ve % 1 oranında yardım almaktadırlar. Ancak bunlar ilaçlara yönelik tüm ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır.
2005-2013 yıllarında Tek ödeyici sisteminde bütçe harcamalarının ilaçlara ayrılan payı azalmıştır. Eğer ilaçların fiyatının artmakta olduğunu hesaba katarsak, bütçeden ayrılan payın % 11 civarında olması çok düşük bir düzeyde olduğunun göstergesidir.
Piyasa araştırmaları aynı ilaç fiyatlarındaki değişim onlarca kez değişmekte olduğunu göstermiştir. Ayrıca, ilaçların nihai maliyetleri döviz kurlarından da etkilenmektedir. Devlet tarafından satın alınan pahalı ilaçların yarısından fazlası Kırgızistan’a komşu ülkelere göre daha yüksek fiyatlardan ithal edilmektedir. Diğer bir değişle Kırgızistan’da ilaçlar yurtdışından daha pahalı.
Doktorlar da ilaç işine (ticaretine) karışmış durumdalar. Hastalara reçeteyi yazan doktorun ilaç işine karışmaması gerek. İlaç firmaları sırf destek almak amacıyla tıpta profesörleri ve doktorları davet ederek konferanslar, sunumlar organize ediyorlar, gelen doktorlara da indirim yapacaklarını ve satıştan pay alacaklarını belirterek işlerine sokmaya çalışıyorlar. Bu tür olayların ortadan kaldırılması gerek.
Bazı hekimler özel ilaç şirketleri veya laboratuvarlar ile anlaşmada oldukları için hastalara gereksiz ilaç reçeteleri yazıyor yada gereksiz analizlere gonderiyorlar. Yoneticiler ilaç tedarikçileri ile anlaşma yaparak ilaç malzemelerinin sağlanması için parayı yatırıyor, malzemelerin “alındığı” kayda geçiriliyor, ama gelen ilaçlar eczaneler aracılığıyla satılmaktadır.
Ülke mevzuatında ilaç fiyatlarının devlet tarafından düzenlenmesi konusu dikkate alınmamaıştır. İlaç fiyatları arz ve talebe göre oluşmaktadır. Toptan ve perakende ilaç satışları için sabit bir ölçude katma değer ödeme yöntemleri kullanılmıyor. Toptan ve perakende satış yapan tüm ilaç firmaları özel mülkiyete ait olduğundan dolayı ilaç fiyatları da onların arzularına gore belirlenmektedir.
İlaç - sosyal açıdan çok önemli bir ürün olduğu için bu tür fiyatlandırma mekanizması kabul edilemez.
Kırgızistan'da, herhangi bir kurum, mali yetkililer ve vatandaşlarımızın elektronik sisteme girerek barkodlarla belirlenen ilaçların kayıt ve satış fiyatlarını öğrenebilecekleri ilaç malzemelerinin ulusal elektronik veri tabanının oluşturulması lazım.
-
İlaç ve tıbbi ürünlerin %97’den fazlası ithal edilmektedir
-
Devlet garanti programına göre ülkede düzeyinde ilaçların sağlanması. Hastaların izlenmesi alma
-
Ülkede önceden Devlet Garantisi programına göre hastahane düzeyinde emekliler, 5 yaşını doldurmamış küçük çocuklar ve engellilier bütçeden kişi başına ayrılmış finansman kadar ilaç parasından muaf tutulurdu, son yılda ayakta tedavi merkezleri de dahil edildi. Fakat hastaların bu imkandan yararlanıp yararlanamadığı konusunda denetleme söz konusu değildir ve bu da ilaç satıcıları ve doktorlar tarafından yasadışı eylemlere koşulları yaratmaktadır.
-
Bütçeden kişi başına sağlık giderleri ve ilaç temini için ayrılan finansman rakkamlarında istikrarlı bir artış vardır, fakat enflasyon oranını dikkate aladığımızda 45 som günümüzde en ucuz ilacı bile satın almaya yetmez.
-
Devlet garanti programına göre fonların %13 ve %1’i emekliler ve küçük çocukların tedavisi için kullanılmakta ama bu paralar belirtilen kategorideki kişilerin ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalmaktadır.
-
Zorunlu Sağlık Sigorta Fonu’nun paraları yılın ilk yarısında sağlık kurumlarının butçelerine gelmemektedir. Fonun önemli payı hastanelere ancak 20 Aralık’ta verilmekte ve onların da ilaç, gıda temini ile ilgili ihaleleri ve anlaşmalarını gerçekleştirmeye zamanları kalmıyor.
-
Kaliteli ilaçların temin edilmesi için harcamaların %11’lik payı yeterli değildir.
-
Hastaneler ilaç satın almada bağımsızdırlar ve dolayısıyla ilaç satın alım süreci da şeffaf değil. İlaç işine hekimler da dahil, burada bir bariyer koymak gereklidir.
-
Gümrük Birliği'ne katıldıktan sonra, Kırgızistan ilaç fiyatları yükselecektir.
-
İlaçların bir ulusal veri tabanı geliştirilmesi lazım.
-
Herkes ilaçların satışta olup-olmadığı, varsa üretici fiyatlarını ve satıcının katma değerini görebilmelidir.
-
Türkiye'de ilaç satmak için birçok Avrupa ülkesindeki ortalama fiyat setinin üzerinde fiyat koymak imkansız. Bu deneyim ülkemizde uygulanabilir.
-
Barkod sayesinde ilaç piyasasında sahte yapılamaz.
-
Ulusal Veri Bankası’nın ana avantajları hizmet kalitesinin yükselmesi, tıbbi malzeme ve ilaç teminatında şeffaflık, hız ve istikrarın artması, ülkedeki sağlık maliyetlerinin düzenlenmesinin gelişmesi.
-
İlaç fiyatlarını düşürmek için, ilaç üreticileri ile uzun vadeli sözleşme imzalamak gerekiyor.
Kaynakça
-
Айнура Ибраимова, Бактыгуль Акказиева, Айбек Ибраимов, Элина Манжиева, Бернд Речел. КЫРГЫЗСТАН Обзор системы здравоохранения: время перемен. Том 13 № 3 2011ВОЗ, 2011
-
Анализ финансовой устойчивости. Программы государственных гарантий в среднесрочном периоде. Фомс и министерство здравоохранения КР Информационный обзор № 17
-
По данным Министерства здрвоохранения КР
-
Дамира Ниязалиева: В Кыргызстане финансирование здравоохранения в 6 раз меньше потребностей. 28/03/11 09:15, Бишкек – ИА «24.kg», Айзада КУТУЕВА
-
Андреев Е.М. Кваша Е.А. Новый счет младенческой смертности: предварительные итоги. http://demoscope.ru/weekly/2013/0541/analit05.php
-
Составлены по данным ФОМС КР.
-
Кто контролирует лекарственный рынок? http://rus.azattyk.org/content/article/25376156.html
-
Некоторые врачи идут на сговор с фармкомпаниями и частными лабораториями, выписывая ненужные препараты и направления на анализы, - председатель ФОМС Г.Шакирова http://zdorovie.akipress.org/news:18843/
Ek 1: 2009-2013 yılında Kırgız Cumhuriyeti'nde hastalıkların ana türlerine göre Kırgızistan vatandaşları vakalarının sayısı sürekli bir artış göstermektedir
|
mutlak sayı
|
100.000 nüfus başına
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
TOPLAM
|
1803554
|
1835244
|
1902566
|
2118796
|
2118602
|
47996,8
|
48248,3
|
49550,9
|
54344,3
|
53237,4
|
Bazı enfeksiyöz ve paraziter hastalıklar
|
60062
|
58984
|
60747
|
64088
|
63427
|
1598,4
|
1550,7
|
1582,1
|
1643,8
|
1593,8
|
Neoplazmalar
|
25934
|
26013
|
28362
|
31882
|
31394
|
690,2
|
683,9
|
738,7
|
817,7
|
788,9
|
Kan hastalıkları
|
91875
|
94167
|
92428
|
93590
|
88040
|
2445,0
|
2475,6
|
2407,2
|
2400,5
|
2212,3
|
Endokrin hastalıkları
|
110337
|
108799
|
111961
|
107567
|
108734
|
2936,3
|
2860,3
|
2915,9
|
2759,0
|
2732,3
|
Mental bozukluklar
|
52195
|
52561
|
54672
|
63292
|
67631
|
1389,0
|
1381,8
|
1423,9
|
1623,4
|
1699,5
|
Sinir sistemi hastalıkları
|
102444
|
113897
|
117637
|
127842
|
136614
|
2726,3
|
2994,3
|
3063,8
|
3279,0
|
3432,9
|
Göz ve uzantılarının hastalıkları
|
89651
|
95501
|
105694
|
120318
|
114846
|
2385,8
|
2510,7
|
2752,7
|
3086,0
|
2885,9
|
Kulak ve mastoid hastalıkları
|
64186
|
72967
|
78084
|
74858
|
76408
|
1708,1
|
1918,3
|
2033,6
|
1920,0
|
1920,0
|
Dolaşım sistemi hastalıkları
|
238072
|
247064
|
267797
|
287724
|
294471
|
6335,7
|
6495,3
|
6974,6
|
7379,7
|
7399,6
|
Solunum hastalıkları
|
303543
|
280282
|
278217
|
276041
|
277876
|
8078,0
|
7368,6
|
7246,0
|
7080,1
|
6982,6
|
Sindirim sistemi hastalıkları
|
182148
|
175769
|
193253
|
326106
|
293629
|
4847,4
|
4620,9
|
5033,1
|
8364,2
|
7378,5
|
Deri ve deri altı doku hastalıkları
|
76313
|
77533
|
76339
|
76780
|
78112
|
2030,9
|
2038,3
|
1988,2
|
1969,3
|
1962,8
|
Kas-iskelet sistemi hastalıkları
|
65479
|
68397
|
73533
|
78697
|
83606
|
1742,5
|
1798,1
|
1915,1
|
2018,5
|
2100,9
|
Genitoüriner sistem hastalıkları
|
203580
|
214870
|
214852
|
230811
|
239369
|
5417,7
|
5648,9
|
5595,7
|
5920,0
|
6015,0
|
Gebelik, doğum ve doğum sonrası dönem
|
52248
|
58418
|
56947
|
61171
|
64117
|
2707,9
|
2991,4
|
2889,1
|
3065,4
|
3165,2
|
Konjenital anomaliler
|
2906
|
3106
|
2881
|
3329
|
3830
|
77,3
|
81,7
|
75,0
|
85,4
|
96,2
|
Semptomlar, belirtiler ve kötü tanımlanmışlar
|
3545
|
4216
|
1811
|
2108
|
2393
|
94,3
|
110,8
|
47,2
|
54,1
|
60,1
|
Yaralanmalar ve zehirlenmeler
|
79036
|
82700
|
87351
|
92592
|
94105
|
2103,3
|
2174,2
|
2275,0
|
2374,9
|
2364,7
|
Dostları ilə paylaş: |