Hukukun temel kavramlari

11.2. Borçlar Hukuku 
Borçlar hukuku, iki ya da daha fazla kişi arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen hukuk 
dalıdır. Diğer bir anlatımla borçlar hukukunun temel konusu borç ve borç ilişkisi kavramları 
oluşturur. Borçlar hukukunun temel kaynağını Türk Medeni Kanunun ayrılmaz bir parçası olan 
Türk Borçlar Kanunu oluşturur. Bu kanun, 11 Ocak 2011 tarih  ve 6098 sayılı  Türk Borçlar 
Kanunu oluşturur. Adı geçen yasa, 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Her ne kadar 
borçlar  hukukunun  temel  kaynağını  Türk  Borçlar  Kanunu  oluştursa  da,  bu  hukuka  kaynak 
oluşturan başka yasalardan da söz edilebilir. Bunların başında yukarıda da belirtildiği gibi Türk 
Medeni Kanunudur. Türk Medeni Kanunun yanında Türk Ticaret Kanunu, Taşınmaz Kiraları 
Hakkında Kanun da Türk Borçlar Kanunun kaynakları arasındadır (Gözler 2016: 85-86; Cansel 
vd. 2015: 343-344). 
Borçlar hukuku, genel hükümler ve özel hükümler olmak üzere iki bölümde incelenir. 
Genel hükümler kısmında, borç kavramı, borç ilişkisi, sorumluluk kavramı, borçların 
doğumu,  sözleşme,  muvazaa,  hata,  hile,  aşırı  yararlanma,  temsil,  haksız  fiiller,  sebepsiz 
zenginleşme,  borçların  hükümleri,  borcun  ifası,  borçlunun  temerrüdü,  müteselsil  borçluluk, 
koşula bağlı borçlar, borcu sona erdiren nedenler. 

---

276 
 
Borçlar hukukunun önemli kavramlarından biri, borç ilişkisidir. Borç ilişkisi, iki taraf 
arasında kurulan ve taraflardan birini diğerine karşı belli bir davranış biçiminde bulunmakla 
yükümlü kılan hukuksal bağdır. Borç sözcüğüyle ifade edilmek istenen, bu hukuksal bağdır. 
Türk  Borçlar  Kanununda  borç  ilişkisinin  sözleşmeden,  haksız  fiillerden  ve  sebepsiz 
zenginleşmeden doğacağı ifade edilmiştir.  
Bu  Tanımdan  Borç  İlişkisinin  Şu  Unsurlara  Sahip  Olduğu  Görülmektedir  (Akıntürk 
2013: 8-9): 
1-Her  borç  ilişkisinde  bir  alacaklı  vardır.  Alacaklı,  her  borç  ilişkisinin  etkin  tarafını, 
Diğer bir anlatımla talep hakkı olan kişiyi ifade eder. Daha ayrıntılı bir tanımlamayla alacaklı, 
aralarındaki borç ilişkisine dayanarak borçludan, kendisine bir edimde bulunulmasını istemek 
yetkisine  sahip  bulunan  taraftır.  Örneğin  bir  kalem  bağışıyla  ilgili  bağışlama  sözleşmesinde 
alacaklı, bağışlayandan bağışlama konusu kitabı kendisine teslim etmesini isteyebilecek olan 
kişidir.  
2-Her borç ilişkisinde bir borçlu vardır. Borçlu ise borç ilişkisinin edilgen tarafı olup, 
alacaklıya bir edimi yerine getirmekle olan kişidir. Diğer bir anlatımla borçlu, aralarındaki borç 
ilişkisinden dolayı karşısındaki alacaklıya bir edimde bulunma yükümlülüğü altında bulunan 
taraftır.  Örneğin  kiralama  sözleşmesinden  dolayı  kiraya  verene  kira  bedelini  ödeme 
yükümlülüğü altında bulunan kimse borçludur. 
3-Her  borç  ilişkisinde  bir  edim  vardır.  Edim,  borç  ilişkisinin  konusunu  oluşturur  ve 
alacaklının isteyebileceği; borçlunun da yerine getirmekle yükümlü olduğu bir şeyi, bir hareket 
şeklini ifade eder. Diğer bir anlatımla edim, aralarındaki borç ilişkisinden dolayı alacaklının 
borçludan  isteyebilme  hakkına  sahip  olduğu,  borçlunun  da  yerine  getirmekle  yükümlü 
bulunduğu bir davranış biçimidir. Yukarıda verilen kalem bağışlama örneğinde, bağışlayanın 
edimi, bağışlama konusu olan kalemi bağışlanana teslim etmektir. 
Borç İlişkisinin Konusunu Oluşturan Edimler Çok Farklı Şekilde Ortaya Çıksa Da Üç 
Başlık Altında Toplamak Mümkündür: 
1-Bir şeyin verilmesi şeklindeki edimler: Bu tür edimler, olumlu bir hareketle bir şeyin 
verilmesini  gerektirir.  Örneğin  bir  alım-satım  sözleşmesinde  satıcının  malı  teslimi,  alıcının 
bedeli ödemesi gibi. 
2-Bir şeyin yapılması biçimindeki edimler: Bu tür edimlerde de bir olumlu hareket söz 
konusudur. Bir hizmet sözleşmesinde, hizmetin yerine getirilmesi buna bir örnektir. 
3-Bir şeyin yapılmaması biçimindeki edimler: Bu tür edimlerde 1 ve 2.  maddedekilerin 
aksine  hareket  olumsuz  olup,  belirli  bir  şeyin  yapılmamasını  gerekli  kılar.  Örneğin  rekabet 
yasağı sözleşmesinde yapmamak gibi olumsuz bir edim söz konusudur. 
Edimin  konusu  yasanın  emredici  hükümlerine,  ahlâka  ve  adaba  aykırı  olmamalıdır. 
Bunun yanında edimin konusu imkânsız olmamalıdır. Edimin mutlaka parayla ölçülebilir bir 
değer olması gerekmez. 

---

277 
 
Borçlar  Kanuna  göre  borcun  kaynakları  üç  tanedir:  1)Hukuksal  işlemler,  2)Haksız 
fiiller, 3)Sebepsiz zenginleşme.