Medenî”; “şehirli, şehre ait, şehre özgü

B. İSLAM MEDENİYETİNDE DEĞERLER

İslam medeniyeti, kendi mensuplarının ruhunun derinliklerinde hissettiği, insan ilişkilerine, kamu hayatına ve yüksek kültür eserlerine yansıttığı değerler sistemine sahiptir. Bunlar; inanç/tevhid, aile, sevgi, saygı, güven, can-mal-ırz güvenliği, özgecilik, dayanışma/yardımlaşma, doğruluk, ehliyet, adalet, eşitlik, istişare, hürriyet, çalışma, üretme, cömertlik/ihsan/isâr/infak, dostluk/arkadaşlık, cesaret-şecaat, merhamet, iyilik duygusu, haklar, affedicilik, sabır, tevekkül, hoşgörü, barış, edep/hayâ, tevazu gibi Hz. Peygamber’in işlediği, bizzat kendisinin yaşayarak uyguladığı değerlerdir.

İslam medeniyetinin Kur’an ve Sünnet kaynaklı değerler sisteminin ilim, düşünce ve sanat hakkında işaret ettiği idealler, tarihî şartların mümkün kıldığı oranda gerçekleşme imkânı bulmuştur. Bu değerlerin ışığında oluşan medeniyet tecrübesinin ilimler, sanatlar, kurumlar, kısaca yüksek kültür çevresinde ortaya koyduğu tarihî birikim, Müslümanlar için olduğu gibi bütün insanlık için de kalıcı sonuçlar doğurmuştur.

İslam âlimleri de tarihî süreçte Kur’an ve Sünnet kaynaklı olan bu değerler sitemini esas alarak büyük ilerlemeler kaydetmişlerdir. Eş’ârî, İbn Miskeveyh, Farabî, Gazalî, Maverdî, Ragıp el-İsfehânî, Tûsî, Devvânî ve Nizamülmülk gibi müellifler eserlerinde bu değerleri yorumlamışlardır. Çağımızın problemlerinin çözümünde İslam’ın ortaya koyduğu değerlerin, işlenmesi, yorumlanması, evrensel boyutta ihyasıyla büyük katkı sağlayacağı aşikârdır.