Mavzu: XVII asr adabiyoti

Ulardan biri vaqt birligidir. Pyesadagi butun harakat bir kun mo-baynida 

bo‘lib o‘tishi kerak

Ikkinchisi — o‘rin birligida barcha xodisa bir joy, bir bino ichida yuz 

berishi lozim.

Uchinchisi — xarakat birligida yagona syujet yo‘li, ya’ni asosiy voqea, bir 

intrigaga amal qilinadi. 
Klassitsizm antik adabiyotga taqlid qilish asosida kelib chiq-qanadabiy 
yo‘nalishdir. Gumanistlar qadimgi grek va Rim mada-niyatini urganish va uning
ilg‘or g‘oyalarini targ‘ib etishda jiddiy ish qildilar. Biroq ularning antik san’at 
haqidagi nazariyala-rida bir qator nuksonlar mavjud edi. Bunga sabab o‘rta asrlar
adabiyotidagi milliy xususiyatlarni e’tiborga olmaslikdir. Shuning uchun 
klassitsizm Fransiyadan boshqa -mamlakatlarda o‘zri-voji uchun zamin topolmadi.
Klassitsist yozuvchilar Rim va grek san’atining yuqori bosqi-chiga 
ko‘tarilgan davrda yaratilgan asarlariga ergashib, o‘sha davr adabiyotining
namunalari va qoidalarini o‘zgarmas, hamma davr uchun bir xilda xizmat qiluvchi 
va o‘rnak bo‘luvchi ijoddan iborat, deb ulug‘lab, ularning nazariy qarashlari va
amaliy yutuklarini qabulqildilar. Biroq mavhum g‘oyalarni ideallashtirish, 
davrning real hayotidan uzoqlashib, xalq turmushidan ajralib qolish, janr-larni
qattiq logik qonunlargabuysundirish klassitsizm adabiyo-tini cheklab qo‘ygan edi. 
Shuning uchun ham uning kotib qolgan qonunlarini Pushkin va rus
revolyutsion-demokratlari tanqid rilganlar. Lekin bunday salbiy tomonlari 
bo‘lishiga qaramay, klassitsizm o‘z davri madaniy xayotida katta voqea edi.
XVII asrning ilg‘or yozuvchilari ijodi o‘sha davrning yirik mutafakkirlari 
«Ingliz materializmining chin otasi Bekon», shuningdeq Gobbs, Kampanelli,
Dekartlarning falsafiy qarashlari bilan bog‘liq ravishda rivoj topadi. Ular 
ta’limotidagi materialistik an’ana idealistik an’anaga qarshi qaratilgan edi. Bu
narsa feodal olami va uning urf-odatlarini tanqid qilishga jiddiy ta’sir ko‘rsatadi. 

---

XVII asr G‘arbiy Yevropa adabiyoti o‘z davri xayotining turli-tuman

manzarasini gavdalantirgan Milton, Kornel, Rasin, Molyer, Lope de Vega va 
Kalderon kabi yirik yozuvchilarni yetish-tiradi, ularning ko‘p qirrali va eskilikni
fosh etuvchi ijodi xozirgi kungacha g‘oyaviy mazmuni va badiiy qimmatini saqlab 
kelmokda.