Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

Q i y m a t l a r n i a s i n x r o n u z a t i s h d a ,
qabullovchi (ya’ni MP) va uzatuvchi 
(teletayp) bir-biri bilan aloqada b o ’ladilar, lekin har biri o ’zining shaxsiy 
sinxronizatsiyalovchi sistemasiga egadir. Shuning uchun ham uzatuvchi qurilma 
xohlagan paytda qiymatlarni uzatishi mum kin . Qabullagichda esa uzatgich bilan 
birga ishlashni analiz qilaoladigan, y a ’ni sinxronizatsiyalovchi vosita b o ’lishi kerak.
K e t m a - k e t m a ’lu m o tli x a b a r l a r n i n g fo r m a ti. 
K etma-ket m a ’lumotli xabarlar 
"1" yoki "0" k o ’rinishidagi tok yoki kuchlanish orqali tashkil etiladi. Bu qiymat 
h a m m a m a ’lumotlar formati uzatilib b o ’lgunga qadar saqlanib qoladi (3.3 -ra sm da 
keltirilgan).
a) juftlik ka tekshirish b o ’yicha ketm a-ket qiymatlar baytining formati.
109

---

b) T oqlikka tekshirish b o ’y ic ha ketm a-k et qiymatlar baytining formati.
A lo qa y o ’liga raqamli m a ’lumotni uzatguncha, aloqa y o ’liga "1" raqamli xabar 
d oim o uzatilib turadi. A garda m a ’lumotlarni uzatishni boshlash kerak b o ’lsa, avvalo 
"Boshlanish biti" start deb ataluvchi oraliq (pauza) tashkil etiladi. U ndan keyin gina 7- 
8-razryadli qiym atlar s o ’zi (biti) uzatiladi. Bu qiymatlar s o ’zi ju f tlik k a toqlik ka 
tekshiruvchi bit bilan xam birga uzatilishi mum kin. Uzatilayotgan ikkita birga teng 
b o ’lgan "T O ’XTA "(sto p) degan bitlar bilan tugallanadi. Qiy m atla r s o ’zin ing ichida 
qiym atlarn ing e ng kichkina razryadlari esa e ng oxirida uzatiladi. Q abullovchi qurilm a 
aloqa y o ’lini nazorat qilib turadi. A lo q a y o ’lida doim o ” 1” sathli xa bar b o ’lsa, aloqa 
y o ’lining tuzukligini (buzu q emasligini) bildiradi. M abodo "1" xabari "0"ga ay lansa 
va bir bitni tashkil etsa, qabullovchi qurilm a bu bitni m a ’lumotni uzatishning 
boshlanishi deb tushinadi va aloqa y o ’lidan m a ’lumotlarni qabul qilis hga o ’tadi. 
M a ’lumotlarni qabul qilish jaray o n id a qabullovchi qurilma "T o ’xta" degan xab ar 
kelishini analiz qilib turadi. D em ak "Boshla" va "T o ’xta" degan bitlar qabullovchi -
uzatuvchi qurilm alarning sinxron ishlashini ta’min etib turadi va berilganlarni t o ’g ’ri 
qabul etishini am alga oshiradi.
Q iymatlarni sinxron uzatishda ham qabullovchi va uzatuvchi mikroprotsessorli 
qurilm alar bir-biri bilan aloqada b o ’ ladilar. Qiymatlarni sinxron uzatishda qiymatlar 
kanal b o 'y ic h a xizmatchi m a ’lumotlarsiz mas siv ko'rinishida uzatiladi. Massivni 
boshlanishida bitta yoki ikkita sinxrobelgilar uzatiladi (3.4-rasm). Sinxrobelgilarni 
miqdori(soni) rejimini instruktsiyasi y o rd am id a sxemaga (qurilmaga) p rogram m a
n 
1 
о 
1 
о"*] о I*T) 
1 
о 
1 
1
T o 'x t a s h
J
I 
I
B o s h la s h 1 
1 
1 
1 
f 
1 
1 
1 
1 
1
I 
>
i 
i 
I 
l 
i 
l 
l 
I
t 
t I)() i D | i D 2 I D 3 I D 4 I D 5 i D 6 i T o q I
! —*4 
1 
i 
l 
l 
1 
1 
1 1
Q i y m a t l a r b a y t i n i r a / i y a d l a r i
6)
в 
т т т в 
т г т
0
Q iv m atlarm
0 0 у о
0
0 0
, 
bi r in ch i ba vt i 
'
i i k k i n c h i bavti
sh 
q \ x s h
q
1 
\ r \
 
x x  
a 
a a a 
i t  
sh
s ш s h
a 
a
beriladi (o 'rnatiladi). 
h 
s 5
3 .3-Rasm . A sin xro n rejim da u zatilayotgan qiym atlarning sig n a lla rin i fo rm a ti.
Sinxro beluilar 
Oivmatiar
3 .4-rasm. Q iym atlarni sin xro n rejim id a uzatish prinspi.