Kurbanova Feruzaning "texnik mexanika"
Yüklə 0,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
c v
v t
t
har qanday fizik jarayon va hodisaga ma’lum darajada tegishli “Bunday harakatning” umumiy qonunlarini o’rganuvchi klassik
mexanika, nazariy fizikaning boshqa bo’limlari elektrodinamika kvant mexanika, statistik fizika, fizik nazariya, avto-jism fizikasi, yarim o’tkazgichlar fizikasi, plazma fizikasi va hokazo fanlar bilan uzviy bog’lanishdadir. Klassik mexanika masalalarini hal etishdan iborat va sinab ko’rilgan ko’plab matematik metodlar. Hozirgi kunda nazariy fizikaning barcha sohalarida keng qo’llanilmoqda. Nyuton nazariyasiga ko’ra tabiatdagi har qanday o’zaro ta’sir bir onda uzatiladi, boshqacha aytganda jismlar orasidagi o’zaro ta’sir chegaralanmagan yoki cheksiz tezlik bilan tarqaladi. Bir-biridan ma’lum r 12
masofada turib ta’sirlashayotgan jismni ko’z oldimizga keltiraylik. Faraz qilaylik 1-jism o’z vaziyatini
o’zgartirib yangi vaziyatga o’tdi. Agar bu
jism o’zgarmas tezlik bilan harakatlanganda uning vaziyatini o’zgartirish uchun ketgan vaqt quyidagicha topiladi:
t 1'2 12
(1)
t ур 1'2 12
(2) c -o’zaro ta’sirning tarqalish tezligi. Xuddi shu vaziyat o’zgarishini ikkinchi jism t o 'r vaqtdan keyin his qiladi. O’zaro ta’sir tarqalish vaqtining jism vaziyatining o’zgarish vaqtiga nisbati tezligi o 'r
(3) Ko’rinib turibdiki, jismning harakat tezligi o’zaro ta’sirlarning tarqalish tezligiga nisbatan e’tiborga olmasa bo’ladigan darajada kichik bo’lsa juda katta aniqlik Bilan jismlar orasidagi o’zaro ta’sir bir onda uzatiladi deb hisoblash mumkin. Har qanday fizik nazariya singari klassik mexanika ham aniq tadbik qilish chegarasiga yega. Tezligi yorug’likning bo’shliqdagi tezligiga yaqin v c bo’lgan jismlar harakati shuningdek, alohida atomlar, elektronlar va atom yadrosi va boshqa elementar zarralar harakatini klassik mexanika ifodalay olmaydi. Tezligi yorug’lik tezligiga yaqin jismlar harakatini maxsus nisbiylik nazariyasi postulatiga tayanuvchi relyativistik mexanika o’rganadi. Shunday qilib klassik mexanika makrojismlar yetarli kichik tezliklar bilan bo’ladigan harakatlari nazariyasidan iborat, ya’ni klassik mexanika bu makroskopik jismlar harakati norelyativistik nazariyasidir. Klassik mexanikani relyativistik mexanika bilan norelyativistik kvant
mexnikasining xususiy holi deb qarash mumkin. Real jismlarning harakati turli tuman va murakkab bo’lganligi tufayli ularni o’rganishni osonlashtirish maqsadida abstrakt tushunchalar kiritilgan. Bunday obyektlar sifatida moddiy nuqta, moddiy nuqtalar sistemasi, absolyut qattiq jism, yaxlit muxit kabilar keltirish mumkin. Yüklə 0,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|