Magistratura məRKƏZİ BƏDƏlova əfsanə adiL

1.2. Ölkənin iqtisadi artımının yüksəldilməsinə təsir edən amillərin xarakteristikası
Milli istehsalın artımı olaraq biz bunu dedikdə elə inkişaf halı səviyyəsi nəzərimizə gəlir ki, məhdud resurslar həm də məlum məkan sərhəddində tərəfindən iqtisadi fəaliyyətin bir nəticəsində ölkənin dövlətin milli gəliri artınış olsun. Iqtisadi artım nəzəriyyəsi, həm məşğulluq nəzəriyyəsi ilə bağlıdır. Lakin bu onların funksional vəzifələri kimi müəyyən qədər fərqlənir. Beləki, məhz məşğulluq nəzəriyyəsi belə tip suala «Nə etmək düzgündür lazımdır ki, əlimizdə mövcud istehsal fondlarından tamamilə istifadə olunsun tipli cavab verirsə, iqtisadi artım nəzəriyyəsi bu sualı belə qoyur: «Tam olaraq məşğuliyyət şəraitində nə və necə etmək lazındırki, istehsal güclərinin yaxud ÜDM-un həcmi yüksəlmiş olsun».

Nə üçün bu iqtisadi artıma həm mühüm iqtisadi səbəb məqsəd kimi baxılır Bu sualın cavabını deyək ki, belə izah etsək olar ki, əhalinin fərdinə hər nəfərinə düşən ümumi əmtəənin məhsulun artımı, həyat səviyyəsinin kəmiyyətinin yüksəlməsidir. Məhsulun real həcminin yüksəlişi artması, xərclərin minimumlaşdırılması olaraq prinsipinə cavab verərək həm də maddi bolluq yaradır. Elə bununla da artımla olan inkişaf edən iqtisadiyyat həm də beynəlxalq miqyasda dövlət daxilində sosial iqtisadi məsələlərin problemlərin həllinə həm yeni istehlak təlabatlarının tələblərinin tamamilə ödənilməsinə imkan yaradır-verir. Artımla inkişaf edən belə iqtisadiyyat, illik real əmtəənin yüksəlişilə müşayət olunur. Bu isə öz tərəfindən növbəsində mövcud hazır istehlak tələbinin ödənilməsinə həm də yeni proqramların əlavə hazırlanmasına şərait yaradır. Əhalinin əmək ödənişinin yüksəlməsi, bununla da onların firəvan həyat mövqeyinin tərzini genişləndirir.

İqtisadçılar əsasən iqtisadi artımın mühüm amillərini fərqli şəkildə qiymətləndirirlər. Deməli, iqtisadi artımın amillərini həm birbaşa həm də dolayı, eyni zamanda intensiv eləcə də ekstensiv, həm idarə olunan həm də idarəolunmaz, həm iqtisadi həm də qeyri-iqtisadi və başqa qruplara bölürlər. (Bax: Şəkil 1.) Məsələn, K.R. Makkonel və S.L.Bryu həmin amilləri funksional əlamətlərinə uyğun qruplara ayırırlar: təklif, tələb, bölgü eyni zamanda başqa amillər.