Meb görevde yükselme sinavi konulari

Örnek(ler)

» Telefonu benim telefonumdan hızlıydı.

Bu cümlede “telefonu” sözcüğünün başına “onun” getirebiliyoruz: “Onun telefonu benim telefonumdan hızlıydı.” Bu yüzden “-u” eki iyelik ekidir.
» Telefonu yere düşürdü.
Bu cümlede “telefonu” sözcüğünün başına “onun” getiremiyoruz: “Onun telefonu yere düşürdü.” Bu yüzden “-u” eki hal ekidir.

 

2.2. İlgi Zamirleri

Cümlede daha önce geçmiş bir ismin yerini tutan “-ki”  eki ilgi zamiridir. Bu zamir kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» Benim kalemim kırmızı, seninki siyah.

Bu cümlede “kalem” sözcüğü iki kere tekrarlanmayarak “-ki” eki “kalem” sözcüğünün yerine kullanılmıştır. “-ki” eki ismin yerine kullanıldığı için ilgi zamiridir.

» Benimki kırıldı, senin bardağını kullanabilir miyim?

» Senin notların benimkinden yüksek.

 

 UYARI  İlgi zamiri olan “-ki”, bağlaç olan “ki” ve sıfat yapan “-ki” eki ile karıştırılmamalıdır.

Örnek(ler)

» Evdeki hesap çarşıya uymaz. (“hesap” sözcüğünü nitelediği için sıfat yapan “-ki”)

» Şemsiyen yoksa benimkini alabilirsin. (“şemsiye” sözcüğü yerine kullanıldığı için ilgi zamiri)
» O kadar geveze ki hiç susmayacak sandım. (cümleleri birbirne bağladığı için bağlaç)

Tamlamalar (İsim Tamlaması – Sıfat Tamlaması)

Bir ismin benzerlerinden ayırt edilebilmesi için başka bir isim, zamir veya sıfatla anlam ilişkisi kurarak oluşturduğu söz öbeğine tamlama denir.

Tamlamalar bir söz öbeğidir ve en az iki kelimeden oluşur, tek sözcüklü tamlama olmaz.

 >  Tamlamalarda iki öge vardır: tamlayan ve tamlanan. Tamlamada belirtilen, açıklanan isme tamlanandenir. Tamlananı belirten, açıklayan sözcüklere de tamlayan denir.

Örnek(ler)

» televizyonun  kumandası

      tamlayan      tamlanan

Tamlamalar, sıfat tamlaması ve isim tamlaması olmak üzere iki ana başlıkta incelenir:

1. Sıfat Tamlamaları

Bir ismin rengi, şekli, durumu, sayısı gibi özelliklerini belirten sözcüklere sıfat denir. Sıfatların, isimlerin önüne gelerek onlarla oluşturdukları söz öbeklerine sıfat tamlaması denir.

Sıfatlar her zaman isimlerden önce gelir. Dolayısıyla sıfat tamlamalarında tamlanan isim, tamlayan ise sıfattır.

Örnek(ler)

» kırmızı	elbise
sıfat	isim
(tamlayan)	(tamlanan)

» çalışkan	öğrenci
sıfat	isim
(tamlayan)	(tamlanan)

Yukarıdaki örneklerde “kırmızı” sözcüğü, “elbise” adını; “çalışkan” sözcüğü de “öğrenci” adını nitelik yönüyle anlamca bütünleyerek bir söz grubu kurmuş ve sıfat tamlaması oluşturmuştur.

» Caddeler rengarenk ışıklarla süslenmişti.

» Sınavdan sadece birkaç öğrenci geçebildi.
» Bu evde güzel günler geçirdim.
Yukarıdaki cümlelerde koyu renkli kalın harflerle yazılmış söz öbekleri sıfat tamlamasıdır.

 

 NOT  Sıfat tamlamalarında, tamlanana (isme) sorduğumuz “nasıl, hangi, kaç, kaçıncı?” sorularıyla tamlayanı (sıfatı) bulabiliriz.

TAMLAYAN (SIFAT)	TAMLANAN (İSİM)
» iyi	insan	nasıl insan? → iyi
» acılı	yürek	nasıl yürek? → acılı
» o	araba	hangi araba? → o
» on beş	elma	kaç elma? → on beş
» onuncu	yüzyıl	kaçıncı yüzyıl? → onuncu

 

 NOT  Sıfat tamlamalarında, tamlayan da tamlanan da birden çok sözcükten oluşabilir.

Örnek(ler)

TAMLAYAN		TAMLANAN
» kalın	bir	kitap
sıfat	sıfat	isim

TAMLAYAN	TAMLANAN
» eski	evler,	dükkânlar
sıfat	isim	isim

» Kitapta güzel öyküler ve şiirler var.
» Bu beyaz gömlek sana çok yakışıyor.
Yukarıdaki cümlelerde kırmızı renkli kalın harflerle yazılmış kelimeler tamlayan (sıfat), yeşil renkli kalın harflerle yazılmış kelimeler ise tamlanan (isim) görevindedir.

 

2. İsim Tamlamaları

Bir ismin aitlik ilgisi yönünden daha belirgin hâle gelmesi için başka bir isim tarafından tamamlanmasıyla oluşan isim grubuna isim tamlaması denir. İsim tamlamaları da tıpkı sıfat tamlamaları gibi tamlayan ve tamlanandan oluşur.

Örnek(ler)

» düğme	⇒	gömleğin	düğmesi
isim		isim	isim
		(tamlayan)	(tamlanan)

Yukarıdaki örnekte “düğme” isminin önüne gelen “gömlek” ismi o düğmenin kime veya neye ait olduğunu göstererek daha belirgin hale gelmesini sağlamış ve isim tamlaması oluşturmuştur. Bu tamlamada “gömleğin”sözcüğü tamlayan, “düğmesi” sözcüğü ise tamlanan görevindedir.

 

 >  İsim tamlamalarında tamlayan, ilgi eklerini; tamlanan ise iyelik (aitlik) eklerini alır.

Tamlayan ekleri (ilgi ekleri): -ın /-in /-un /-ün, -(n)ın /-(n)in /-(n)un /-(n)ün, -im
Tamlanan ekleri (iyelik ekleri): -ı /-i /-u /-ü, -(s)ı /-(s)i /-(s)u /-(s)ü, -im, -in

Örnek(ler)

» telefonun ekranı

Bu örnekte “telefon” ve “ekran” sözcükleri birer isimdir. “Telefon” ismi, “-un” tamlayan ekini; “ekran” ismi ise “-ı” tamlanan ekini alarak isim tamlaması oluşturmuşlardır. 

 

 >  İsim tamlamaları belirtili, belirtisiz ve zincirleme isim tamlamaları olmak üzere üçe ayrılır:

2.1. Belirtili İsim Tamlaması

Tamlayanın ilgi eki, tamlananın da iyelik eki aldığı tamlamalardır. Bu tamlamalarda belirgin bir aitlik anlamı vardır, tamlananın tamlayana ait olduğu belirtilir.

Belirtili isim tamlaması ⇒ tamlayan + ilgi eki | tamlanan + iyelik eki

Örnek(ler)

» uçağın motoru

Bu örnekte “uçak” sözcüğü tamlayan (ilgi) eki ve “motor” sözcüğü de tamlanan (iyelik) ekini alarak isim tamlaması oluşturmuştur. İsim tamlamasını oluşturan iki kelime de ek aldığı için bu tamlama, belirtili isim tamlamasıdır.

TAMLAYAN	TAMLANAN
okulun	müdürü
Ali’nin	defteri
benim	kalemim
bilgisayarın	kablosu
öğrencilerin	birkaçı

 

 NOT  Belirtili isim tamlamalarında, tamlanana sorduğumuz “kimin, neyin?” sorularıyla tamlayanı bulabiliriz.

TAMLAYAN	TAMLANAN
» kapının	kolu	neyin kolu? → kapının
» Osman’ın	oğlu	kimin oğlu? → Osman’ın
» benim	hikâyem	kimin hikâyesi → benim

 

 >  Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir.

Örnek(ler)

» Hiç kesilmedi uğultusu rüzgârın.

cümlesinde “rüzgârın uğultusu” belirtili isim tamlamasıdır. Fakat bu cümlede tamlayan ile tamlanan yer değiştirmiş ve tamlanan tamlayanın önünde yer almıştır.

» Gözleri bir şiir gibiydi onun. → onun gözleri

 

 >  Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka türden sözcükler girebilir.

Örnek(ler)

» Mehmet’in mavi gömleği yeniymiş.

cümlesinde “Mehmet’in gömleği” belirtili isim tamlamasıdır. Bu tamlamanın arasına sıfat olan “mavi” sözcüğü girmiştir.

» Gazetenin ilk sayfası koparılmış.

» Takımın en yaşlı oyuncusu sakatlandı.

 

 NOT  Belirtili isim tamlamalarında, tamlayan da tamlanan da birden çok sözcükten oluşabilir.

Örnek(ler)

TAMLAYAN		TAMLANAN
» annenin	babanın	sevgisi
isim	isim	isim

TAMLAYAN	TAMLANAN
» hastanın	adı,	soyadı
isim	isim	isim

» Yazarın öyküleri ve şiirleri çok başarılı.
» Evin ve arabanın vergisi henüz ödenmedi.
Yukarıdaki cümlelerde kırmızı renkli kalın harflerle yazılmış kelimeler tamlayan, yeşil renkli kalın harflerle yazılmış kelimeler ise tamlanan görevindedir.

 

2.2. Belirtisiz İsim Tamlaması

Tamlayanın ek almadığı, sadece tamlananın ek aldığı tamlamalardır.

Belirtisiz isim tamlaması ⇒ tamlayan | tamlanan + iyelik eki

Örnek(ler)

» erik ağacı

Bu örnekte “erik” sözcüğü tamlayan, “ağaç” sözcüğü ise tamlanandır. Bu isim tamlamasında tamlayan olan “erik” sözcüğü herhangi bir tamlayan ekini almamıştır, tamlanan olan “ağaç” sözcüğü ise “-ı” tamlanan ekini almıştır. İsim tamlamasını oluşturan iki kelimeden sadece biri ek aldığı için bu tamlama, belirtisiz isim tamlamasıdır.

TAMLAYAN	TAMLANAN
okul	müdürü
Türkçe	defteri
öğrenci	sayısı
elektrik	kablosu
sokak	lambası
tarih	öğretmeni
İstanbul	Boğazı
Türkiye	Cumhuriyeti
aşk	acısı

 

 UYARI  Belirtisiz isim tamlamalarında, tamlayan ile tamlanan yer değiştiremez ve tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcük giremez.

 

2.3. Zincirleme İsim Tamlaması

İkiden fazla ismin birbirine bağlandığı isim tamlamalarıdır. Zincirleme isim tamlaması ayrı bir tamlama çeşidi değildir. Bu tamlamada tamlayan ya da tamlanan veya her ikisi de kendi içinde başka bir isim tamlaması oluşturur.

Örnek(ler)

TAMLAYAN		TAMLANAN
» Mehmet’in	kaleminin	ucu
belirtili isim tamlaması

Yukarıdaki örnekte tamlayan (Mehmet’in kalemi) kendi içinde belirtili isim tamlamasıdır. Bu tamlamaya “-nın” ilgi eki eklenmiş ve tamlama “ucu” tamlananına bağlanmıştır. Böylece iki tamlama iç içe girerek ve zincirleme isim tamlaması olmuştur.

 

TAMLAYAN		TAMLANAN
» sokak	lambasının	ışığı
belirtisiz isim tamlaması

Yukarıdaki zincirleme isim tamlamasında, tamlayan (sokak lambası) kendi içinde belirtisiz isim tamlamasıdır.

 

TAMLAYAN	TAMLANAN
» Ayşe’nin	Türkçe	defteri
	belirtisiz isim tamlaması

Yukarıdaki zincirleme isim tamlamasında, tamlanan (Türkçe defteri) kendi içinde belirtisiz isim tamlamasıdır.

» Tiyatro salonunun kapısı kapalıydı.

» Deniz suyunun sıcaklığı artmış.

 

Takısız İsim Tamlamasıgenel görüşe yer veriyoruz.

Tamlayanın ve tamlananın hiçbir tamlama eki almadığı isim tamlamalarıdır.

Takısız isim tamlamaları, ya tamlananın “ne(y)den yapıldığını” (hammaddesini) ya da benzerlik ilgisi kurarak tamlananın “neye benzediğini” belirtir.

Örnek(ler)

» gümüş yüzük

tamlamasında iki sözcük de tamlama eki almamıştır ve bu tamlamadaki “gümüş” sözcüğü yüzüğün neyden yapıldığını (hammaddesini) belirtmektedir. Bu yüzden bu tamlama takısız isim tamlamasıdır.

TAMLAYAN	TAMLANAN
altın	kafes
cam	kavanoz
çelik	tencere
deri	mont
keten	pantolon

 

» taş kalp

tamlamasında iki sözcük de tamlama eki almamıştır ve bu tamlamadaki “taş” sözcüğü kalbin neye benzediğini belirtmektedir, yani kalp, taşa benzetilmektedir. Bu yüzden bu tamlama takısız isim tamlamasıdır.

TAMLAYAN	TAMLANAN
altın	saç
demir	yumruk
çelik	irade
deniz	göz
inci	diş

(ŞEFLİK SINAVINA GİRECEKLER SORUMLUDUR, MEMURLUK SINAVI KONUSU DEĞİLDİR)

YÖNETİMDE ETİK

KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU KURULMASI VE BAZI

KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI

HAKKINDA KANUN ileti5176

          Kanun Numarası           : 5176

Amaç ve kapsam
Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu görevlilerinin uymaları gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme gibi etik davranış ilkeleri belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere Kamu Görevlileri Etik Kurulunun kuruluş, görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesidir.

Bu Kanun, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeli kuruluşlar, mahalli idareler ve bunların birlikleri, kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, üst kurul, kurum, enstitü, teşebbüs, teşekkül, fon ve sair adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan; yönetim ve denetim kurulu ile kurul, üst kurul başkan ve üyeleri dahil tüm personeli kapsar.

Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar, Türk Silahlı Kuvvetleri ve yargı mensupları ve üniversiteler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz. ⁽¹⁾

Kuruluş ⁽²⁾

Madde 2- Bu Kanunda yazılı görevleri yerine getirmek üzere (…) ⁽²⁾ Kamu Görevlileri Etik Kurulu (Kurul) kurulmuştur.

Cumhurbaşkanı, bu Kanun kapsamındaki konularda her türlü kararları almak ve uygulamak üzere; ⁽²⁾

a) Bakanlık görevi yapmış olanlar arasından bir üye,

b) İl belediye başkanlığı yapmış olanlar arasından bir üye,

c) Yargıtay, Danıştay, Sayıştay üyeliği görevlerinden emekliye ayrılanlar arasından üç üye,

 d) Müsteşarlık, büyükelçilik, valilik, bağımsız ve düzenleyici kurul başkanlığı görevlerinde bulunmuş veya bu görevlerden emekliye ayrılanlar arasından üç üye,

e) Üniversitelerde rektörlük veya dekanlık görevlerinde bulunmuş öğretim üyeleri veya bunların emeklileri arasından iki üye,

f) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında en üst kademe yöneticiliği yapmış olanlar arasından bir üye,

Olmak üzere toplam onbir üyeyi biri Başkan olmak üzere seçer ve atar.

Kurul başkan veya üyeliğine atanacaklar hakkında, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrası hükmü ile ek 68 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü uygulanmaz ve bu kişiler Kurulda emekli aylıkları kesilmeksizin çalıştırılır.

            Üyelerin görev süresi dört yıldır. Süresi dolan üyeler Cumhurbaşkanınca yeniden seçilebilirler. Kurul üyelerinin görev süresi dolmadan görevlerine son verilemez. Ancak üyeler, ciddi bir hastalık veya engellilik nedeniyle iş görememeleri veya atamaya ilişkin şartları kaybetmeleri halinde, atandıkları usule göre süresi dolmadan görevden alınır. Üyeler, görevi kötüye kullanmaktan veya yüz kızartıcı bir suçtan mahkûm olmaları halinde ise Cumhurbaşkanı onayıyla görevden alınır. Görevden alma nedeniyle veya süresi dolmadan herhangi bir sebeple boşalan Kurul üyeliklerine bir ay içerisinde Cumhurbaşkanınca yeniden atama yapılır. Bu şekilde atanan üye, yerine atandığı üyenin görev süresini tamamlar.⁽¹⁾⁽²⁾

            Kurul, Başkanın daveti üzerine en az altı üyeyle toplanır ve üye tam sayısının salt çoğunluğunun aynı yöndeki oyu ile karar verir. Toplantı kararları ilgililere duyurulur. Kurul ayda dört defa toplanır. Kurul Başkan ve üyelerinin toplantılara katılmaları esastır. Arka arkaya üç toplantıya veya bir yıl içinde toplam on toplantıya katılmayan üyeler istifa etmiş sayılırlar.

            Kurulun sekretarya hizmetleri Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı tarafından yerine getirilir.

            Kurul Başkan ve üyelerine, 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri saklı kalmak koşuluyla, fiilen görev yapılan her gün için (3000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz.

            Huzur hakkı ve Kurulun diğer ihtiyaçları için her yıl Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı bütçesine gerekli ödenek konulur. ⁽²⁾

            Kurulun görevleri

            Madde 3- Kurul, kamu görevlilerinin görevlerini yürütürken uymaları gereken etik davranış ilkelerini hazırlayacağı yönetmeliklerle belirlemek, etik davranış ilkelerinin ihlâl edildiği iddiasıyla re’sen veya yapılacak başvurular üzerine gerekli inceleme ve araştırmayı yaparak sonucu ilgili makamlara bildirmek, kamuda etik kültürünü yerleştirmek üzere çalışmalar yapmak veya yaptırmak ve bu konuda yapılacak çalışmalara destek olmakla görevli ve yetkilidir.

            Kurula veya yetkili disiplin kurullarına başvuru

            Madde 4- Bu Kanun kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarında etik davranış ilkelerine aykırı uygulamalar bulunduğu iddiasıyla, en az genel müdür veya eşiti seviyedeki kamu görevlileri hakkında Kurula başvurulabilir. Hangi unvanların genel müdür eşiti sayılacağı kurum ve kuruluşların teşkilât yapısı ve yürüttükleri hizmetlerin niteliği dikkate alınarak Kurul tarafından belirlenir.

            Diğer kamu görevlilerinin, etik davranış ilkelerine aykırı uygulamaları bulunduğu iddiasıyla yapılacak başvurular, ilgili kurumların yetkili disiplin kurullarında, Kurul tarafından çıkarılan yönetmeliklerde belirlenen etik davranış ilkelerine aykırılık olup olmadığı yönünden değerlendirilir. Değerlendirme sonucu alınan karar, ilgililere ve başvuru sahibine bildirilir.

            Başvurular, 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanunda belirlenen esaslara göre, medeni hakları kullanma ehliyetine sahip Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile Türkiye'de ikamet eden yabancı gerçek kişiler tarafından yapılabilir. Ancak, kamu görevlilerini karalama amacı güden, haklı bir gerekçeye dayanmayan, başvuru konusuyla ilgili yeterli bilgi ve belge sunulmamış başvurular değerlendirmeye alınmaz.

            Yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış bulunan uyuşmazlıklar hakkında Kurula veya yetkili disiplin kurullarına başvuru yapılamaz. İnceleme sırasında yargı yoluna gidildiği anlaşılan başvuruların işlemi durdurulur.

            İnceleme ve araştırma

            Madde 5- Kurul, başvurular hakkındaki inceleme ve araştırmasını etik davranış ilkelerinin ihlâl edilip edilmediği çerçevesinde yürütür. Kurul, kendisine şikâyet veya ihbar yoluyla ulaşan başvurular üzerine yapacağı inceleme ve araştırmayı en geç üç ay içinde sonuçlandırmak zorundadır.

            Kurul, inceleme ve araştırma sonucunu ilgililere ve Cumhurbaşkanlığı ve Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı Makamına yazılı olarak bildirir. ⁽¹⁾

            (İptal üçüncü fıkra: Anayasa Mahkemesi’nin 4/2/2010 tarihli ve E.: 2007/98, K.:2010/33 sayılı Kararı ile.) ⁽²⁾

            Bu Kanuna göre yapılan inceleme ve araştırmalar, genel hükümlere göre ceza kovuşturmasına veya tâbi oldukları personel kanunları hükümlerine göre disiplin kovuşturmasına engel teşkil etmez.

            Bilgi ve belge istenmesi

            Madde 6- Bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşları, Kurulun başvuru konusu ile ilgili olarak istediği bilgi ve belgeleri vermek zorundadırlar.

            Kurul, bu Kanunun kapsamındaki kuruluşlardan ve özel kuruluşlardan ilgili temsilcileri çağırıp bilgi alma yetkisine sahiptir.

            Yönetmelik ⁽³⁾

            Madde 7- Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin hususlar, Kurulca hazırlanacak yönetmeliklerle belirlenir. Kurul tarafından hazırlanacak yönetmelikler Cumhurbaşkanı onayı ile yürürlüğe konulur.

            Madde 8- (19.4.1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)

            Madde 9- (14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)

            Yürürlük

            Madde 10- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

            Yürütme

            Madde 11- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.

ETİK DERS NOTLARI
Yönetimde etkin tanımları ahlak, etik, ahlak felsefesi
Etik insana ne yapması ya da ne yapmamasını öneren bir dizi değerler bütünüdür.
Bu değerler dört başlık altında bulunabilirler.
Ödevler-erdemler-ilkeler-toplumun çıkarları
Etik kendi arasında , normatif etik,meta etik ve uygulamalı etik tir.
Notmatif etik, nasıl eylemde bulunulmalı, nasıl yaşamalı ya da nasıl bir insan olmalı gibi sorulara yanıt verir. Mevcut verili bir durumdan hareket ederek bu durumu analiz edip eleştirir ve burada oluşturduğu eleştiriden belli bir tarzda ahlaki olarak nitelenir.
Bireyin ahlaki bakımdan ne yapması nasıl bir kişi olması gerektiği gibi konuları ve soruları yanıtlamaya çalışır.
Meta etik(analitik yaklaşım)İnsanın düşüncesi eylemi ve dilinde ortaya çıkan ahlaki öğelerin doğası ve anlamını çözümleyen ahlaki kavramların anlamlarıyla
Uygulamalı etik, Belli özel alanlarda ortaya çıkan etik sorunlarının tartışılması için kriterler yaratma ve bu özel alanlarda bu kriterlerin insan davranışlarında uygulanması ile ilgilenir.
Etik davranışın toplumsal temelini oluşturan etkenler ise 3’ e ayrılır bunlar,
Kültür-değerler ve normlardır.
Kültür: Bir toplumun yaşayış biçimini dilini sevklerini yazınını folklorunu sanatsal etkinlerini öz olarak yaratıcı gücünü kapsamaktadır.
Değerler: bireyin yaşamasındaki farklı etmenlerden yüklediği önemdir.
Normlar: değerlerin belirli rollerle ilişkili olarak el alınmaz ve uygulanmasını oluşturur.
Etik sistemleri ise, -amaçlanan sonuç etiği, faydacılık olaraktan adlandırılır.
Sorunlara pratik bir yaklaşım etiği.
Kural etiği, bir eylemin ahlaki doğruluğu, standartlar ve yasalar tarafından belirlenir ailede, okulda iş yaşamında toplumun bir takım kurallar vardır.
Toplumsal sözleşme etiği; birey olarak toplumun genelince kabul gören ilkeler ve standartların benimsenmesi toplum halinde yaşamının getirdiği çatışmaların çözümlenmesinde yarar sağlar.
Kişisel etik, bir eylemin ahlaki doğruluğu, kişinin vicdani tarafından belirlenir.
Sosyal yaşam etiği, kişimin yaşamında uyması gereken sosyal ve ekonomik kurallardır.
Etik ilkelerinin geliştirilmesinde temel alınan yaklaşımlar ise,
—Hakkaniyet ilkesi
—İnsan hakları ilkesi
—Faydacılık ilkesi,
—Bireysellik ilkesidir.

Başlıca etik kuramları ise,

1-Sonucu ya da teoloji yaklaşımı
Ne yapmam gerekir sorusunun yanıtını arar
2-Deontolojik kuram, bir eylemin doğru mu yoksa yanlış mı olduğunu kararlaştırırken sonuçlar yerine başka faktörler dikkate alır. Dinsel inançlara dayanan kuramlar deontolojik kurallar olarak biline gelir.
3-Haklar temeline dayalı etik, bir davranışın biçimine karar verirken bireysel haklar açısından olaya bakar.
4-Erdem veya karakter temeline dayanak etik; kişilerin oynaması gereken rolleri ve bu rolleri teşvik etmesi ya da gerekli kıldığı davranış beklentileri üzerinde çalışır.
5-Sezgilere dayalı etik, doğru veya yanlış eyleme karar vermeden sezgilerin yol gösterici olduğunu ileri sürer. Kişi yaptığımı doğrulayacak bir şeyler olduğunu biliyorum diyebilecektir.
6-Kazuistik veya örnek olaya dayalı etik, ikilemelerin çözümlenmesinde belirli örnek olaylardaki gerçeklikleri bakarak gerçekleştirme yapmayı esas alır.
Meslek etiği ve etik kodlar ise,
Meslek etiği, en ayırt edici özelliği mesleği yerine getirirken kusurların, meslek çevresi dışında çok fazla tepki görmemesidir.
Mesleki etiği aynı mesleğe mensup insanların oluşturduğu birlikler-gruplar-odalar tarafından belirlenir.
Mesleki etik ilkeleri ise
1-Doğruluk
2-Yasallık
3-Yeterlik
4-Güvenirlik
5-Mesleğe balkılık
İş hayatındaki etik ilkeleri ise,
Profesyonellik-adalet-eşitlik-dürüstlük ve doğruluk-tarafsızlık-sorumluluk-insan hakları-hümanizm-bağlılık-hukukun üstünlüğü-sevgi-hoşgörü-tutumluluk-demokrasi-hak ve özgürlük
Yönetimde etik ilkeleri ise1-Hoşgörü 2-Adalet 3-Sorumluluk 4-Dürüstlük 5-Demokrasi 6-Saygıdır.

Yönetimde etik dışı davranışlar, ayrımcılık, kayırma, rüşvet, yıldırma-korkutma-sömürü(istismar)ihmal, bencillik, işkence(eziyet) yolsuzluk-yaranma(dalkavukluk)şiddet-baskı-saldırganlık-hakaret ve küfür-bedensel ve cinsel taciz-kötü alışkanlıklar-görev ve yetkinin kötüye kullanımı-dedikodu-zimmet-dogmatik davranış-yobazlık-bağnazlık