Sun'iy radioktivlik. Radioaktivlikni bu turida yadro reaksiyalari yadro laboratoriyalarida olimlar tomonidan amalga oshiriladi va yangi turdagi atomlar yadrosi yaratiladi. Buning uchun atomning barqaror izotopi elementar zarrachalar (α, β, β+, γ, neytron, proton, deytron) lar bilan bambordimon qilinadi va yangi turdagi atom yadrosi hosil bo’ladi. Shu usul bilan xozirgi kunda yangi elementlar kashf etilmoqda.
Sun'iy radioktivlik. Radioaktivlikni bu turida yadro reaksiyalari yadro laboratoriyalarida olimlar tomonidan amalga oshiriladi va yangi turdagi atomlar yadrosi yaratiladi. Buning uchun atomning barqaror izotopi elementar zarrachalar (α, β, β+, γ, neytron, proton, deytron) lar bilan bambordimon qilinadi va yangi turdagi atom yadrosi hosil bo’ladi. Shu usul bilan xozirgi kunda yangi elementlar kashf etilmoqda.
Radioaktivlikning tibbiyotdagi ahamiyati.
Tibbiyotda ishlatiladigan izotoplarning yashash davri kichik bo’lishi kerak. Organizma ortiqcha zarar keltirmasliklari uchun, ular juda qisqa davr vaqt ichida radioaktivligini yo’qotishi zarur. Masalan texnetsiy-99 m o’zining nurining yarmini 6 soat ichida ajratib bo’lishi kerak. Shunda uning yemirilish mahsulotlari ikki kechayu kunduzda organizmni tark etadi.
Zamonaviy tashxis usullarida texnika asboblari keng qo’llanadi. Ular qatorida kompyuter tomografiya (KT), magnit rezonansli tomografiya (MRT), magnit ko’p qavatli kompyuter tomografiya (MSKT), pozitron-emission tomografiya (PET) va boshqalar
Radioaktivlikni tibbiyotda ishlatilishi.
Radioizotoplar tibbiyotda tashhis qo’yish, davolash, davolash jarayonini dinamikasini kuzatish sohalarida qo’llanadi. Masalan radioizotoplar bilan skanerlash, positron emission tomografiya, kompyuter tomografiya, magnit-rezonansli tomografiya, braxiterapiya (nur-kontakt terapiya). Bu usullar tibbiyotning rivojlanib kelayotgan sohalari bo’lib, “Yadro tibbiyoti” deb nomlanadi.
Tekshiruvlarini o’tkazishdan avval radiologlar bemorni bu usullarni foydali va zararli taraflari bilan tanishtirishlari kerak. A'zolar shakli, qon oqimining yurak mushaklariga yetib borish yo’llarini nazorat qilish uchun bemor organizmiga o’zidan radioaktiv nurlarni chiqaruvchi indikatorlar yuboriladi. Radiolog-vrachlar radioaktiv nur turlari va radiatsiyaning organizmga ta'siri haqida o’zlari bilishi va bemorlarni ogohlantirishlari zarur. Ular o’z tekshiruvlarida kontrast modda ishlatadilar, shuning uchun uni tayyorlash usullarini bilishlari va nazorat qila olishlari shart. Sun'iy radioaktiv izotoplarni sintez qilinganidan keyin 1934 yilda radiotsion tibbiyot faniga asos yaratilgan. Radioaktiv izotop ilkbor 1937-yilda Berkli shahrida Kaliforniya universiteti olimlari tomonidan leykemiya kasalligini davolashda ishlatilgan. Tibbiyotda radioaktivlikni ishlatishda birinchi yutug’lar 1946 yilda qalqonsimon bezning faoliyatini tashxis qilish, giperterioz va qalqonsimon bez saraton kasalligini davolashda yod izotopi ishlatilib erishilgan edi. Xozirgi vaqtda radioaktiv moddalar jigar, qora taloq, kalqonsimon bez, buyraklar, bosh miya tasvirini olish va yurak kasalliklarini tashxisida keng qo’llanadi.
Tekshiruvlarini o’tkazishdan avval radiologlar bemorni bu usullarni foydali va zararli taraflari bilan tanishtirishlari kerak. A'zolar shakli, qon oqimining yurak mushaklariga yetib borish yo’llarini nazorat qilish uchun bemor organizmiga o’zidan radioaktiv nurlarni chiqaruvchi indikatorlar yuboriladi. Radiolog-vrachlar radioaktiv nur turlari va radiatsiyaning organizmga ta'siri haqida o’zlari bilishi va bemorlarni ogohlantirishlari zarur. Ular o’z tekshiruvlarida kontrast modda ishlatadilar, shuning uchun uni tayyorlash usullarini bilishlari va nazorat qila olishlari shart. Sun'iy radioaktiv izotoplarni sintez qilinganidan keyin 1934 yilda radiotsion tibbiyot faniga asos yaratilgan. Radioaktiv izotop ilkbor 1937-yilda Berkli shahrida Kaliforniya universiteti olimlari tomonidan leykemiya kasalligini davolashda ishlatilgan. Tibbiyotda radioaktivlikni ishlatishda birinchi yutug’lar 1946 yilda qalqonsimon bezning faoliyatini tashxis qilish, giperterioz va qalqonsimon bez saraton kasalligini davolashda yod izotopi ishlatilib erishilgan edi. Xozirgi vaqtda radioaktiv moddalar jigar, qora taloq, kalqonsimon bez, buyraklar, bosh miya tasvirini olish va yurak kasalliklarini tashxisida keng qo’llanadi.
