40
viloyatining gazeti» nashr qilina boshlandi. XX asrning boshlarida jadidlarning
sa’y-xarakatlari bilan «Xurshid», «Taraqqiy», «Tujjor», «Sadoiy Turkiston»,
«Sadoiy Farg‘ona», «Buxoroiy SHarif» singari gazeta va jurnallar nashr etildi.
1905 yilda bolshevik Morozov «Samarqand» nomli gazetani nashr eta boshladi.
Fevral inqilobidan so‘ng «Xurriyat», «Turk eli» va boshqa ro‘znomalar chiqarildi.
Matbuot saxifalarida e’lon qilingan maqola va xabarlar Turkiston o‘lkasi
xayotining turli masalalariga oid juda ko‘p ma’lumotlar beradi.
Lekin davriy
ma’lumot materiallari xam ayrim nuqsonlaridan xoli emas. Birinchidan, juda ko‘p
gazeta va jurnallar nashrlarining moliyaviy imkoniyatlari cheklanganligi sababli 1-
2 yil, ayrimlari esa undan xam ozroq muddat davomida nashr qilingan xolos.
(Mustamlakachi ma’murlar organi bo‘lmish «Turkestanskie vedomosti» va
«Turkiston viloyatining gazetasi bundan mustasno). Ikkinchidan, matbuot
organlarida ba’zi voqealar to‘g‘ri va ob’ektiv tarzda yoritilmagan. Masalan 1898
yilgi Andijon qo‘zg‘olonidan so‘ng, Turkiston viloyatining gazeti Duchki eshon
shaxsiga
salbiy baxo bergan, bir necha maqola bir she’rlar e’lon qildi. Bu xolni
mazkur gazeta mustamlakachi ma’murlarning pozitsiyasida turgani bilan izoxlash
mumkin. Demak, gazeta va jurnallar materialaridan
foydalanilganda bu matbuot
organlarining siyosiy pozitsiyasi va mafkuraviy yo‘nalishini e’tiborga olish zarur.
SHunday bo‘lsada, davriy matbuot saxifalarida e’lon qilingan materiallar muxim
tarixiy manbalar qatoriga kiradi.
Mustamlakachilik davri tarixiga oid muxim manbalardan yana biri bu ko‘p
jildlik «Turkestanskiy sbornik» nomli to‘plamdir. (594 jilddan iborat.) Ushbu
davrda matbuot saxifalarida e’lon qilingan minglab materiallarni o‘z
ichiga olgan
mazkur to‘plam o‘lkamizning tabiiy sharoiti, tarixi, iqlimi, iqtisodiyoti, axolisi,
xorijiy mamlakatlar bilan savdo aloqalari xususida nixoyatda boy ma’lumotlar
beradi.
Dostları ilə paylaş: