Microsoft Word Ishlab chiqarish iqtisodiyoti doc

Ishlab chiqarishni texnik tayyorlashni rejalashtirish. 
Ishlab 
chiqarishni texnik tayyorlashni rejalashtirish uchun boshlang’ich ma`lumot 
bo’lib, ishlab chiqarish ob`yektlari tarkibi, har bir ob`yekt bo’yicha ishlab 
chiqarish dasturi, yangi mahsulotni o’zlashtirish muddatlari normativlari 
hisoblanadi. 
Ishlab chiqarishni texnik tayyorlashni rejalashtirishda kalendar rejalar 
tuziladi, zaruriy mehnat, moddiy va pul mablag’lari miqdori aniqlanadi. 
Konstruktorlik va texnologik loyihalar bo’yicha ishlar hajmi kishi-soatlarda, 
texnik jarayonlarni moddiy jihozlash bo’yicha ishlar norma-soat yoki 
natural birliklarda aniqlanadi. 
Ishlab chiqarishni texnik tayyorlash mehnat sig’imini hisoblash uchun 
quyidagi usullardan foydalaniladi: 
1.
dastlabki me`yorlashtirish; 
2.
namuna bo’yicha me`yorlash; 
3.
detalli me`yorlash. 
Dastlabki me`yorlashtirish yangi mahsulot korxona ishlab chiqarish turiga 
mos kelgan holatda qo’llaniladi. Konstruktor yangi mashina yoki jihozning 

---

77
konstruksiyasi borasida umumiy ma`lumotga ega bo’lib, rejalashtirish bo’limi 
xodimlari bilan birgalikda tajriba ma`lumotlari asosida ish hajmini aniqlaydi. 
Namuna bo’yicha me`yorlashtirishda yangi mashina yoki jihozni tuzilishi 
jihatdan bir xil yoki o’xshash mahsulotlar nuqtai nazaridan ko’rib chiqiladi. 
Bunda ishning mehnat sig’imi turli omillar bo’yicha ko’rib chiqiladi va har 
bir omil bo’yicha xususiy koeffisiyentlar aniqlanadi, konstruksiyaning talabga 
javob berishini hisobga oluvchi koeffisiyent konstruksiyaning murakkabligini 
e`tiborga oluvchi koeffisiyent va h.k. So’ngra umumiy mehnat sig’imi 
koeffisiyenti topiladi. Ushbu koeffisiyenti yangi mashina yoki mahsulotni 
texnik tayyorlash mahsuloti mehnat sig’imidan qancha farq qilishini 
ko’rsatadi. 
Detalli me`yorlashtirish usulida konstruktorlik va texnik tayyorgarlik 
uchun vaqt sarfini hisobga olish amaldagi vaqt me`yorlari va normativlari 
asosida olib boriladi. Ushbu norma va normativlar mahsulot detallari 
konstruktorlik va texnologik murakkabligi guruhi bo’yicha tuziladi. 
Hisob tartibi quyidagicha: 
1.
Loyihalashtirilayotgan mahsulotlar tarkibidagi original detallar soni 
aniqlanadi. 
2.
Original detallar konstruktorlik va texnologik murakkablik guruhi 
bo’yicha taqismlanadi. 
3.
Normativlar asosida ishlab chiqarishni texnik tayyorlash har bir bosqichi 
davomiyligi hisoblanadi. 
Har bir bosqichning davomiyligi quyidagi formuladan hisoblanadi: