Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

C h astota-im p u l’sli m od u lyator (C H IM ).
Chastota-impul’sli modulyatorlar kirish signalini im pul’slar ketma-ketligida 
chastotaga o ’zgartirish uchun q o ’llaniladi. C hasto ta im pul’sli molyatorlarni eng keng 
tarqalgan usuli, integrator orqali manfiy teskari aloqa zanjiri bilan o ’rab olingan, 
im p u l’s elementini ulanishga asoslangan va ushbu xususiyatiarga ega. A gar signal 
uning kirishida U cP ishga tushish kuchlaninshi oshirsa, im pul’sli element (IE) 
kuchlanishing 
T
davomiylikni birlik im pul’sini ishlab chiqaradi.
Ikkinchi impuPsni olish uchun im pul’sli elementining kirishidagi signal,
Ucp dan kichik, qiymatlarga kamaytirilishi kerak, s o ’ngra yana oshirilishi kerak. 
Im p u l’sli elementining bu xususiyatini e ’tiborga olib sxenia uchun:
R;
Rf
i i c
I
.
i
Q
{■
5.28-rasm. Chastota im pul 's/i m o d u lya to n n i a) tuzilish sxemasi: h) kuchlanish epyurasi.
tn = T
( I )
U m - 
(
2
)
bu yerda, tn - chiqish impulsining davomiyligi va pauzasi (5.28-rasm)
203

---

f
= _ _ J ___ = 
U
/»■
t„ + t„
J / r ( / ) a r,
C hastota im p u i’sin in g ketm a-ketligi
r
(3)
Shu k o ’rinishda 5.28,b-rasm uchun chastota im p u l’sni ketma-ketligi chiqish 
signaliga proporsionaldir. Shu misolda, qachonki im p u l’sli elementining im pul’slarini 
amplitudasi U
0
k o ’rinish id ash ak illan sa va davomiiligi r ga teng b o ’lsa, u holda:
F(t) = U o ; f = L W U o g a 
(4)
ega b o ’lamiz.
Agar chiqish im pul’slarini amplitudasi Uo va 
T
davomiyligi sig’imni 
razr>'adlanish his obiga hosil b o ’lgan eksponenta b o ’Iagini ifodalasa, u holda
/•(() = 
U „e ’
bu yerda T - razryadnin g doimiyligi va
f = U HJ U i r r(
 1-cT"') 
( 5)
Nihoyat, 
s i g ’im 
Uo 
b o sh la n g ’ich 
qiy m atd an 
Un 
katta 
qiy m atigach a 
razryadlanish davom ida r davom iylikni o ’zi ham vaqt bilan aniqlangan holda y a ’ni,
T =
T i n U„/U„ 
(
6
)
b o ’ladi. im p u l’slar ketma-ketligini chastotasi esa ushbu ifodaga teng b o ’ladi.
f - U HX/ T ( U
0
- U „ ); 
f< l / T l n U
0
/ U , r
(7)
Kirish 
signal! 
bilan 
ch astota ning aloqani 
o ’zgarishini 
xarakteri 
F(t) 
funksiyaning k o ’rinishiga b og'liq emasligini e ’tiborga olib har qanday funksiya 
uchun xarakteristika
0
< / < l / r
(
8
)
diapaz onda chiziqligicha qoladi.
F(t) 
funksiy an in g 
k o ’rinishiga 
kirish 
signali 
va 
chastota 
orasidagi 
proportsionallik kocffitsientining qiym atigin a b o g ’liq. Bu koeffitsient Volt" sekund 
deb 
ataluvchi 
im pul’sli 
elementni 
m aydonidan 
aniqlanadi. 
(5.28,v-rasmdagi 
shtrixlangan qism). Oxirgi qurilgan ayrim holatlar uchun bu yuzan in g stabilligi 
sig'im razryad lanish nin g vaqt doiymisi stabi 11igiga ham da Uo va U n kuchlanishlarga 
b o g ’liq.