Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
iustitia legalis nō est specialis virtus, sed ratio ge- nerica reperta in omni virtute, vt colligitur ex August. 5. ethic. cap. 1. Vbi solùm distinguit iusti- tiam in generalem, & peculiarem: tamet si S. Tho- mas tertiam addat, nempè legalem: cùm igitur ministri ex iustitia particulari debeant efficere, vt applicetur pœna, id si non faciant, peccant contra iustitiam commutatiuam: cur ergo non tenebun- tur ad restitutionem? Secundò, quia etiam si iusti- tia legalis distingueretur à commutatiua, hæc tamen, & contraria potest iniustitia esse erga Remp. vt quādo quis inferret illi damnum in bo- nis communibus, vel violat pactum cum illa ini- tum, vel est procurator in eius negotiis, & nō agit fideliter, vt tenebatur ex officio: Tertiò, quia licet dicamus, eos tantùm debere Reip. ex iustitia lega- li; tamen fisco debent ex commutatiua: ergo si<-P>@@ <-P>ob earum culpam pœna non applicetur fisco, te- nebuntur ad restitutionem. Vnde Vazquez omissis his rationibus, aliam ad- ducit pro secunda opinione, quam tenet cum hac moderatione, vt intelligatur in iudice, quādo mi- nistri non detulerunt ei crimen, quod ex officio deferre debebant, & ipse non processit ex officio contra delinquentes, cum deberet: nam si ab ali- quo delatum esset crimen & petita in iudicio pœ- na, & iudex nollet procedere, tunc deberet resti- tuere. Hanc opinionem sic limitatam probat, quia quamuis custodes, & ministri debeant ex iustitia crimina deferre, & iudex ex iustitia debeat proce- dere contra delinquentes, eo quòd pactum cum Rep. fecerunt. Hæc tamen obligatio ex pacto illo non oritur erga priuatam personam, cui pœna ap- plicari debet, nec erga fiscum, cui aliquando cedit pœna: sed erga Remp. ad hoc tantùm, vt puni- antur delicta, & pax publica hoc modo conserue- tur, & ad hoc tantùm intelligutur præstare fidem sub iuramento, vt Resp. à peccatis purgetur: quare nisi procedat iudex, & ministri deferant crimina, debebunt restituere damna, quæ ipsorum negli- gentia in Rep. secuta sunt: emolumentum verò pœnæ infligendæ non item. Quòd si crimen delatum sit ad iudicem, & pœ- na pecuniaria petita ab eo, cui applicari debet, vel ab alio nomine ipsius, & iudex negligat senten- tiam ferre, aut pœnam applicare, restituere illam debebit, quia ex officio & iustitia debet reddere cuique id quod iustè petit in iudicio: sed quoties pœna est assignata per legem, pars, cuius interest, iustè petit eam in iudicio: ergo iudex ex iustitia debet illam applicare petenti. Quare si fiscalis pro- curator cum iudice secretò conueniat pro remis- sione pœnæ, quæ secũdum legem infligenda erat, & iudex illam non applicet fisco, aut ei, cui de iu- re conueniebat, debet illam restituere. Quinimò de fiscali videtur esse peculiaris ra- tio: cùm enim ille peculiari ratione cōstituatur, vt curam gerat fisci, & ei acquirat quidquid vtilitatis ad eum pertinere potest, atque multæ sint pœnæ fisco applicandæ, sequitur contra specialem iusti- tiam, quam fisco debet, peccare, si non procurat vt crimina deferantur, ex quibus aliquod emolu- mentum fisco aduenire potest: ad hoc enim ex officio, & conuentione constitutus videtur. Si ob- iicias S. Thomam 2. 2. quæst. 67. art. 4. ad 3. qui ait, iudicem non punientem nocere communitati, & personæ, cui illata est iniuria. Respōdet Vazquez, S. Thomam, non loqui de nocumento, quod ali- quis patitur, ex eo quòd non applicetur ei pœna pecuniar, iaquæ ex delicto alterius applicanda, sed de pœna, quæ in satisfactionem iniuriæ imposita erat per legem, aut iudex debebat imponere, in quo casu iudex non puniens reum nocet alteri, cui iniuria erat illata, & cui deberet fieri satisfactio per pœnam illam. De reo verò iuridicè interrogato negante cri- men in iudicio, qui ideò non cōdemnatur ad pœ- nam, tenet Vazquez, cum Nauarro cap. 18. numer. 48. non teneri ad restitutionem pœnæ. Sed reiicit rationem Nauarri probantis, quia reus non debet pœnam ante sententiam. Quia hoc verum est, quantùm est ex vi solius legis designantis pœnam: aliud autem esse videtur ex vi delicti, quo crimen iniustè negat in iudicio. Vnde aliam adducit ra- tionem, nimirum: quia licet quiuis fraude, men-<-P> @@0@ @@1@ tiuam bonum alterius, teneatur ei restituere, vt cùm sic impedit aliquid donari, aut legari, aut à quærente inueniri: tamen reus non impedit con- secutionem pœnæ contra iustitiam commutati- uam, cum negat crimen in iudicio: quia non de- bet dicere veritatem propter commodum, & vti- litatem illius, sed propter publicam iustitiam, & correctionem delictorum: & ita solùm peccat cō- tra iustitiam debitam Reip. & iudici: ad hoc enim institutum est iudicium, non ad ditādum aliquem ex pœnis impositis: sed hoc sequitur per accidẽs. Confirmatur; nam, non aliomodo reus debet dicere veritatem, cum pœna est pecuniaria, & cum est corporalis, non debet dicere veritatem ex obligatione iustitiæ erga aliquem, cui si negauerit veritatem, teneatur restituere aliquid: ergo nec cùm pœna est pecuniaria: si verò iudex nollet re- scindere contractum ludi, vel factũ à minori, cùm ab eo petitur, tenetur restituere damnum. Hæc omnia ferè eisdem verbis Vazquez, in qui- bus difficile videtur discrimen de iudice, non pro- cedente, ex officio, & non procedente ad instan- tiam partis; nam in vtroque casu eodem modo videtur teneri ad imponendum pœnam lege præ- scriptam: ergo si in vno casu tenetur restituere pœnam, etiam in alio: & si in vno non tenetur, nec in alio tenebitur: & hoc videtur verisimilius: quia etiam si pars in iudicio pœnam petat, lege sibi applicandam, non magis debitam eam facit, donec sententia pro illo proferatur, quàm anteà: ergo si anteà non debebatur ei ex iustitia, & ideò iudex illam ipsi non applicans, non teneretur re- stituere: idem erit in secundo euentu. Nec est ve- rũ, quòd quicquid iustè petit sibi quis in iudicio, sit reddẽdũ à iudice ex iustitia cōmutatiua, potest enim iustè petere ex iustitia sola vindicatiua, & tunc non peccat iudex contra iustitiam cōmutati- uam, si illud ei non tribuat: approbo igitur senten- tiam Vazq. de iudice, & eius rationẽ, sed sine illa restrictione, & limitatione, & acquiesco Emanue- li Sa, qui verb. restitutio num. 46. ait, nec testis falsus tenetur de pœna, quæ alicui obuenisset, si verum dixisset: non enim debetur ante condemnationem: nec iudex, qui non condemnauit &c. & de non accusante idem docet verb. pœna num. 14. dicens, non accusans ali- quem, cùm tenetur, non debet pœnam, ad quam ille, si ipse accusasset, fuisset condemnatus (pœna enim non de- betur ante condemnationem) etsi quidam aliter sen- tiant. Deinde quamuis, quod ait Vazquez procura- torem fisci teneri ad restitutionem pœnæ, quæ ex eius negligentia non applicatur fisco, quia ex cō- tractu ad hoc videtur directè obligatus ipsimet fisco, seu Regi, cuius est fiscus: tamen oppositum non est improbabile: quia directè solùm videtur institutus pro bono communi, vt patiatur deli- cta, licèt secundariò conducat ad bonum fisci: sicut custodes vinearum, montium, syluarum, & fluuio- rum, directè sunt instituti ad impedienda damna, non ad exigendas pœnas, & ideò non tenentur ad restitutionem pœnarum, sed damnorum, vt cum Nauarro tenet ipse Vazquez. Prætereà non est improbabile, quod ait Petrus Ledesm. in summa Hispana, tract. 8. de iust. com- mutatiua cap. 22. post 6. con. Iudex, qui post legitimā
auctor sic ferè loquitur. Si rigorem iuris attẽdamus, qui fecit pactum, tenetur restituere etiam pœnam, in qua reus esset condemnandus, vt fiscalis non accusans delicta, propter quæ reus esset damnandus ad pœ- nam pecuniariam, partim fisco applicandam: idem est de iudice non damnante eos, qui extrahunt res prohibi- tas ex regno, vt tenetur ex officio: is enim debet pœnam Reipub. restituere, ad quam reus esset damnandus: idem est de custodibus mōtium, quidquid cum aliis dicat Syl- uester restitutio. 3. §. 5. & nostram sententiam communi- ter tenent Thomistæ, præsertim Orellana. Nam qui fecit tale pactum, tenetur ex iustitia commutatiua accusare, & facere, quantùm in se est, vt pœna applicetur ei, cũ quo pactum fecit: ergo si id non facit, peccat contra iustitiam commutatiuam, & tenetur restituere. Hi tamen duplici via possent à restitutione excusari iuxta citatos, & præ- sertim Orellanam. Prima est, si fecit formale, & ex- pressum pactum accusandi, ita tamen, vt ad restitutio- nem non teneretur. Secunda, si de eodem fecit virtuale pactum, aut habuit intentionem virtualem: quod ex qui- busdam circumstantiis non reducibilibus ad artem, sed arbitrio prudentis relinquendis colligere licebit: & ex vsu, & quia rari sunt, qui has pœnas restituant, quan- do non accusantur, & confessarij rarò solent pœnitentes astringere ad hanc restitutionem. Hæc Petrus Ledes- mius; ex quo habemus, præter rigorẽ iuris (quem nos contra illum tenemus) non obligare ad resti- tutionem alias duas vias, quibus illi ex pacto im- plicito, vel explicito à restitutione liberantur. Vnde sine scrupulo possumus nō obligare præ- dictos accusatores, vel iudices negligentes ad re- stitutionem pœnarum: & de reo non dubito, quin sit libet à restitutione pœnæ, si negauit delictum iuridicè interrogatus: quod probabilius censet Petrus Ledesmius eod. tract. cap. 24. post 6. concl. citans Orellanam, & communem Thomistarum: idq́ue probat, quia leges pœnales non obligant reum ad pœnam, ante sententiam iudicis, quomo- documque ea impediatur: iudex autem, & testis tenentur restituere pœnam: quia iudex passiuè se habet, nec tenetur ex iustitia concurrere ad suam punitionem: sed ex obedientia debita iudici, & su- periori, à quo iudice interrogatur: & ideò sufficit pati, vel soluere pœnam, cùm condemnatur: at ve- rò iudex, & testis debent se habere actiuè tāquam ministri iustitiæ, ideò si iudex sua negligentia im- pediat pœnæ exactionem, tenetur secundùm pro- babiliorem sententiam restituere. Idem de teste esse probabile, docet ibidem, & cap. 25. post 7. concl. diffic. 11. vbi tamen probabi- lius censet oppositum, cùm Orellana, Bannes, & communi Thomistarum: & probat, quia testis tũc non peccat contra iustitiam commutatiuam ac- cusatoris, vel fisci, cui applicāda est pœna, eo quòd pœna illa solùm debetur acusatori ex iustitia re- muneratiua accusationis, & reo debet imponi ex iustitia vindicatiua: ergo non tenetur ad restitu- tionem: sicut nec homicida tenetur restituere de-<-P> @@0@ @@1@ iustitia commutatiua erga illos, abstinere ab ho- micidio: sed ex iustitia cōmutatiua erga occisum: iudex autem, & alij ministri iustitiæ ex iustitia cō- mutatiua tenentur procurare, vt pœna applicetur fisco, vel alteri, cui per legẽ assignata est: & ideò, si id omittat, tenentur restituere. Hæc in summa, & ferè in verbis ait Petrus Ledesmius, & similiter, quòd iudex per iniquitatem non condemnans in pœnis lege decretis teneatur ad earum restitutio- nem tenet Aragon 2. 2. quęst. 62. ar. 7. §. his tamen, licet de reo negante crimen, de quo iuridicè in- terrogatur, contrarium sentiat, & similiter Bannes 2. 2. q. 62. art. 3. quæst. 67. art. 4. q. 69. art. 2. ait, iudi- cem & fiscalem teneri ad restitutionem pœnæ, nō autem reum, vel testem, in illis euentibus. Sed probabilius mihi est, vt dixi, neminem eo- rum, de quibus actum est, teneri ad pœnæ restitu- tionem. Quod expressè tenet Leonardus Lessius lib. 2. de virtutibus cap. 13. dub. 10. num. 72. & 73. vbi ait, difficultas est, si pæna sit constituta in eos, qui
4. solutionis, &c. Hæc sententia probabilis est. Verius ta- men videtur, hos custodes non teneri mulctam depende- re, quæ delinquentibus irroganda esset. Ita Nauarrus cap. 25. num. 34. Syluester restitutio. 3. quæst. 5. idem te- nuit S. Bernardinus teste Syluestro, & Nauarro. Ratio est, non quòd pœna non debeatur ante sententiam, vt velle videtur Nauarrus. Non enim hic agitur de solu- tione pœnæ, sed de damno dato, vel commodo contra of- ficium neglecto: sed quia custodes huiusmodi non tenen- tur ex iustitia accusare, vt dominus, vel Respub. ditetur mulctis, sed solùm, vt damna impediantur, & vectigalia soluantur: officium enim illorum non est mulctas procu- rare, sed vectigalia recipere, & res suæ custodiæ credi- tas indemnes præstare. Leges quoque pœnales commis- soriæ non sunt factæ, vt Resp. ex pœnis locupletetur, sed vt leges seruentur, & subditi officium præstent. Vnde neque procurator fiscalis non accusans, neque iudex non condemnans in tali casu, tenentur ad pœnæ illius com- pensationem. Nona difficultas est, an statim post latam sen- tentiam cōfiscationis teneatur reus illam exequi, & bona deferre fisco. Ita significat Sotus 1. iustit. quæst. 6. art. 6. concl. 5. Ioannes Medina, Corduba, Simancas, & alij, cùm agunt de confiscatione. Sed oppositum tenet Couarruuias 2. 4. cap. 6. §. 8. num. 10. cum Decio cap. 1. de const. num. 20. contra Fe- linum ibi num. 43. & Baldum l. id quod pauperib. C. de episcop. & cler. quæst. 9. Malè Couarr. pro se citat Caiet. 2. 2. quæst. 62. art. 3. & Adrian. quodlib. 6. art. 1. corol. 3. ipsum tamen Couarruuiā sequun- tur quidam recentiores hîc; probantes, quia illa pœna est grauissima, & ille modus executionis nimis arduus; & quia in cap. cùm secundùm leges, de hæret. in 6. non imponitur hæc positiua obli- gatio; sed fisco datur potestas auferendi omnia à die commissi delicti post sententiam declarato- riam: & quia hæc est communis praxis, & con- suetudo.
Si quis enim simpliciter condemnetur ad le- uiorem pœnam pecuniariam, satis est soluere, cùm petetur: si autem condemnetur, vt ipse afferat, te-<-P>@@
quid simile facere, cùm ad id per Ecclesiam con- demnatur. Si autem reus ante solutionem huius pœnæ moriatur, tenebitur hæres eam soluere, Bartolus l. id quod pauperibus, C. de episc. & cler. quæst. 9. Castro 2. de lege cap. 3. ex l. si pœna, ff. de pœnis. Si autem reus ante latam sententiam moriatur, posteà damnari non potest, regulariter loquendo: nam morte finiuntur delicta quoad humanum fo- rum, l. 1. cum sequentib. C. si reus vel accusator moriatur, l. is qui in reatu ad legem Iuliam maie- statis, l. contra pupillum, §. is qui ad maius, de re iudic. l. si pœna, ff. de pœnis, cap. ex epistola, c. quo- rundam 23. dist. D. Thom. 2. 2. quæst. 104. artic. 5. Simancas in Cathol. inst. tit. 18. num. 2. In illa au- tem l. 1. cum sequentibus excipiuntur aliqua a- trocia, & grauissima delicta: inter quæ maximè ex- cipi debet hæresis, vt docet Simancas suprà, nu. 5. & 6. & Castro 2. de iusta hæret. puni. cap. 19. & tex- tus in cap. accusatus, de hæret. in 6. §. in eo verò: itaque aduersus hæreticum inquiritur etiam post mortem, & si de eius hæresi planè constiterit, con- dẽnatur, ac si viuus esset, bonaq́; illius cōfiscantur, & ab hæredibus auferuntur, nisi per quadraginta annos ea pręscripserint, c. si quis de præscr. in 6. de- claratus excōmunicatus, & iterum excōmunica- tur, quod attinet ad operationes viuentium, vt pro eo non fiant preces, neque oblationes, nec in loco sacro sepeliatur, d. cap. accusatus, §. in eo de hæret. in 6. cap. à nobis, 2. de sent. excom. cap. sanè pro- fertur 24. quæst. 2. l. Manicheos, C. de hæreticis, Castro cap. cit. & sequentib. Simancas illo num. 6. qui etiam num. 12. dicit, contra memoriam defun- cti procedi in effectu non posse, nisi per legitimas probationes de eius hæresi pertinaciter asserta cō- stiterit, & pleniorem, atque clariorẽ probationem exigi contra defectum, qui se defendere nequit, & num. 13. si de hæresi suspectus lite pendente mo- riatur, scilicet cum suspensione pertinacię, iudices posse causam peragere, vt vel absoluant eum, & eius hæredes, vel famam & memoriam condem- nent. Multa alia in illo reperies.
------------------------------------------------------------ Vtrùm lex obliget iudicem ad imponendam pœnam lege præscriptam. lùm videtur signari in lege ad in- struendum iudicem, non ad obligan- dum illum, sed reum: ergo saltem vbi nō fuerit expressa, non erit talis obli- gatio. Confirmatur, alioqui nō liceret interpella- re pro reo, rogando iudicem, vt remittat pœnam; contra communem vsum timoratorum, & reli- giosorum: quem fuisse à sanctis Patribus obserna- tum, constat ex Sozomen. 1. histor. cap. 13. vbi de S. Antonio loquitur, & de D. Ambrosio refert Ni- cephorus 7. histo. cap. 24. & de antiquis monachis refert Cassianus collect. 14. cap. 4. cōstat denique ex Augustino epist. 54, 127. 158. & sequentib. & re- fertur in decretis 23. quæst. 5. cap. 1. & sequentib. Respondeo tamen, huiusmodi lege obligari iu- dicem, vt puniat reum sufficienter de crimine cō- nictum, communis cum D. Thoma 2. 2. quæst. 60. art. 5. & quæst. 63. art. 4. ad 3. Aristot. 5. ethic. ca. 6. &<-P> @@0@ @@1@ refertur cap. in istis dist. 4. Non licet, inquit, iudici de legibus iudicare, sed secundùm ipsas. Gregorius cap. summoperè 11. quæst. 3. diuina & humana lex re- uoluatur, & secundùm quod ibi definitum est, feratur sententia: ratio est, quia lex pœnalis est vera lex, & quatenus imponit pœnam, magis refertur ad iu- dicem quàm ad reum: adeò vt Castro suprà dixe- rit, solùm habere rationem respectu iudicis: quia antequàm ipse iudicet, non obligat reum in con- scientia regulariter loquendo: ergo necesse est, vt saltem iudicem obliget ad imponendam pœnam, & aliàs in ordine ad hunc effectum valde esset in- efficax: ergo obligat iudicem, siue expressè siue ta- citè, & ex natura rei ad ipsum dirigantur verba. Ante legem solùm tenetur iudex æquitatem na- turalem in pœna seruare: post legem tenetur ex legali æquitate taxatam pœnam imponere: sed si pœna sit imposita, vt incurrenda ipso iure, feren- da sententia est declaratoria criminis, & exequen- do pœnam: si verò non erat ipso iure incurrenda, condemnando formaliter ad illam, & exequendo: ergo inutilis esset condemnatio sine executione. Aduerte quòd secundùm aliquos, vt in pœnam nō incidat iudex iuxta terminũ positũ à lege, non solùm est manifesta obligatio iustitiæ legalis, & proprij muneris respectu Reip. sed etiam commu- tatiuæ respectu rei: ergo nō potest à reo iustè exigi Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|