Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

T e x n i k n u q t a i n a z a r d a n О Т
- bu EHM resurslarini va bu resurslarni 
ishlatuvchi axborotni qayta ishlash jarayonlarini boshqarishni t a ’minlaydigan 
dasturlar t o ’plamidir.
Resursni boshqarish, resurslarga murojaat qilishni soddalashtirish jaray onlarig a 
raqobatlashuvchi ja r a y o n la r orasida resurslarni dinamik taqsimlashga olib kelinadi. 
Shuni hisobga olish kerakki, hisoblash tizimining istalgan o b ’ekti (apparatli yoki 
dasturli) resurs hisoblanib, ular hisoblash ja rayonla rid a ishlatilishi mumkin va mos 
ravishda, ular o ’rtasida taqsimlanishi mumkin.
M a ’lumotlami q ayta ishlash jarayonlarini boshqarish SHK ning samarali ish 
rejimlarini tashkil etish va am al ga oshirishdan iborat b o ’lib, bu rejimlar 
quyidagilardir:
- bitta foydaianuvchi rejimi va alohida terminallar orqali SHK bilan bir 
vaqtning o ’zida bir nechta foydalanuvchining birgalikda ishlashini ta’minlaydigan
119

---

k o ’p foydalanuvchili rejim;
- bitta dasturli (bitta masalali) va k o ’p dasturli ( k o ’p masalali) ish rejimi;
- k o ’p dasturli ishlash rejimi.
SHK ning resurslariga murojaat qilish rejim iga b o g ’liq ravishda, o ’z navbatida 
quyidagilarga b o ’linadi:
EH M tex n ik ele m e n t- 
larini b n la s h tiru v - 
chi ap p a ra tli v o sitalar
V o sitalarin i b irla sh tiru v c h i 
tizim li d a stu rli v o sitalar
A p p aratli va d a stu rli 
v o sita la rn i b o sh q a rish nin g
sta n d a rt ja ra y o n la rin i avto- 
m atlaslitiru v ch i o p erattsio n
tizim
F o y d a lan u v c h in in g aniq 
m asa lasin i am alg a o s h iru v c h t 
a m aliy d a stu r
4.3-rusm. S H K nin g resurslariga m urojaat q ilish rejim iga h og liq ho 'linishi.
a) 
paketli 
qayta 
ishlash 
rejimi 
(foydalanuvchini 
bevosita murojaat 
qilishisiz, bir vaqtning o 'z id a yechilishi kerak b o ’lgan h am m a dasturlar paketini 
oldindan yig’ish va shakllantirish bilan);
b) 
vaqtni bo' I ish rejimi (foydalanuvchilar o 'rtasid a har bir oldindan qayd 
qilingan mashin a vaqti intervalini bo'lish bilan yoki bosh qa xizmat k o ’rsatish 
intizomiga mos ravishda b o ’lish bilan bir nechta foydalanuvchilarning bir vaqtning 
o ’zida muloqotli (interaktiv) murojaat qilishi);
v) haqiqiy vaqt rejimi (foydalan uvchinin g yoki tashqi terminalning har bir 
murojaatiga kafolatli xizmat k o ’rsatish vaqti bilan) virtual mashinalarni shakllantirish 
rejimi (har bir foydalanuvchiga asosiy SHK do irasid a kamroq unumli g o ’voki alohida 
mashina. balki o ’zining operatsion tizimi bilan. ajratiladi);
g) bitta protsessorii, k o 'p protsessorii. k o 'p mashinali, shu jum la dan tarmoqli 
hisoblash tizimlarida ishlash SHK ОТ ning xarakterli xususiyati shundaki, ular 
"do’stona" foydalanuvchi interfeysini - foydalanuvchin ing SHK bilan o ’zaro ishini 
ta'm inlaydi.
О Т ning "d o ’stonaligi" quyidagini bildiradi, u foydalanuvchiga amaliy 
dasturlarni bajarish ja r a y o n id a kerakli servisni t a ’minlaydi va dasturlovchiga 
dasturlarni 
ishlab chiqish va sozlash uchun h a m d a m a ’lumotlami 
saqlash, 
o'zgartirish, aks ettirish va nusxalash uchun qulay shart-sharoitlarni ta ’minlaydi.
SHK lar uchun quyidagi О Т turlari keng tarqalgan:
M S D O S - 1VM RS AT v a XT SH K lari uchun;
OS/2 - IVM RS/2 va 80386 va undan yuqori M P li IBM RS AT SHK lari 
uchun;
120

---

U N IX - 32-razryadli IVM RS/2 va 80386 va undan yuqori M P li IVM RS A T
SHK lari uchun;
Window s- 95 - 32-razryadli, 80386 va undan yuqori MP li IVM RS AT SH K
lari uchun;
W in dow s N T - 32-razryadli, 80486 va undan yuqori MP li IBM RS A T SHK 
lari uchun.