Mezolit (o’rta tosh) davri

3216760

1. I.A.Karimovning «Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q» asarida hozirgi kunda O’zbekiston tarixining.Vatanimiz tarixi millatning, yoshlarning haqiqiy tarbiyachisiga aylanmoqda. Bu borada Prezident Islom Karimovning «Tarixga murojaat qilar ekanmiz, bu xalq xotirasi ekanligini nazarda tutishimiz kerak. Xotirasiz barkamol kishi bo’lmaganidek, o’z tarixini bilmagan xalqning kelajagi ham bo’lmaydi», «Tarix - xalq ma’naviyatining asosidir», «Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q», «O’zlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi», «Inson uchun tarixdan judo bo’lish - hayotdan judo bo’lish demakdir. degan ifodali so’zlari va ko’rsatmalari dasturilamal bo’lib xizmat qilmoqda. Vatan tarixi talaba-o’quvchilarda xalqning o’tmishi, hozirgi zamoni va kelajagi yagona tarixiy jarayon degan tushunchani shakllantiradi. Bu o’z navbatida yoshlarni tarixiy jarayonlarning oddiy kuzatuvchisi bo’lib qolishdan saqlaydi, ularni olg’a intilishga, taraqqiyotga ko’maklashishga undaydi.

2. Xorazmshohlar davlatining boshqaruv tizimi, ijtimoiy-iqtisodiy hayoti. Xorazmshohlar davrida harbiy sohaga alohida ahamiyat berilgan. Bunda bir necha yuz minglik qo’shindan tashqari oliy hukmdorning maxsus shaxsiy gvardiyasi (Haros) katta mavqega ega bo’lgan. Sulton Muhammadning shaxsiy gvardiyasi 10 ming nafar kishidan tashkil topgan. Harbiy qismlarda Harbiy nazoratchi, sipohsalor, sohibi jaysh (viloyat qo’shini boshlig’i), Amir ul-umaro, Malik (10 ming qo’shin boshlig’i), Chovush (chopar), Josus (razvedkachi), Askar qozisi kabi mansablar ham mavjud bo’lgan. Xorazmshohlar sulolalariga mansub ma’rifatparvar hukmdorlarning ilm-fan va madaniyatga doimiy rag’bat berishlari orqasida ko’plab iste’dod sohiblarining salohiyati, ijodi o’sib, yuksalib borgan. O’sha davr hukmdorlari tashabbusi bilan bunyod etilgan va faoliyat ko’rsatgan kutubxonalarda sonsanoqsiz noyob, qimmatbaho kitoblar, qo’lyozmalar to’planganki, bulardan hozirgi avlod kishilari ham bahramand bo’lmoqdalar. Buyuk matematik, astronom va geograf olim Muhammad Muso al-Xorazmiy (783-850) nomi fan tarixida alohida o’rin tutadi. Olim o’zining «Hisob aljabr val Muqobala», «Hind arifmetikasi haqida kitob», «Quyosh soatlari haqida risola», «Astronomik jadvallar» singari asarlari bilan «Algebra» faniga asos soldi. Uning arifmetika risolasi hind raqamlariga asoslangan bo’lib, hozirgi paytda biz foydalanayotgan o’nlik hisoblash sistemasining Evropada tarqalishiga sabab bo’ldi. Allomaning «al- Xorazmiy» nomi «algoritm» shaklida fanda abadiy muhrlanib qoldi. Olimning «Kitob surat al-arz» nomli geografiyaga doir asari shu qadar fundamental ahamiyatga egaki, u arab tilida ko’plab geografik asarlarning yaratilishiga zamin yaratdi.
3. 1898-yilgi Andijon qo’zg’oloni va uning ahamiyati Чоризмнинг Туркистон халкларига нисбатан юргазган мустамлакачилик, улуг давлатчилик ва шовинистик сиёсати албатта конуний суратда махаллий ахолининг уз миллий озродлиги, эрки ва инсоний хак-хукукларини химоя кнлиш учун мукаддас жангга отлантирди. Чоризм томонидан асоратга солинган, мустамлака килннган халклар дастлабки кунлардан бошлаб, Уз миллий мустакилликлари, озодликлари ва эрклар учун мукаддас курашга отландилар: 1868 й. Самарканд мудофааси ва Еухоро амириги Бухоро шахри, Шахрисабз беклигидаги харакатлар; 1870 й. Мангишлок киргизларининг исйнлари; 1871 й. Эшон Эшмухаммад бошчилигидаги Сирдаре' вилоятида чикишлар юз берди; 1871 й. Фаргонада Етимхон к^зг.; 1872 й. Чирчикаа исён булди: 1873-1876 йй. Пулатхон бошчилигидаги Кукон хонлигида кузголон. 1892 й. Тошкент кузг.; 1898 й. Андижонда Дукчи Эшон к^зг; 1899 Й. Сирдаре" вил. Харакатлар ва бошк. Ана шулар жумласидандир. 1887-1897 Йй. Мобайнида жами булиб Фаргона, Самарканд ва Сирдареда мустамлакачилар идораларига карши 663 марта хужум булган.

4. Buxoro va Xivada Sovetlar istibdodiga qarshi qurolli harakat.. Buxoro Xalk sovet respublnkasining tashkil to pishi. Buxoro amirligini tugatilishida yosh buzoroliklarnyng roli katta . Fayzullo Xujaev Raxbarlik kilgan ish BuxoroHklaming birgalikdan xarakati bilan Buxoroda tuntarish tayyoriadilar. Ularning tashabusi bilan 1920 yil 29 avgust CHorjuda kuzgolon uyushlirishdi.Bu erda Muvakkat inkilobiy kumita tuz i b , u RSFS xukumatiga erdam tugrisidagi iitimosnoma bilan murojat kilindi. Sovet davlati esa yaxshi kurollaipsh va maxalliy axoiini daxshatga solgan aviatsiya bilan kuvatlantirilgan yirik xarbiy kismlarni Buxoraga tayladi. Amir lashkari deyarli xech bir karshilik kursatmadi. Amir Sayd Ofimxonning uzi esa oshasi va devoni bilan Avgonistonga kochib ketti. 120 yil 8 oktyabr Buxoro xalk Sovet raisi va Soyoik tadid Fayzullo Juraev boshchiligidagi xukumat xalk vazirligi kengashi tuzilgan e'lon kilindi. SHunday kilib Buxoro Amirligi kuladi va utmishga aylandi. Buxoro Resi 1924 yilgacha mavjud bulgan, keyin esa Uzbekiston SSR tarkibiga kiritilgan. Xiva xonligi tugatilishiga xam yosh Buxoroliklami roli katta

5. O'zbekiston Respublikasi Frezidenti SH.Mirziyoevning 2017 yil 22-dekabr kuni Oliy majlisga Murojaatnomasida qonun ustuvorligin ta'minlash va sud-huquq tizimining yanada isloh qilishning ustuvor yo'nalishlari to'g'risida. Ma'lumki, shu kunlarda "2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishlari bo'yicha Harakatlar strategiyasi" loyihasining jamoatchilik muhokamasiga bag'ishlangan mediahaftalik bo'lib o'tmoqda. Bugun 24 yanvar, seshanba kuni yana bir ustuvoryo'nalish taqdimoti bo'lib, muhokamaga qo'yildi -Qonun ustuvoriigini ta'minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilishning ustuvor yo'nalishlari. Bugungi yo'nalish bo'yicha taqdimotda davlat organlari vakillaridan - O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirining o'rinbosari Nodir Jo'rayev, Oliy Majlis Senatining Qonunchilik va sud-huquq masalalari qo'mitasi raisi Botir Matmuratov, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari Akmal Burxonov va Nodirjon Muxtorov, Toshkent davlat yuridik universiteti rektori Yesemurat Kanyazov, O'zbekiston Advokatlar palatasi raisi Ravshan Ahmedov, Prezident huzuridagi Sudyalikka nomzodlarni tanlash va tavsiya qilish bo'yicha komissiya vakili Abduhamid Komilov, Bosh prokuratura Axborot xizmati rahbar o'rinbosari Umid Muhammedov va O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi sudyasi Xolmo'min Yodgorov ishtirok etdi. Mutaxassislar o'z sohalari bo'yicha 2017-2021 yillardagi Harakatlar strategiyasiga kiritilgan birqator loyihalar haqida so'z yuritislidi. Unda sud hokimiyatining mustaqilligini ta'minlash, sudlarni ixtisoslashtirish, ma'muriy sudlami tashkil qilish masalalariga to'xtalib o'tildi. Yangi Harakatlar strategiyasiga kiritilgan loyihalardan biri sudyalarning huquqiy mustaqilligi nuqtai nazaridan ularga nisbatan muddat belgilanishini nazarda tutadi .