Mübariz süleymanli

Üçü (Büt.ş.) – yasın üçü.

Yeddisi (Büt.ş.) – yasın yeddinci günü.

Qırx (Büt.ş.) – yasın qırxıncı günü.

Qara bayram (Büt.ş.) – vəfat edənin qohumları Nov­ruz bayramında onun xatirəsini yad edirlər.

NƏTİCƏ

Azərbaycanın dilçi alimləri ana dilinin elmi şəkildə öyrənilməsi sahəsində uzun illər elmi-tədqiqat işləri apa­raraq Azərbaycan dilinin qrammatikasını mükəmməl şəkildə yaradıblar. Bu sahədə dilimizin ayrı-ayrı dialekt­lərinin öyrənilməsi də mühüm yer tutur. Azərbaycan di­li­nin dialektləri özündə tarixiliyi, yüz illər boyu milli də­yərləri mühafizə etmiş ümumtürk mədəniyyətinin iz­lə­rini qoruyub saxlamaqdadır. Bu baxımdan Naxçıvan dia­lekti də çox maraqlıdır. Naxçıvan dialektində termin sə­ciyyəli sözləri toplayıb araşdırarkən ümumtürk mədə­niy­yətinin ortaq oxşarlıqlarına sıx-sıx rast gəlirik. Türk dil­ləri ilə müqayisəli şəkildə öyrəndiyimiz termin səciy­yə­li sözlərin əksəriyyəti ümumtürk mədəni irsinin da­şı­yı­cısıdır. Əkinçilik, heyvandarlıq, arıçılıq, dulusçuluq, adət-ənənələrimizə aid olan sözlərin arxasında böyük bir mədəniyyət dayanır. Topladığımız termin səciyyəli söz­lər söylədiklərimizin bir nümunəsidir.

Naxçıvan rayonu şivələrində terminoloji səciyyə daşıyan leksika olduqca zəngindir. Həmin leksikanın aşağıdakı xüsusiyyətlərini qeyd etmək olar.

a) Rayon şivələrində terminlərin çox hissəsi dia­lekt xüsusiyyəti daşıyırlar. Məsələn, gülbəsər (xi­yar), qədələ (kiçik küpə), ələz (ot), künar (yar­paqları yeyilmiş tut budaqları) və s.

b) Köhnə dövrlə bağlı olan sözlər leksikada özünü göstərir.

c) Rayon şivələrindəki terminlərin bir qismi ədəbi dillə müştərəkdir.

d) Dialekt xüsusiyyəti daşıyan bəzi sözlər Azər­bay­can dilinin başqa dialektlərində də işlənir. Məsələn, qıra, kələkey, güzəm, qəfxana və s.

e) Naxçıvan rayon şivələrindəki terminlərin, əsasən maldarlıqla bağlı olan terminlərin bir qismi ümum­türk sözləridir. Məsələn, inək, qoyun, at, day və s.

İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT