MiLLÎ EĞİTİm bakanliği strateji Geliştirme Başkanlığı 2007 yili büTÇESİne iLİŞKİn rapor

7. İNSAN KAYNAKLARI

7.1. Öğretmen Yetiştirme

Öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarında yeniden bir yapılanmaya gidilmiştir.

Bu yapılanma ile;

• 
  İlköğretim alanlarına sınıf ve branş öğretmeni yetiştiren programlar dört yıllık lisans,
  
• 
  İlköğretim ve ortaöğretime ortak branş öğretmeni yetiştiren programlar (Resim-iş, müzik, beden eğitimi, yabancı dil) dört yıllık lisans,
  
• 
  Eğitim fakülteleri bünyesindeki ortaöğretim alan öğretmenliği ile ilgili programlar beş (3,5+1,5=5) yıllık tezsiz yüksek lisans,
  
• 
  Orta öğretim kurumları alan öğretmenliğine kaynak olan edebiyat, fen, fen-edebiyat fakülteleri, dil tarih ve coğrafya fakültesi, güzel sanatlar fakültesi, ilâhiyat fakültesi programları ile beden eğitimi ve spor yüksekokulu programları ise beş buçuk (4+1,5=5,5) yıllık tezsiz yüksek lisans
  

düzeyine getirilmiştir.

Ayrıca ilköğretim kurumlarına öğretmen yetiştiren programlarda yan alan uygulaması başlatılmıştır.

Bir diğer önemli değişiklik ise, pedagojik formasyon programlarında yapılan düzenlemelerdir.

Önceki sistemde 21 kredi/saat olarak yer alan formasyon dersleri yeni sistemde 36-39 kredi/saate çıkarılmış, bu kapsamda; okul deneyimi, öğretmenlik uygulaması, özel öğretim yöntemleri, iletişim ve sınıf yönetimi gibi derslere ağırlık verilmiştir.

Yeni öğretmen yetiştirme sisteminin uygulamaya girmesiyle Talim ve Terbiye Kurulu’nun 12.07.2004 tarih ve 119 sayılı Kararında belirtilen program mezunlarının öğretmen olabilmesi için, üniversiteler bünyesinde açılan orta öğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programını bitirmeleri şartı getirilmiştir.

7.1.1. Öğretmen Yeterlikleri

Hükümetimiz ile Avrupa Birliği arasında imzalanarak yürürlüğe giren Temel Eğitime Destek Projesinin; “Öğretmen Eğitimi Bileşeni” kapsamında;

• 
  “Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri”nin,
  
• 
  İlköğretim kademesindeki öğretmenlere yönelik “Özel Alan Yeterlikleri”nin,
  
• 
  “Öğretmen Yeterliklerini Geliştirmek İçin Okul Temelli Mesleki Gelişim Kılavuzu”nun
  

hazırlanması projelendirilmiştir.

Bu güne kadar yapılan 17 seminer çalışması sonucunda;

• 
  Tüm öğretmenlerde bulunması gereken bilgi, beceri ve tutum özelliklerini kapsayan, 6 ana yeterlik, 31 alt yeterlik ve 233 performans göstergesinden oluşan “Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri“ çalışması tamamlanarak, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının uygun görüşlerinin alınmasından sonra, Bakanlık Onayı ile; öğretmen yetiştirme politikalarının belirlenmesinde, öğretmenlerin; hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerinde, seçiminde, iş başarımlarının ve performanslarının değerlendirilmesinde, kendilerini tanıma ve kariyer gelişimlerinde kullanılmak üzere yürürlüğe konulmuştur.
  
• 
  İlköğretim kademesi öğretmenlerinin branşlar temelinde Özel Alan Yeterlikleri (14 alan) ile normal sınıflarda öğrenim gören özel eğitim gereksinimi olan öğrencilere destek sağlayacak görme, işitme ve zihinsel özel eğitim öğretmeni yeterlik taslakları (3 alan) olmak üzere toplam 17 alanda, öğrenme alanları, kapsam, yeterlikler ile temel düzey, orta düzey ve uzmanlık düzeyi olarak, performans göstergelerini içerecek şekilde hazırlanmıştır. Bundan sonraki süreçte Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının görüşlerinin alınmasından sonra Bakanlık Onayı ile yürürlüğe konulacaktır.
  
• 
  Öğretmen Yeterliklerini Geliştirmek İçin Okul Temelli Mesleki Gelişim Kılavuzu hazırlanarak, bu kapsamda pilot illerde belirlenen pilot okullarda il çalışma ekiplerince “mesleki gelişim uygulaması”nın eğitim ve bilgilendirmeye ilişkin birinci aşaması tamamlanmıştır. Öğretmenlerin belirleyecekleri yeterlik alanında mesleki gelişimlerini sağlamak üzere hazırlayıp uygulayacakları eylem planları ile ilgili ikinci aşama çalışmaları sürdürülmektedir. Bu pilot uygulamadan sonra Kılavuz tekrar gözden geçirilerek yapılacak düzenlemelerden sonra meslekî gelişim uygulaması Bakanlık Onayı ile yaygınlaştırılacaktır.
  

Öğretmen yeterlikleri, etkili öğretim ve öğrenim için geliştirilen müfredat programlarını hayata geçirecek öğretmenlerde bulunması gereken bilgi, beceri ve tutum özelliklerini içermektedir. Bu bakımdan eğitim reformunun müfredat programları anlayışını kapsayan ikinci ayağını oluşturmaktadır.

Öğretmen Yeterlikleri;

• 
  Millî eğitim hedeflerinin desteklenmesine katkı sağlamak,
  
• 
  Ulusal işbirliği ve bilgi paylaşımını daha etkin olarak gerçekleştirmek,
  
• 
  Öğretmenlerin niteliği ve kalitesi için kıyaslama, karşılaştırma yapılabilecek bir yapı/sistem oluşturmak,
  
• 
  Öğretmenlik mesleğinin statüsü ve kalitesi açısından toplumsal beklentilerde tutarlılık oluşturmak,
  
• 
  Öğretmenlerin mesleki gelişimlerinde esas alınacak açık, anlaşılır ve güvenilir bir kaynak oluşturmak,
  
• 
  Ulusal düzeyde profesyonel öğretmenlik seviyesinin tartışılmasında kullanılacak ortak terim ve tanımlamaları içeren bir dil birliği sağlamak,
  
• 
  Öğretmenlerin bilgi, beceri, tutum ve değerlerini tanımlayarak, toplum tarafından fark edilmesini ve toplumun gözünde statülerinin yükseltilmesini sağlamak,
  
• 
  Öğrencilerin öğrenmeyi öğrenmesi için fırsatlar sağlamak,
  
• 
  Öğretmenlerin görevlerini şeffaflaştırarak veliler ve toplum için kalite güvencesini oluşturmak
  

gibi pek çok amacın gerçekleştirilmesi için hazırlanmaktadır.

Bu bağlamda hazırlanan öğretmen yeterliklerinin;

• 
  Öğretmen yetiştirme politikalarının belirlenmesinde,
  
• 
  Öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarının hizmet öncesinde öğretmen yetiştirme programlarında,
  
• 
  Öğretmenlerin hizmet içi eğitiminde,
  
• 
  Öğretmenlerin seçiminde,
  
• 
  Öğretmenlerin iş başarımlarının, performanslarının değerlendirilmesinde,
  
• 
  Öğretmenlerin kendilerini tanıma ve geliştirmelerinde
  

bütüncül bir yaklaşımla gerçekleştirilecek dönüşümleri ortaya koyan bir belgedir. Bu alanlarda yapılacak tüm çalışmaların uyumlaştırılmasını sağlayarak yönlendirici bir işlev görecektir.

Öğretmen yeterliklerinin yukarıda belirtilen kullanım alanlarında değerlendirilmesi için başta Bakanlık merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı, YÖK, ÖSYM, eğitim-öğretim ve bilim hizmetleri kolunda etkinlik gösteren sendikalar olmak üzere tüm paydaşların yapacağı iş ve işlemleri düzenleyen “Eylem Planı” hazırlanarak Bakanlık Onayı ile yürürlüğe konulmuştur.

7.1.2. Öğretmen Yetiştiren Yüksek Öğretim Kurumlarıyla İş Birliği Koordinasyon Toplantıları

Bakanlığımız ve öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumları iş birliğinde, 1990’lı yıllardan bu güne kadar 21 adet panel, sempozyum, konferans, kongre vb. organizasyon gerçekleştirilmiştir.

• 
  III. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu; Öğretmen yetiştirme konusundaki gelişmelerin uluslararası boyutta ele alınması amacıyla Bakanlığımız ile Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi iş birliğinde III. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, 04-05 Mayıs 2006 tarihlerinde Çanakkale’de gerçekleştirilmiştir.
  
• 
  VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi; Fen bilimleri ve matematik eğitimi alanlarındaki yeni gelişmelerin paylaşılması ve eğitim sistemimizde yararlanılması amacıyla Bakanlığımız ile Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi iş birliğinde 7. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi 07-09 Eylül 2006 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
  

7.2. Öğretmen Atamaları

Atama ve yer değiştirme işlemleri ile ilgili tüm başvurular elektronik ortamda alınıp değerlendirilerek kararnameler ilgili il Millî eğitim müdürlüklerine elektronik ortamda gönderilmiştir.

2006-2007 eğitim-öğretim yılı için İngilizce ve bilgisayar alanında toplam 3.500 kısmi zamanlı geçici öğreticinin istihdamına yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Ayrıca, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesi kapsamında ilk defa 20.000 sözleşmeli öğretmen görevlendirmesi yapılmıştır.

5450 sayılı Kanun kapsamında Bakanlığımıza devredilen eğitim kurumlarından toplam 5.862 öğretmen Bakanlığımız kadrolarına geçirilmiş olup özlük bilgileri Bakanlık veri tabanına işlenmiştir.

Öğrenimlerine uygun olmayan alanlarda görevli toplam 14.130 öğretmenin alanı değiştirilerek alanlarında norm bulunan eğitim kurumlarına atamaları gerçekleştirilmiştir.

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda 5204 sayılı Kanun ile değişiklik yapılarak eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfındaki öğretmenlere öğretmenlik kariyer basamaklarında yükselme imkanı sağlanarak öğretmenlerin uzman öğretmen ve başöğretmen unvanlarını kullanmalarına hak tanınmıştır.

Söz konusu Kanun dayanak alınarak hazırlanan Öğretmenlik Kariyer Basamaklarında Yükselme Yönetmeliği gereğince öğretmenler için ÖSYM’ce yapılan sınav ve Bakanlıkça yapılan değerlendirme sonucunda 92.382 öğretmen uzman öğretmenlik, 338’i başöğretmenlik unvanı olmak üzere toplam 92.720 öğretmenimizin öğretmenlik kariyer basamaklarında yükselmeleri sağlanmıştır.

Bu öğretmenlerimizin sertifikaları en kısa zamanda düzenlenerek ilgililere gönderilecektir. Söz konusu unvanları kazanan Bakanlığımıza bağlı resmî eğitim kurumlarında görevli öğretmenlere sertifikaların düzenlenme tarihini takip eden ayın 15 inden itibaren 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152’nci maddesi gereğince ilgili Bakanlar Kurulu Kararıyla belirlenen oranlarda eğitim-öğretim tazminatı ayrıca ödenecektir.

7.3. Diğer Personel Atama

Bakanlığımız taşra teşkilatı kadrolarına; 120 özürlü vatandaşımız ile 617 Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunda bakılan ve yetiştirilen çocukların hizmetli kadrosuna atanması gerçekleştirilmiştir.

2006 Yılı içinde Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosuna atama yapmak için duyuru yapılmış, müracaatlar alınarak 1.621 personelin ataması yapılmıştır.

09/07/2005 tarihinde yapılan görevde yükselme sınavını kazanan ve yedekte bekleyen toplam 6232 personelin ataması yapılmıştır. 11/12/2005 tarihinde yapılan görevde yükselme sınavını kazanan 4224 kişinin ataması yapılmış yedekte bekleyen 1341 personelin atamasının yapılması için Valiliklere talimat verilmiştir.

7.4. Toplam Kalite Yönetimi

Millî Eğitim Bakanlığı, merkez ve taşra teşkilâtında “MEB Toplam Kalite Yönetimi Uygulama Yönergesi” ile eğitimde kalite çalışmalarını başlatmıştır. Uygulamalar merkez ve taşra teşkilâtı için ayrı ayrı hazırlanan iki proje kapsamında sürdürülmektedir.

TKY uygulamaları çerçevesinde MEB merkez teşkilatı birimleri ile okul/kurumlarda “Kalite Kurulu” ve “Kalite Geliştirme Ekipleri” oluşturulmuş, TKY uygulamalarını yaygınlaştırmak amacıyla "MEB Taşra Teşkilatı TKY Uygulama Projesi" hazırlanmıştır. Proje çerçevesinde 205 formatör yetiştirilerek TKY anlayışının okul ve kurumlara taşınmasına çalışılmıştır.

Bu çerçevede; MEB merkez ve taşra teşkilatı personeline yönelik TKY ve Avrupa Kalite Yönetimi Vakfınca geliştirilen Mükemmellik Modeli konusunda yoğun eğitim programları gerçekleştirilmiştir. Ekim 2006 tarihi itibariyle, sadece merkezden organize edilen bu programlara eğitim yöneticisi, deneticisi ve diğer personelden toplam 23093 çalışanın katılımı sağlanmıştır.

Yapılan bu bilgilendirme ve eğitim faaliyetlerinin sonucunda okul/kurumlarda daha kaliteli bir eğitim hizmetinin sunumunu gerçekleştirerek, endüstrinin kavramı olan TKY’nin eğitim kurumları için de geçerli bir yönetim yaklaşımı olduğu ortaya çıkmıştır.

Akademik çevrelerin dikkatini çeken MEB TKY uygulamaları, üniversitelerde araştırma konusu olmuş ve onlarca yüksek lisans ve doktora tezi yapılmıştır. Yapılan araştırmaların ortak bulgusu ise; “uygulamada teşvik unsuru olacak ödüllendirmenin olmayışı” görüşü olmuştur. Bu akademik bulguları da dikkate alan ve uygulama sürecindeki bu eksikliği gidermeye yönelik olmak üzere; “MEB TKY Uygulamaları Ödül Yönergesi” hazırlanarak yeni bir aşamaya gelinmiştir.

Kamu kurumlarında bireysel performansı değerlendiren bir uygulama olmakla birlikte, kurumsal performans ve ekip performansının ölçüldüğü bir sistem bulunmamaktadır. Uluslararası kuruluşların raporlarında da (OECD Türkiye Eğitim İncelemesi Raporu vb) bu konulara dikkat çekilmektedir. “MEB TKY Uygulamaları Ödül Yönergesi” ile bu eksiklik en azından eğitim camiasında giderilmiş olmaktadır. Yönergeye göre “Yılın Kaliteli Okulu/Kurumu” ve “Yılın Kaliteli Ekibi” olmak üzere iki kategoride değerlendirme yapılarak ödül verilmektedir.

Bu çerçevede 2006 yılında yapılan değerlendirmede il birincisi 52 okul/kurum ve 54 ekip olmak üzere toplam 106 rapor Bakanlık Eğitimde Kalite Hareketi Yürütme Kurulunca değerlendirilmiş ve ilk üçe giren okul/kurum ve ekiplere Ankara Öğretmen Evinde düzenlenen geniş katılımlı bir toplantıda “Kalite Beratı” ile birlikte ödülleri verilmiştir.

Bu çerçevede; 2006 yılında yapılan değerlendirmede il/ilçe düzeyinde toplam 1537 okul/kurum ödüle başvurmuş, bunların içerisinden il birincisi 52 okul/kurum ile 54 ekip olmak üzere toplam 106 rapor Bakanlık Eğitimde Kalite Hareketi Yürütme Kurulunca değerlendirilmiştir. İlk üçe giren okul/kurum ve ekiplere 14 Haziran 2006 tarihinde Başkent Öğretmenevinde yapılan “Okullarda TKY Uygulamaları 2. Paylaşım Toplantısı ve Ödül Töreni”yle “Kalite Beratı” ile birlikte ödülleri verilmiştir.

7.5. MEB Toplam Kalite Yönetimi, Ödül Değerlendirme Uygulamaları ve “Kalite Güvence” sistemi kurulması;

Eğitimde kalite ödülü ile başlatılan sürecin, eğitim kalitesine önemli katkısı olacağı düşünülmektedir. TKY ilkelerinin okul/kurumlarda uygulanabilir bir ortam bulmasını sağlayan özdeğerlendirme çalışmaları ve bu çalışmaların devamı niteliğindeki iyileştirme ve geliştirme çalışmalarının okulun/kurumun paydaşlarının katılımı ile gerçekleştirilmesi yeni bir çalışma kültürünün oluşumunu da sağlayacaktır.

Okulların/kurumların ilerleyecekleri yönü görmeleri, hedef koyarak yapılacakları planlamaları, takım çalışması ile sürekli iyileştirme yapmaları ve emsal kurumlarla kendilerini kıyaslayacakları ortak bir dil oluşturmaları önemli gelişim adımlarıdır. Eğitimde kalite uygulamalarının ödül süreciyle desteklenmesini yeni bir heyecan, yeni bir sıçrama ve bir ileri aşamada da kalite güvence sisteminin kurulması olarak değerlendirmek gerekir.

Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı yöneticilerinin yönetim ve eğitim alanında yaşanan değişim ve gelişmelerden haberdar edilmesi amacıyla yayımlanan aylık bülten 65. sayısı ile devam etmekte ve http://personel.meb.gov.tr/yodged/alt/bultenler.htm internet adresinde okuyucularıyla buluşturulmaktadır.

Bakanlığımız birimlerinde kalite ve verimlilik hassasiyetinin yerleştirilmesi ve performansa dayalı gerçekçi bir ölçüm ve değerlendirme sisteminin kurulmasına yönelik hazırlanan “Yıllık İş Planı” formu, 2006 yılından itibaren Bakanlık Merkez Teşkilatında uygulamaya konulmuştur.

2006 yılı içinde toplam kalite yönetimi konulu seminer ve kurslara eğitim yöneticisi, denetim elemanı ve öğretmenlerden toplam 1.542 personel katılmıştır.