Xaos = qaranlıq
Əbu Turxan deyir: «“Xaos”un özündə saxladığı gizli informasiya bir qayda olaraq nəzərdən qaçırılır.»1 Onun tələbələrindən biri isə bu məsələni belə şərh edir: «Sistemin işıq düşən (kənar faktor, subyekt – S.X.) tərəfi nizamlı, görünməyən, «qaranlıq» tərəfi xaos kimi qəbul edilir».
Mütləq materiya mütləq qaranlıq = xaos
İşıq nizam.
(Yenə onun fikrinə görə, səs nizamdan, qaydadan yaranır, küy – xaosdur, biz diqqətlə qulaq asıb küyün içindən hansı isə bir ritmi, ahəngi ayırd edə bilərik.
Ayırd etmək – insana, subyektə xas olan cəhət, (mühitə qiymətləndirici və aşkaredici sistemə aid bir məsələ…)
Ayırdetmə qabiliyyətindən kənarda nə varsa – xaos, qaranlıq, qeyri-müəyyənlik – materiya (xammal).
Müxtəlif insanlarda ayırdetmə qabiliyyəti müxtəlifdir. Hətta eyni insan fokuslanma bucağından asılı olaraq müəyyən bir situasiyada nəyi isə daha çox işıqlandırır və daha çox ayırd edə bilir, başqa situasiyada isə başqa bir şeyi ayırd edir. Bəs seçim hansı iradi aktla gedir? Yəni fokuslanma subyektdən asılıdırsa, deməli, nəyi işıqlandırmağı, nəyi daha çox ayırd etməyi subyektin ilkin istəyi müəyyən edir. Lakin digər tərəfdən, ayırdetmə qabiliyyəti prinsipcə məhdud olduğuna görə, insan istəyəndə də nəyi isə özü üçün ancaq müəyyən hüdud daxilində, yəni müəyyən təxminiliklə aydınlaşdıra bilir.
Dostları ilə paylaş: |