Müasir dövrdə maliyyə siyasəti və onun təkmilləşdirilməsi” mövzusunda magistr dissertasiyasi abbaszadə Orxan Mehman oğlu baki – 2019

NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR

Aparılmış tədqiqat işi çərçivəsində ortaya çıxan əsas nəticələri və bununla əlaqədar olaraq irəli sürülən təklifləri ümumiləşdirərək aşağıdakı şəkildə ifadə etmək olar:

1) Maliyyə siyasətinin iqtisadi böyümə hədəfinin reallaşdırılmasında maliyyə siyasəti vasitələrindən vergilərin azaldılması əvəzinə dövlət xərclərinin artırılması daha effektiv olacaqdır.

2) 2017-ci ildə Azərbaycanın vergi yükü 14,2% olmuşdur ki, nəticədə Azərbaycan dünya ölkələri sırasında 27-ci yerdə qərarlaşmışdır. Bu səbəblə ümumi vergi yükünün yaxşı səviyyələrdə olmasına görə dövlət maliyyə siyasəti vasitəsilə vergi dərəcələrinin azaldılması prosesində əsasən aztəminatlı əhalinin vergi yükünün azaldılması istiqamətində işlər görməlidir.

3) Dövlət xərcləri daha çox yeni iş yerlərinin artırılmasına yönəldilməlidir. Beləliklə bir tərəfdən xərclərin artımı məcmu tələbi birbaşa artıracaq və digər tərəfdən də işsizliyin azalması ilə dolayı yolla tələb artımına səbəb olacaqdır. İşsizliyin azalması da işsizlik yardımları müstəvisindəki xərclərin miqdarında azalmaya səbəb olacaq və bu vəsaitlər digər məqsədlər üçün istifadə olunacaqdır.

4) Vergi dərəcələrinin azaldılmasında diqqətli olmaq lazımdır. Çünki, vergi dərəcələri aşağı salındıqda fiziki və hüquqi şəxslərin borc yükü yüksək olarsa, bu zaman onlar vergi endirimindən əldə etdikləri məbləğləri borclarının ödənilməsində istifadə edəcək, gözlənən istehlak və investisiya artımı təmin olunmayacaqdır.

5) Dövlət xərcləri bütün iqtisadi zonalar üzrə bölüşdürülməli və inkişafdan geri qalmış regionların inkişafı təmin olunmalıdır.

6) Maliyyə siyasəti dövlətin iqtisadi siyasətinin ayrılmaz tərkib hissəsi olmaqla istehsalın çoxşaxəli inkişafını təmin etməlidir. Bütün regionlarda iqtisadi potensialdan və təbii resurslarla əlaqədar istehsal sahələri inkişaf etdirilməli və bu dövlətin maliyyə siyasətinin prioritet istiqaməti olmalıdır.

7) İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsi dərindən öyrənilməlidir. Bu ona əsas verir ki, onların makroiqtisadi göstəriciləri və inkişaf tendensiyaları müqayisə edilə bilsin. Bununla bağlı ölkəmizdə də son illərdə bu kimi göstəricilərin dinamikasında davamlı tendensiya müşəhidə edilməkdədir. Bu isə öz növbəsində xarici müəssisələrin Azərbaycanda işləməsi üçün şərait yaradır.

8) Hal-hazırda ölkəmizdə tətbiq olunan maliyyə siyasəti ilk növbədə əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşmasına, neft sektorundan əldə olunan gəlirlərin digər sektorlara yönəldilməsinə, investisiyaların cəlbinə xidmət edir.

9) Azərbaycanda maliyyə, büdcə planlaşdırılmasının təkmilləşdirilməsi üçün planlaşdırılma zamanı müasir texnologiyaların imkanları çərçivəsində riyazi hesablamalardan geniş şəkildə istifadə edilməlidir.

10) Büdcə kəsirinin maliyyələşdirilməsi neft gəlirlərindən daha çox borclanma yolu ilə təmin edilməlidir. Çünki, borcların artması dövlət orqanları üzərində bir təzyiqə səbəb olacaq və gələcək illər üçün büdcə vəsaitlərindən daha səmərəli istifadə ediləcəkdir.

11) Dövlət borcları daha çox ölkə xaricindən təmin etməlidir, belə ki, xaricdən borclanmanın daxili borclanmaya görə iqtisadi böyümə üzərində müsbət təsirləri vardır. Dövlət daxildən borclandıqda müəssisələr iqtisadiyyata investisiya yatırmaqdansa dövlətə borc verərək gəlir əldə etmək niyyətində olurlar. Bu isə öz növbəsində investisiyaların azalmasına səbəb olacaqdır.

12) Maliyyə siyasəti ilə pul siyasəti bir-biri ilə koordinasiyalı şəkildə tətbiq edilməlidir. Belə ki, dövlət ekspansionist siyasət vasitəsilə xərcləri artıraraq məcmu tələbi artırmaq istədikdə Mərkəzi Bank restriksionist pul siyasəti tətbiq edərsə, bu zaman iki siyasət bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edəcəkdir.