Mekke’de nâzil olmuş olup 5 âyettir

İbnü Atiyye: Abdülhak b. Gâlib b. Atiyye el-Muhâribî el-Ğurtânî, Ebu Ahmed. Fıkıh, tefsir ve arap dilinde ilmin kaplarından bir imam idi. “el-Muharrerü’l-Veciz fî Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz” isimli tefsiri vardır ki bazısı batıda, bazısı da doğuda neşredilmiştir. Hicrî 542 tarihinde vefat etmiştir.

867 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.366

868 Abdürrezzak, Musannef, 4/251.

869 Zehebî, Siyerü A’lâmi’l-Nübelâ, 5/229.

870 Beyhaki bu kavli, Evzâî tariki ile tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/573

871 Eş-Şuabü’l-İman’ında Beyhaki tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/583.

872 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.366

873 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.367

874 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.367

875 Seleme b. Şebîb en-Nisâbûrî, Ebu Abdirrahman. Hadis ricalinin ileri gelenlerindendir. Kendisinden İmam Müslim ve daha başka sünen erbâbı hadis rivayet etmiştir. Mısra rıhlet etmiştir. Mekke’de hicrî 247 senesinde vefat etmiştir.

876 Bu hadisi, Seleme b. Şebîb, Kitâbü’r-Ramazan’ında, İbrahim b. Hakem’den, o babasından, o da Ferkad’den rivayet etmiştir. Zayıf-mürsel bir hadistir. Bkz. İbn Receb, Letâifü’l-Meârif, s.367

877 Razi, Mefâtihü’l-Ğayb, 23/283.

878 Müslim, Sıyam 220, Salatü’l-Müsafirin, Hadis no: 762.

879 İbn-i Hibban bu zatı sika kişiler arasında zikretmiştir. Bkz. Tehzibü’t-Tehzib, 1/384.

880 İbnü Ebi Şeybe, Musannef, 3/74; Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/578

881 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.359-360

882 Ahmet b. Hanbel, 1/240; Heysemî, Mecmeu’z-Zevâid, 3/176. İsnadı sahihtir. Heysemi: “Ahmed b. Hanbel bu hadisi rivayet etmiştir. Senedindeki ravilerin hepsi sahihtir.” demiştir. Hadisi, Muhammed b. Nasr, ibnü Cerir, Taberani ve Beyhaki de tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/580.

883 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.360

884 Ahmed b. Hanbel, 2/27; Heysemî, Mecmeu’z-Zevâid, 3/176. İsnadı sahihtir. Hesyemî: “İmam Ahmet bu hadisi rivayet etmiştir ki senedindeki bütün raviler sahihtir, (güvenilirdir).” İmam Ahmed bu hadisi, Yezid b. Harun’dan, o Şu’be’den, o Abdullah b. Dinar’dan, o İbn-i Ömer’den, o da Rasulullah’tan nakletmiştir. Bu hadisin benzerini, Şebâbe ve Vehb b. Cerîr, İmam Şu’be’den de rivayet etmişlerdir. Aynı şekilde Esved b. Âmir de Şu’be’den rivayet etmiştir, fakat “Geri kalan son yedide...” ziyadesi ile. (Bkz. İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.360-361). Bu hadisi, Abd b. Humeyd de İbn-i Ömer’den tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/578

885 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.361

886 Ahmet b. Hanbel; Tahavî, Şerhu Meâni’l-Esrâr, 3/91. İmam Ahmet, bu hadisi Hammad b. Zeyd’den, o Eyyub’dan, o Nâfi’den, o da İbn-i Ömer’den nakletmiştir. Tahavî, İbrahim b. Merzuk’tan, o da Ârim’den nakletmiştir. Hanbel İbnü İshak da bu hadisi, Ârim’den, o da Hammad’dan alarak kaydetmiştir. Buhari de bu hadisi, Ârim’den nakletmiştir. Fakat “7. gece” ifadesi olmaksızın, “son 10’da araştırsın” şeklindedir. (Fadlu Leyleti’l-Kadr, 4/256, Ta’bir, 12/379; Müslim, Sıyam, Hadis No: 1165. Farklı rivayetler için Câmiu’l-Usûl, 9/243-244’e bakılabilir. Bkz. İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.361; Abdülkadir Geylani, Gunyetü’t-Talibin, s.132.

887 Abdürrezzak, Musannef, 4/249. Hadis no: 7688.

888 Bu lafızlar, hadiste korunmuş değildir. Ahmed b. Muhammed b. İbrahim es-Sa’lebî, Ebu İshak: Müfessirdir. Nişabur ehlinden. “el-Keşfü ve’l-Beyanü fi Tefsiri’l-Kur’an” isimli tefsiri vardır. Tefsir-i Sa’lebî olarak bilinir. El-A’lâm’ında (1/212) Zirikli’nin de belirttiği üzere elyazması bir tefsirdir. Bkz. İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.362.

889 Ebu Davud, Salat, Hadis no: 1386. Hadisin senedindeki ricalin hepsi sahihtirler. Bu hadisi, İbn-i Hibban da Sahih’inde tahriç etmiştir (Savm, 5/273). İbnü Abdilber de bu hadisin sahih olduğunu onaylamıştır. Fakat bu hadisin bir illeti vardır, o da Muaviye’ye dayanmasıdır. İmam Ahmet b. Hanbel (5/132) ve Dârekutnî’ye göre ise en sahih hadislerden birisidir. Aynı şekilde bu hadisin lafzı üzerinde de ihtilaf edilmiştir. Bkz. İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.362.

890 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.363; Geylani, Gunyetü’t-Talibin, s.150-151

891 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.363; Geylani, Gunyetü’t-Talibin, s.150-151

892 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.363

893 Razi, Mefâtihü’l-Ğayb, 23/283.

894 Razi, Mefâtihü’l-Ğayb, 23/283-284.

895 Razi, Mefâtihü’l-Ğayb, 23/284. Bir başka eserde “27. gece” olarak geçmektedir. Bkz. İbn Receb, Letâifü’l-Meârif, s.328;

896 Hadisi, Muhammed b. Nasr, Hakim –ki bu hadisi sahihtir demiştir- tahriç etmişlerdir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/579.

897

898 Ebu Davud Tayalisi, Ahmed b. Hanbel (2/519) ve İbnü Merduyeh, Ebu Hureyre’den rivayetle bu hadisi tahriç etmişlerdir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/579; Ahmed Ziyauddin Gümüşhanevî, Râmûzu’l-Ehâdîs, s.368. Bu hadisin isnadında İmam Ahmed b. Hanbel münferid kalmıştır, ancak isnadında bir eksiklik yoktur. Bkz. Tefsir-i İbn-i Kesir, 15/8546.

899 Hadisi, Muhammed b. Nasr, Ebu Meymune tariki ile Ebu Hureyre’den tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/579-580

900 Geylani, Gunyetü’t-Talibin, s.131

901 Bu hadisi, İbnü Zencuyeh, İbnü Merduyeh, Ebu Hureyre’den sahih bir senetle rivayet etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/571

902 Hadisi, Buhari, İbnü Ebi Şeybe, Ahmed b. Hanbel, Abdurrahman b. Humeyd ve Beyhaki tahriç etmişlerdir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/574.

903 Ahmed b. Hanbel, 5/36, 39; Tirmizi, Savm, Hadis no: 794; Nesâi. Tirmizi “Sahih-Hasen bir isnatla gelmiştir” demiştir. Bkz. Tefsir-i İbn-i Kesir, 15/8546.

904 Hadisi, Ahmed b. Hanbel tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/572; Tefsir-i İbn-i Kesir, 15/8546 (Ebu Seleme tarikiyle).

905 Bu hadisi, İbnü Merduyeh tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/572

906 Bu hadisi, Ahmed b. Hanbel (5/324), İbnü Cerir, Muhammed b. Nasr, Beyhaki ve İbnü Merduyeh riyavet etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/571. Bu hadis İmam Müslim’in sıhhat şartlarına uygun biçimde sahih bir senetle rivayet edilmiştir. Hadis, İmam Ahmed b. Hanbel’de (5/318) hasen bir isnadla mevcuttur. Hayve b. Şüreyh kanalıyla gelmiştir. Keza Hafız Münzirî’nin et-Terğîb ve’t-Terhîb’inde de geçmektedir. Ayrıca bkz. Tefsir-i İbn-i Kesir, 15/8542

907 Hadisi, Muhammed b. Nasr, ve Tehzib’inde İbn-i Cerir tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/572, 579.

908 Geylani, Gunyetü’t-Talibin, s.112-114

909 Abdülazim el-Münzirî, et-Terğîbü’t-Terhîb ve Ahmed Beyhakî, Sünen’inde geçmektedir. Bkz. M. Sıddık Gümüş, Seadet-i Ebediye, s.305

910 Buhârî, Fadlu Leyletü'l-Kadr 3, İtikâf 1,14; Müslim, İtikaf 5, (1172); Muvatta, İtikaf 7, (1, 316); Tirmizî, Savm 71, 72 (790); Nesâî, Mesâcid 18, (2, 44); Ebu Dâvud, Sıyâm 77, (2462, 2464); İbnu Mâce, Sıyâm 59; (1771).

911 Ahmed b. Hanbel 2/292; Heysemî, Mecmeu’z-Zevâid 3/140; Bezzar, Beyhaki; İbn Hibban. Heysemî: “Hadisin senedinde Hişam b. Ziyad Ebu Mikdâm vardır ki, zayıftır” demiştir. Bkz. El-Metalibü’l-Aliye, s.932; Müşkilü’l-Asar, 4/142. Hadisin Beyhaki’deki şekli şöyledir: Peygamber efendimiz, (Ramazanın son günü Allahü teâlâ, oruç tutanları affeder” buyurunca, Ashab-ı kiram, “Ya Resulallah, o gün Kadir Gecesi mi?” diye sual etti. Peygamber efendimiz, “Bilmez misiniz ki, iş yapana, işi bitirince ücreti verilir” buyurdu.

912 Razi, Mefatihü’l-Gayb, 23/284

913 Suyutî’nin Dürrü’l-Mensur‘dan naklen. Bkz. M. Zekeriya Kandehlevî, Fezâilü’l-A’mâl, s.604.

914 Müslim, Müsâfırîn 179; Müslim, Sıyam, 220.

915 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.357; M. Zekeriya Kandehlevî, Fezâilü’l-A’mâl, s.604; H. Aslan, İ. Demir, Memba, c.3, s.1990-1991

916 M. Zekeriya Kandehlevî, Fezâilü’l-A’mâl, s.604.

917 Dihlevi, Huccetullahi’l-Baliğa, 2/172-173

918 M. Zekeriya Kandehlevî, Fezâilü’l-A’mâl, s.603, 604.

919 Bakara, 2/185

920 Kurtubi, el-Câmii li Ahkâmi'l-Kur'an, 20/136

921 Geylânî, Gunyetü’t-Tâlibin, s.131

922 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.374

923 Nursi, Emirdağ Lahikası, 2/21

924 Nursi, Sikke-i Tasdik-i Gaybî, s.136, 169

925 Razi, Mefatihü’l-Ğayb, 23/286

926 Yazır, Hak Dini, 9/349

927 Şeyh Nizamüddin ve Heyet, Feteva-yı Hindiyye, 1/216

928 Kadıhan, el-Feteva, 1/190

929 M. Sıddık Gümüş, Seadet-i Ebediye, s.343

930 Geylani, Gunyetü’t-Talibin, s.131

931 Bilmen, Ömer Nasûhî, İlmihal, s.188

932 Nursi, Şualar, s. 510

933 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.326

934 http://www.sufizmveinsan.com/ucaylar/muge/kadir_1.htm

935 Geylani, Gunyetü’t-Talibin, s.112-114. Bkz. İbn-i Receb, Letâifü’l-Mearif, s.370

936(Ahmed Şahin, Dualarımız isimli eserinden istifade ile).

^ Leyl, 92/5-10

937 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.351

938 Hüseyin Aslan, İbrahim Demir, Memba, c.3, s.1990-1991, Ankara, 2002. “Pırlanta Serisi”nden üst başlığı altında zikredilen birkaç alt başlıktan birisi olan, metnimizdeki “O kadir bilmişlerin gecesidir.” başlıklı yazı için, Pırlanta Serisi’nden, yani M. Fethullah Gülen Hocaefendi’nin eserlerinden herhangi bir kaynak verilmemiştir. Ne var ki kullanılan üslub ve muhteva itibariyle büyük bir ihtimalle ona ait gözükmektedir.

939 H. Aslan, İ. Demir, Memba, c.3, s.1990-1991.

940 Razi, Mefatihü’l-Ğayb, 23/282-283

941 Mevdudi, Tefhimu’l-Kur’an, Kadr suresinin tefsiri.

942 Bu nakilleri, Muhammed b. Nasr ve İbnü Merduyeh tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/570.

943 İbnü’l-Münzir tahric etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/570

944 Said b. Mansur ve İbnü’l-Münzir tahriç etmiştir. Bkz.Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/570

945 Tefsir-i İbn-i Kesir, 15/8444

946 Ahmed Ziyauddin Gümüşhanevî, Râmûzu’l-Ehâdîs, s.69. Hadisi Deylemî de tahriç etmiştir. Bkz. Abdullah İbn-i Eyyub, Mübarek Günlerin-Gecelerin Fazileti, s.66

947 Tefsir-i İbn-i Kesir, 15/8549-8551

948 İbnü Ebi Şeybe tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/582.

949 İbn-i Receb, Letâifü’l-Meârif, s.367-368.

950 İbün Ebi Şeybe tahriç etmiştir. Bkz. Suyuti, Dürrü’l-Mensur, 8/582.

951 Yazır, Hak Dini, 9/349

952 Algül, Mübarek Gün ve Geceler, s.25

953 Nevevî, el-Ezkâr, s.163

954 İbn Receb, Letâifü’l-Meârif, s.340

955 İbn Receb, Letâifü’l-Meârif, s.327. (Bkz. Tarihü’l-İslam (el-Meğâzî), s.57)