Möhtəşəm fərman

Hövzədə fəlsəfə və kəlama diqqətin zəruriliyi

Bir məsələ fəlsəfə dərsi və fəlsəfə fənnidir. Diqqətli olun ki, fiqhin əhəmiyyəti və əzəməti fəlsəfə dərsinin, fəlsəfə fənninin və elminin əhəmiyyətini unutdurmasın. Bunların hər birinin öz funksiyası var. Fiqh fənninin də funksiyası var, fəlsəfənin də böyük funksiyaları var. İslam fəlsəfəsi həmişə elmi hövzələrdə olmuşdur və yenə də olmalıdır. Əgər siz onu tərk etsəniz, lazımi səlahiyyətləri olmayan digərlərinin götürməsi mümkündür; fəlsəfənin tədrisi və fəlsəfə elmi bəlkə də lazımi səlahiyyətlərə malik olmayan şəxslərin əlinə düşəcək. Əgər bu gün bizim quruluşumuz və cəmiyyətimiz fəlsəfədən məhrum olsa, müxtəlif şübhələr qarşısında, idxal olunan müxtəlif fəlsəfələr qarşısında əliyalın və müdafiəsiz qalacaq. Sizin cavabınızı verə bilən elm çox zaman fiqh deyil, əqli elmlərdir, fəlsəfə və kəlamdır. Bunlar lazımdır; bunlar hövzənin mühüm fənləridir. Başqa bir mühüm fənn təfsirdir; Quranla ünsiyyət, Quran bilgiləri. Biz təfsirdən məhrum olmamalıyıq. Təfsir dərsi əhəmiyyətli dərsdir; fəlsəfə dərsi əhəmiyyətli dərsdir. Bunlar çox dəyərli fənlərdir.

Hövzənin qadın tələbələrinin əhəmiyyəti və dəyəri

Son məsələ tələbə bacılar barədədir. Bu çox möhtəşəm və mübarək bir məsələdir. Qadın hövzələrində minlərlə alim, tədqiqatçı, fəqih və filosof yetişir. Bu çox əzəmətli iş olacaq. Görün materialist dünyanın qadın məsələsinə və qadın cinsinə baxışı necə də pis, təhqiramiz və azğın baxışdır. Müsəlman qadın alimlərin, məsələn universitet mənsubu olan elmli, dərrakəli, dindar və alim qadınların müxtəlif sahələrdə iştirakı dünyaya çox möhtəşəm təsirlər qoyur və inqilab üçün hörmət qazanır. Xanımlar yaxşı dərs oxumalıdırlar. Əlbəttə, xanımların dərs oxumasında son məqsəd yalnız müctəhid, yaxud filosof olmaq deyil. Ola bilsin bəzilərinin həvəsi, istedadı və vaxtı olsun, bəzilərinin isə olmasın. Son məqsəd İslam və Quran təlimləri ilə tanış olmaqdır. Bu, onların özü və digərləri üçün faydalı ola bilər.

İlahi! Deyib-eşitdiklərimizi Özün üçün və Öz yolunda olanlardan et!

İlahi! Bu deyilənlərə, eşidilənlərə, hövzədə görülən bu əzəmətli işlərə Özün Öz tərəfindən bərəkət ver!

İlahi! Bizim işimizi, sözümüzü, hərəkətimizi dövrümüzün imamının diqqət və razılığına şamil et! O həzrətin müqəddəs qəlbini bizdən razı et! Öz rəhmət və bərəkətini bu yolu açan Böyük İmamın və əziz şəhidlərin pak ruhlarına şamil et!

Allahın salamı, rəhməti və bərəkəti olsun sizlərə!

İslam İnqilabının Böyük Rəhbərinin Qum Elmi Hövzəsinin tələbə, alim və müəllimləri ilə görüşdəki tələbləri

1. Hövzənin beynəlxalq, siyasi və problemli məsələlərdə fəal iştirakı

Bəzi adamlar deyə bilərlər ki, əgər elmi hövzələr beynəlxalq məsələlərə, siyasi və problemli məsələlərə qoşulmasaydılar, bu qədər düşmənləri olmazdı və bugünkündən daha hörmətli olardı. Bu sofizmdir... Odur ki, elmi hövzələrin bu hərəkəti, beynəlxalq hadisələr, mühüm milli və qlobal məsələlərdə bitərəf qalmaması zəruri məsələdir və bunu yaddan çıxarmaq olmaz.

2. Hövzənin quruluş qarşısındakı vəzifələri: nəzəriyyə yürütmək və şübhələrə cavab vermək

- Bir xalqın və bir ölkənin bütün idari məsələlərində nəzəriyyə yürütmək və siyasi nəzəriyyəçilik işi İslam quruluşunda din alimlərinin üzərinə düşür.

- Din alimlərinin bu şübhələri dəf etməsi, bunlarla mübarizə aparması, bu tozları cəmiyyətin zehnindən silməsi İslam quruluşu üçün başqa bir dayaq və dəstəkdir.

3. Qərbin humanitar elmlərinin yerinə İslamın humanitar elmlərinin qoyulması

Mən universitetlərdə mövcud olan humanitar elmlərə və mahiyyətcə zəhərli olan bu elmlərin təhlükəsinə dair həm universitetlərə, həm də məmurlara xəbərdarlıq etmişəm. Həmin xəbərdarlıqlar bundan ötrüdür ki, bu gün geniş yayılmış humanitar elmlərin İslam hərəkətinə və İslam quruluşuna mahiyyətcə müxalif və zidd olan, başqa bir dünyagörüşə əsaslanan, başqa sözü və məqsədi daşıyan məzmunları var. Bunlar öyrədildikdə müdirlər onların əsasında yetişirlər, sonra həmin müdirlər gəlib universitetin, ölkə iqtisadiyyatının, daxili və xarici siyasətin, təhlükəsizlik və digər məsələlərin başında dururlar.

4. Hövzə tələbələrinin məişətinin xalq tərəfindən təmin olunması

Hövzə tələbələrinin məişəti ənənəvi, çox mənalı və məqsədli olaraq xalq tərəfindən təmin olunmalıdır; xalq şəriət ödənişlərini verməlidir. Bu mənim fikrimdir.

5. Hövzələrin büdcəsinin dövlət tərəfindən və beytülmalla təmin olunması

Hövzələrin elə işləri var ki, müsəlmanların beytülmalının və hökumətlərin köməyi olmadan onların həyata keçməsi imkansızdır. Hökumətlər bu büdcələri təmin etməli və eyni zamanda onların işinə qarışmamalıdırlar.

6. Hövzələrdə yeniliyin idarəsi

Barəsində açıq danışmağın lazım olduğu başqa mühüm məsələ hövzələrdə yenilik məsələsidir. Bir neçə ildir elmi hövzələrdə, xüsusən də mübarək Qum Elmi Hövzəsində yenilik məsələsi gündəmdədir. Mənim sözüm həmişə bu olub, indi də budur, əvvəllər də müxtəlif məclislərdə hövzə alimlərinə bunu demişik: Yenilik və dəyişiklik zəruri məsələdir və baş verəcək.

Bu yeniliyi və dəyişikliyi ya idarə etməli və istiqamətləndirməliyik, ya da özbaşına buraxmalıyıq. Əgər buraxsaq, uduzacağıq. Hövzənin böyükləri, təqlid müctəhidləri, mütəfəkkirlər, alim və müəllimlər kəmərlərini möhkəm bağlamalı, iradə göstərməli, bu yenilik üçün proqram hazırlamalı, onu istiqamətləndirməli və idarə etməlidirlər. Təqlid müctəhidlərinin və böyük alimlərin təsdiq etdiyi və hövzə məsələlərində fikir sahibi olan təşkilati bir qrup tərəfindən hövzənin idarəsi və müdiriyyəti zəruri və qaçılmaz bir işdir; başqa cür mümkün deyil. Bu mürəkkəb, mühüm və kompleks iş güclü bir müdiriyyət olmadan görülə bilməz.

7. Hövzələrdə ictihadı gücləndirmək

Bu ictihad hövzədə güclənməlidir.

8. Əqli elmlərdə, fəlsəfə və kəlamda ictihad

İctihad yalnız fiqhə məxsus deyil; əqli elmlərdə, fəlsəfə və kəlamda da bu fənlərin mütəxəssisləri ictihad etməlidirlər.

9. Hövzənin günün fiqh, fəlsəfə və kəlam ehtiyaclarına hazırlığı

Bu gün hövzə dünyanın müxtəlif fəlsəfə, fiqh və kəlam məsələlərindən kənarda qalmamalıdır... Nə kənarda qalmalıdır, nə də bitərəf olmalıdır; bunların hər ikisi zərərlidir. Yeni düşüncə lazımdır. Dünyada sel kimi meydana çıxan müxtəlif ehtiyaclara cavab verilməlidir. Siz onlara cavab hazırlamalısınız... İslam epistemologiyasının, İslamın iqtisadi və siyasi doktrinasının, onların əsasını təşkil edən fiqh və hüquq nəzəriyyələrinin, təlim və tərbiyə sisteminin, əxlaqi, mənəvi və digər məfhumların izahı dəqiq, elmi, qaneedici və dünyanın geniş yayılmış düşüncələrinə hesablanmış şəkildə hazırlanmalıdır. Bu, hövzələrin işidir.