Medenî”; “şehirli, şehre ait, şehre özgü

13. DELÂİLİ’N-NÜBÜVVE KİTAPLARI

Peygamberlik kurumunu, özellikle de Hz. Muhammed’in (sav) peygamberliğini ispatlamak gayesi ile yazılan eserlerin ortak adıdır. Bunların başlıcalar:

-CÂHIZ (255/869), Hucecu’n-Nübüvve

-EBÛ NUAYM el-İSFAHÂNÎ (430/1058), Delâili’n-Nübüvve

-MÂVERDÎ (450/1058), A’lâmu’n-Nübüvve

-BEYHAKÎ (458/1066), Delâili’n-Nübüvve

14. ŞEMÂİL KİTAPLARI

Hz. Muhammed’in (sav) fizikî özelliklerini anlatan kitaplara Şemâil-i Nebî; tavır, hareket ve güzel ahlakını anlatan kitaplara Hilye-i Nebî adı verilmiştir. Başlıcalar:

-TİRMİZÎ (279/892), eş-Şemâilü’l-Muhammediyye

-HÜSEYİN B. MES’ÛD el-BEGAVÎ (516/1122), el-Envâr fî Şemâili’n-Nebiyyi’l-Muhtar

-EBU’L-FİDÂ İBN KESÎR (774/1373), Şemâlu’r-Resûl

-MUHAMMED B. AHMED el-BACUR (1277/1860), Mevâhibu’l-Ledünniye ale’ş-Şemâili’l-Muhammediyye

-YUSUF ŞAFİÎ NEBHÂNÎ (1350/1932), Vesâilu’l-Usûl ilâ Şemâili’r-Resûl
15. KÂMÛSLAR

Arap dili sözlüğü sadece dille ilgili ifadelere ait olmayıp coğrafî, tarihî, ilmî, amelî ve sanata ait bilgileri de bir araya getirir. Özellikle cahiliye hayatı için önemli kaynaklardır.

-RÂGIB EL-İSFAHÂNÎ, Ebû’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal İsfahânî (502/1108), el-Müfredât,

-İBN MANZÛR, Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem (771/1369), Lisânu’l-Arab

-FÎRUZÂBÂDÎ (817/1415), el-Kâmusu’l-Muhît

-MUSTAFA ez-ZEBÎDÎ (1205/1790), Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs
C. SANAT ESERLERİ

Camiler, kütüphaneler, ribatlar, şehirler, surlar, hanlar, hamamlar, kaleler, paralar, siyahlar, tıraz¹⁰ gibi Müslümanların bırakmış oldukları ve bugün dünya müzelerini dolduran sanat eserleri de İslam medeniyeti araştırmaları için önemli kaynaklardır.

D. TERCÜMELER

İslam medeniyetinin kaynakları arasında, özellikle müspet bilimler ve felsefe alanında antik medeniyetlerden yapılan tercümeler ciddi öneme sahiptir.¹¹ Her medeniyet, kültür varlıklarını ithal ve ihraç eder, kendi içine kapanan ve her şeyi yalnız kendinde arayan toplumların sıçrama yapmasına, büyük medenî gelişme sağlamasına imkan yoktur. Kendinden önce doğup kaybolan medenî hamlelere kapıları açarak karşılıklı etkileşimi sağlamak, bir toplumun çeşitli alanlarına değişik perspektiflerden bakmasını sağlar ve gelişme yolunu açar. Buna mukabil etkileşimi kabul etmeyerek dışa kapalı olan bir medeniyetin devam etmesi mümkün değildir.

Tercüme, medeniyet tarihinde, toplumların ürettiklerinin birbirleriyle karşılıklı bağlantısını, sağlayan ana araç olmuştur. Çünkü ancak tercümeler vasıtasıyla medeniyetler birbirinden haber olur ve etkileşim sağlanabilir. Tercüme, diğer medeniyetleri tanımanın ve öğrenmenin yanı sıra, o medeniyetlere ait unsurların bir arada karşılaşmalarını ve toplanmalarını sağlar. Bu karşılaşmalara neticesinde ortaya çıkan sentezle yeni bir medeniyet doğar. Medeniyet tarihinde bütün önemli uyanış hareketleri birer büyük tercüme hareketi ile başlamıştır. Örneğin, Eski Yunan uyanışını Sümerler-Anadolu, Fenike ve mısır tercümeleriyle; İslam uyanışı Yunan, İran, Hint tercümeleriyle; Batının uyanışı İslam, Yahudi ve Yunan tercümeleriyle mümkün olmuştur.