bog’langan degan ta’rifni bermoqchi bo’lsak, (1) almashtirishlari to’plamini
kengaytirishimiz lozim bo’ladi. Haqiqatdan, vaqtning bir jinsliligi (1) dagi
(1) kabi Galiley almashtirishlari hisoblanadi.
Agar (1) munosabatni vaqt bo’yicha differensiallasak:
v =
v ′ +
V
(5)
Ko’rinishdagi tezliklarni qo’shish qoidasini olamiz. Bundan ko’rinadiki, biror
moddiy nuqta har xil inersial sistemada turlicha tezliklarga ega bo’lar ekan vash u
tufayli «absolyut» tezlik, «absolyut» tinchlik tushunchalari hyech qanday ma’noga
ega bulmaydi. Teyezliklarga qaraganda tezlanishga absolyut tushunchasini qo’llab
bo’ladi, chunki (5) ni vaqt bo’yicha yana bir marta differensiallasak, tezlanishning
inersial sistemaga bog’liq emasligini ko’ramiz:
ω = ω′
(6)
Biz o’rganayotgan mexanikada moddiy nuqta
tezligi kichik bo’lgani uchun
massasi o’zgarmas bo’ladi. Shuning uchun (6) ning har ikki tomonini massaga
kupaytirib, nuqtaga ta’sir etuvchi kuchning barcha inersial sistemalarda bir xil
ekaligini topamiz:
F = F ′
(7)
Shunday qilib, Nyuton tenglamalarining Galiley almashtirishlariga nisbatan
o’zgarmas (invariant) ekanligini ko’ramiz.
Dostları ilə paylaş: