Müasir dövrdə maliyyə siyasəti və onun təkmilləşdirilməsi” mövzusunda magistr dissertasiyasi abbaszadə Orxan Mehman oğlu baki – 2019

Qrafik 4. 2015-2019-cu illər üzrə inflyasiyanın səviyyəsi (faizlə)



Mənbə: Mərkəzi Bank (https://www.cbar.az/)
Son illərdə məzənnənin sabitliyinin təmin edilməsi və inflyasiyanın ikirəqəmlidən təkrəqəmli səviyyəyə endirilməsi ümumilikdə əhalinin rifahına müsbət təsir göstərmişdir. Yerli valyutanın məzənnəsinin dayanıqlığı və devalvasiyanın təsirlərinin minimuma endirilməsi istehlak qiymət indeksinin də (inflyasiyanın) aşağı düşməsinə səbəb olmuşdur. Eyni zamanda 2018-ci ildə əhalinin gəlirlərinin artım faizinin inflyasiyadan 6,8% artıq olması əhalinin gəlirlərində də real müsbət artımın baş verməsini şərtləndirmişdir. Eyni zamanda 2018-ci ilin yanvar-iyul ayları ərzində ölkədə orta aylıq əməkhaqqı 542,3 milyon manat təşkil etmişdir ki, bu da əvvəlki ilin eyni dövrünə nəzərən artım sürəti 3,7% təşkil etmiş və nəticədə əhalinin alıcılıq qabiliyyəti artmışdır.

Neft şokunun qarşısının alınması üçün maliyyə siyasətinin daha effektiv tətbiqi ilə bağlı tədbirlər görülmüş və 2016-cı ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2016-cı il 6 dekabr tarixli 1138 nömrəli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının milli iqtisadiyyat perspektivi üzrə Strateji Yol Xəritəsi təsdiq edilmişdir.

Yol xəritəsi qısa, orta və uzunmüddətli perspektivləri əhatə edir və 2016-2020-ci illər üçün iqtisadi böyümə modelini və fəaliyyət planını, 2025-ci ilə uzunmüddətli yanaşma və 2025-ci ildən sonrası üçün isə uzunmüddətli hədəfləri əsas alır. Strateji yol xəritəsinin əsas məqsədi iqtisadi sektorlarda diversifikasiyanı təşviq etməklə neft gəlirlərindən başqa digər gəlir kanalları yaradaraq iqtisadiyyatda neft sektorunun payını azaltmaq və qeyri-neft sektorunun ÜDM-sini artırmaqdır.

İqtisadiyyatın şaxələndirilməsində diversifikasiya strategiyası əhəmiyyətli yer tutmaqdadır. Maliyyə resursları əsasən müvafiq maliyyə siyasətinin tətbiqinə, dövlət xərclərinin səmərəli və məqsədli istifadəsinə yönəldirilməlidir. Maliyyə siyasəti dövlətə diversifikasıya strategiyasının hədəflərini yerinə yetirməyə imkan verən əsas vasitədir və dövlət xərclərinin optimal istifadəsi isə neft gəlirlərini digər sektorlara istiqamətləndirərək iqtisadiyyata yeni əlavə dəyərlər qazandırır.

Maliyyə siyasətinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı hazırkı tədqiqat işləri əsasən dövlət xərclərinə yönəldilmişdir. Ona görə, əvvəlcə büdcə xərcləri ilə neft qiymətləri arasındakı tendensiyanı qiymətləndirərək son illərdə Azərbaycan iqtisadiyyatında fiskal siyasətin effektivliyini araşdırmağa başlayacağıq (Qrafik 5).