Hukukun temel kavramlari

9.1.2.2.2. İdari Hizmetlerin Görülmesinde Görev Alanlar 
Kamu  hizmetlerinin  yerine  getirilmesinde  görev  alanlar  idare  hukukunun  önemli  bir 
inceleme konusunu oluşturur. Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde görev alan personel, 
tek bir gruba mensup değildir.  Kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli işleri yapanlara 
memur denir. Önceki hükümet sisteminde en üst yüksek memur başbakanlık müsteşarıydı. Yeni 
hükümet  sistemi  olan  cumhurbaşkanlığı  hükümet  sisteminde  en  yüksek  memur 
cumhurbaşkanlığı idari işler başkanı olmuştur. 
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu idari hizmetlerin görülmesinde görev alanları kimi 
ilkelere bağlamıştır. Bu ilkeler: 
Sınıflandırma:  Devlet,  kamu  hizmetleri  görevlerini  ve  bu  görevlerde  çalışan  devlet 
memurlarını görevlerin gerektirdiği niteliklere ve mesleklere göre sınıflara ayırmaktır.  
Kariyer:  Devlet  memurlarına,  yaptıkları  hizmetler  için  gerekli  bilgilere  ve  yetişme 
koşullarına  uygun  şekilde,  sınıfları  içinde  en  yüksek  derecelere  kadar  ilerleme  olanağını 
sağlamaktır.  
Liyakat:  Devlet  kamu  hizmetleri  görevlerine  girmeyi,  sınıflar  içinde  ilerleme  ve 
yükselmeyi,  görevin  sona  erdirilmesini  liyakat  sistemine  dayandırmak  ve  bu  sistemin  eşit 
olanaklarla uygulanmasında devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır.  

---

211 
 
İstihdam şekilleri: Kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve 
işçiler eliyle gördürülür.  
Memur:  “Mevcut  kuruluş  biçimine  bakılmaksızın,  Devlet  ve  diğer  kamu  tüzel 
kişiliklerince  genel  idare  esaslarına  göre  yürütülen  asli  ve  sürekli  kamu  hizmetlerini  ifa  ile 
görevlendirilenler,  bu  Kanunun  uygulanmasında  memur  sayılır.  Yukarıdaki  tanımlananlar 
dışındaki  kurumlarda  genel  politika  tespiti,  araştırma,  planlama,  programlama,  yönetim  ve 
denetim gibi işlerde görevli ve yetkili olanlar da memur sayılır.” (Devlet Memurları Kanunu, 
m. 4). 
Sözleşmeli  personel:  “Kalkınma  planı,  yıllık  program  ve  iş  programlarında  yer  alan 
önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri 
ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren 
geçici  işlerde,  Cumhurbaşkanınca  belirlenen  esas  ve  usuller  çerçevesinde,  ihdas  edilen 
pozisyonlarda,  mali  yılla  sınırlı  olarak  sözleşme  ile  çalıştırılmasına  karar  verilen  ve  işçi 
sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir.” (Devlet Memurları Kanunu, m. 4). 
İşçiler:  ‘(A),  (B)  ve  (C)  fıkralarında  belirtilenler  dışında  kalan  ve  ilgili  mevzuatı 
gereğince  tahsis  edilen  sürekli  işçi  kadrolarında  belirsiz  süreli  iş  sözleşmeleriyle  çalıştırılan 
sürekli  işçiler  ile  mevsimlik  veya  kampanya  işlerinde  ya  da  orman  yangınıyla  mücadele 
hizmetlerinde ilgili mevzuatına göre geçici iş pozisyonlarında altı aydan az olmak üzere belirli 
süreli  iş  sözleşmeleriyle  çalıştırılan  geçici  işçilerdir.  Bunlar  hakkında  bu  Kanun  hükümleri 
uygulanmaz.”    Bu düzenlemeden de anlaşıldığı  gibi devletin  kamu  hizmeti  olarak  yürüttüğü 
ancak  bu  hizmetleri  yerine  getirenlerin  mutlaka  özel  olarak  korunması  ve  memur  statüsüne 
sahip olması gerekmeyen kimi faaliyetleri işçiler tarafından yerine getirilir. Kimi inşaat, ulaşım 
ve belediye hizmetleri bu kapsamdadır. İşçiler, devlet tarafından çalıştırılmakla birlikte, özel 
hukuk kişileri  tarafından çalıştırılanlar  gibi, ücret  karşılığında çalışırlar.  İşçilerin sendika ve 
grev  hakları  vardır.  Buna  karşılık  memurların  tersine  devamlı  iş  güvenceleri  yoktur  (Battal 
2008: 58).  
Bu Kanuna tabi kurumlar, dördüncü maddede yazılı dört istihdam şekli dışında personel 
çalıştıramazlar (Devlet Memurları Kanunu, m. 5). 
Memuriyete girmede genel ve özel koşullar aranır.  
Genel Koşullar (Devlet Memurları Kanunu, m. 48): 
1.  Türk  Vatandaşı  olmak.  Diğer  bir  anlatımla  ancak  vatandaşlar  memur  olabilirler. 
Memuriyet, tüm dünyada sadece vatandaşlara tanınan bir haktır. 
2. Bu Kanunun 40. maddesindeki yaş koşullarını taşımak,  
3. Bu Kanunun 41. maddesindeki öğrenim koşullarını taşımak. Adı geçen maddeye göre 
genel olarak ortaokul mezunları memur olabilirler. Ortaokul mezunlarından istekli bulunmadığı 
takdirde ilkokul mezunları memur olabilirler. 

---

212 
 
4. Kamu haklarından yoksun bulunmamak, 
5.  Türk  Ceza  Kanununun  53.  maddesinde  belirtilen  süreler  geçmiş  olsa  da;  kasten 
işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa 
bile devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, 
zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, 
ihaleye  fesat  karıştırma,  edimin  ifasına  fesat  karıştırma,  suçtan  kaynaklanan  malvarlığı 
değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak.   
6.  Askerlik  durumu  itibariyle;  a)  Askerlikle  ilgisi  bulunmamak,  b)  Askerlik  çağına 
gelmemiş bulunmak, c) Askerlik çağına gelmiş ise muvazzaf askerlik hizmetini yapmış yahut 
ertelenmiş veya yedek sınıfa geçirilmiş olmak,  
7.  53.  madde  hükümleri  saklı  kalmak  kaydıyla  görevini  devamlı  yapmasına  engel 
olabilecek akıl hastalığı bulunmamak.  
8. Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak. 
Özel Koşullar  
1.  Hizmet  göreceği  sınıf  için  36  ve  41.  maddelerde  belirtilen  öğretim  ve  eğitim 
kurumlarının  birinden  diploma  almış  olmak.  Örneğin  avukat  olarak  atanabilmek  için  hukuk 
fakültesi diplomasına sahip olmak. Hekim olarak atanabilmek için tıp fakültesini bitirmiş olmak 
gibi. 
2. Kurumların özel yasa veya diğer mevzuatında aranan koşulları taşımak. Yabancı dil 
bilmek, belli bir alanda uzman olmak gibi.