Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
ait Suarez sup. nu. 6. lex enim inconsulta & impru- dens, non esset vera lex, neque obligaret. Orige- nes verò loquitur de confessione non sacramen- tali, facta pro arbitrio pœnitentis, & consilio con- fessoris, audita prius confessione sacramentali se- creta. Historia verò illa Cassiodori aliter à Nice- phoro, & Sozomeno narratur: lib. enim 12. cap. 28. ait, graue autem Episcopis, qui proximè post Christum fuere, visum est, in media plebe velut in Theatro noxam confiteri. Sed quia Bellarminus 3. de pœnit. cap. 14. non leuibus argumentis du- ctus Cassiodori lectionem probat. Respondeo Cassiodorum disserere de publica peccatorũ con- fessione, quæ sacramentalis non erat, & ad consi- lium sacerdotis pro voluntate pœnitentis de non- nullis peccatis interdum fieri solebat. ------------------------------------------------------------ An lex humana possit aliquos actus indifferentes præci- pere, aut prohibere, id est, nec bonos nec malos ex genere suo. mò, quia ad indifferentia non potest quis obligari voto, aut promissione: ergo nec lege: quia eadem est ratio, maximè cum votum sit lex priuata, quam homo sibi imponit. Secundò, quia lex so- lùm potest præcipere honesta, & consentanea ra- tioni, sed indifferentia non sunt huiusmodi: ergo. Tertiò si indifferentia possent prohiberi, maxi- mè quando bono communi nocent, vel nocere possunt, quia lex respicit bonum commune: sed hoc non, quia interdum actus de se bonus & ho- nestus, nocet bono communi, tamen nec tunc pro- hiberi potest: ergo neque indifferentes, quando nocet communi bono, prohiberi potest. Pars tamen affirmans est communis, certa, & perspicua, de qua Valentia disp. 7. qu. 5. ponct. 7. in fine, quamuis D. Thomas quæst. 92. art. 2. de indif- ferẽtibus solùm dixerit permitti, quod verum est, si secundum se præcisè considerentur, vt media tamen ad bonum commune præcipi possunt, & vt noxia prohiberi, quod enim secundum se est in- differens, potest esse vtile ad honestum finem, & sic inducere honestatẽ, potest etiam obesse com- muni bono, & vt sic potest prohiberi, & reddi ma- lum: imò si infallibiliter inferat commune dam- num, etiamsi non prohibeatur lege humana, erit malum ex circunstantia euentus, & vitandum: vn- de quando est periculum, licet non sit infallibile euenturum malum, quod imminet, prohiberi so- let: imò bonus actus propter aliud bonum maius,<-P> @@0@ @@1@ prohibita ieiunia communia in die dominica pro- pter meliorem representationem lætitiæ resurre- ctionis Christi, & peccarent Episcopi, si illa die ie- iunium iniungerent fidelibus. Similiter actus indifferens ex se, si est necessa- rius aut vtilis ad bonum finem, potest cadere sub voto. Imò, & omissio actus indifferentis, aut etiam boni impedientis maius bonum, potest cadere sub merito.
Et quamuis legislator non intendat actu illum finem bonum, ratione cuius indifferens obiectum præceptibile est, lex obligat, quia ex se est vtilis ad talem finem, licet legislator ipsum non inten- dat. Subditi etiam præcepto satisfacient, faciendo quod præcipit, licet non eo fine, sed alio, siue bono siue malo id faciant: vt docet D. Thomas quæst. 100. art. 9. & omnes recentiores ibi, Sotus 2. iust. quæst. 2. art. 9. & 10. & 4. dist. 13. quæst. 2. Nauarrus c. 21. n. 7. Sebastianus Medicis repet. c. erit autem lex dist. 4. n. 63. & alij cōmuniter. Nec enim legis- lator humanus intendit obligare ad operandum hac vel illa intentione: imò nec potest, vt constat ex dictis sectione prima; nec potest prohibere, vt actus fiat hac vel illa intentione, etiamsi alioqui sit mala, nec punire pro illo actu, ex eo quòd fiat illa intentione, licet possit non punire actum alio- qui malum, nisi quando fit illa intentione. Vnde falsa est opinio asserentium non impleri legem humanam, nisi actus fiat recta intentione: pro qua opinione refertur Dionysius Cistertien. 1. dist. 17. art. 3. & Antoninus 2. part. tit. 3. cap. 10. §. 2. qui exemplum ponit in præcepto audiẽdi Missam, quod negat ab eo impleri, qui turpi intẽtione, vel ex odio, vt ibi de inimico vindictam sumat, Eccle- siam adit, etiamsi integram Missam voluntariè, & attentè audiat. Ratio eius est, quia lex præcipit actum bonum, ille autẽ actus non est bonus, item lex præcipit cultum Dei: ille autem actus non est cultus, sed offensa Dei. Sed his rationibus facilè occurritur, nam lex præcipit actum bonum ex se, vitiantur autem ma- la circunstantia: sed qui illam apponit, facit quod ei præcipitur, ideo præceptum integrè implet, li- cet malè, & ille actus audiendi Missam cultus Dei est, si homo velit assistere, vt cęteri Christiani for- mali vel virtuali voluntate offerendo sacrificium Deo per sacerdotem, siue hoc velit malo fine, siue bono. Contingere enim potest, vt malo fine in- gressus sit, & maneat in Ecclesia; bono autem fine exhibendi cultum Deo, audiat sacrum: sed demus malo fine velle talem cultum, adhuc satisfacit præcepto. Sed rogas, quidnam sibi velint Caietanus qu. 100. art. 9. Azor to. 1. lib. 5. cap. 5. quæst. 2. Sotus, & alij suprà, & alibi dicentes legẽ constituere actum in specie virtutis? Respondeo velle, quòd in actum ponitur obligatio illius virtutis, in cuius materia versatur: ita vt omittere illum actum pertineat ad vitium oppositum tali virtuti, qua ratione violare ieiuniũ est contra virtutem temperantiæ, pollutio vel effusio humani sanguinis in Ecclesia, contra religionem, &c. efficere autem actum præceptum pertinebit ad virtutem, cuius honestas in eo in- tendatur, & propter se ametur, vt latè tractatur de bonitate, & malitia humanorũ actuũ, & tract. de peccatis: vbi etiam alia maior difficultas est, quando actus qui præcipitur, vel prohibitur, non<-P>@@ <-P>pertinet magis ad vnam materiā, quàm ad aliam, nec ad honestarem, vel turpitudinem vnius virtu- tis, vel vitij, quàm alterius, ad quod vitium perti- nebit violatio illius pręcepti affirmatiui, vel nega- tiui: & quando lex vnum tantùm finem respi- ceret, non est tanta difficultas, quia dici potest pertinere ad vitium contrarium virtuti respicien- ti per se, & intendenti tale bonum: sed summa dif- ficultas est, quando præceptum respicit diuersos fines ad varias virtutes spectantes, vt si religioso prohibeatur exitus à monasterio propter pericu- lum fornicationis, homicidij, furti, simoniæ, &c. dicere enim, exitum habere tot malitias, specie distinctas, quot sunt fines legis, & eas omnes in- terrogandas à confessario, & explicandas à pœni- tente, videtur durum, & insuetum: non est autem maior ratio de vna, quàm de alia: ergo vel ab om- nibus vel à nullo illorum finium speciem capit. Ego credo, à nullo specificari, sed actum tunc so- lùm esse contrarium virtuti obedientiæ, non ta- men ita directè & formaliter, sicut quando violo præceptum ex sola libidine libertatis à lege, & quia dedignor subesse, & subijci alteri. Posset etiam hîc quęri, an lege humana possint præcipi actus indifferentes, id est, non præcepti nec prohibiti à Deo, in quo sensu hęc quæstio tra- ctatur disp. 10. sect. 1.
------------------------------------------------------------ An legis canonicæ, & ciuilis, eadem sit materia. vidimus sect. 2. versatur circa mate- rias omnium virtutum: ergo ex parte materiæ non differunt. Nec verò id est necessarium ad earum distinctio- nem: nā diuersæ facultates circa idem versari so- lent sub diuersa ratione, vt intellectus versatur cir- ca omne ens sub ratione veri, & voluntas sub ra- tione boni: & Physicus probat rotunditatẽ terræ vno modo, Astrologus alio: & videmus aliquas causas esse mixti fori, & à præueniente iudicari, si- ue ille sit Ecclesiasticus, siue sæcularis Iudex: & in- ter sæculares iudices aliquando in populo sunt duo æqualis potestatis, ad quorum quemlibet po- test causa deferri, & ab illo iudicatur. Sic ergo pos- semus imaginari potestatem ciuilem, & Ecclesia- sticam habere eandem materiam, sed in ea dispo- nere potestatem politicam, cùm expedit ad finem temporalem, & Ecclesiasticam, cùm expedit ad fi- nem spiritualem. Vnde videmus vtrámque versa- ri circa matrimonia, iuramenta, vsuras, & similia, & quod difficilius videtur, in Codice Iustiniani habentur leges de Episcopis, clericis, Monachis, Ecclesiis: quæ materiæ videntur maximè propriæ legum Canonicarum: nulla igitur est materia pro- pria legum canonicarum. Accedit, canones ipsos disponere, aliquando leges ciuiles posse vim ha- bere in foro Ecclesiæ, c. certum cum aliis, dist. 10. & cap. 1. de noui oper. nunciat. & de legibus cano- nicis non est dubium, quinetiam circa personas sæculares, & in temporalibus disponere possunt in ordine ad spiritualem: ergo etiam ciuiles possunt disponere de personis, & rebus spiritualibus in or- dine ad finem temporalem. Respondeo tamen, materias proportionatas, quodammodò diuersas habere; nam in artificiali- bus, moralibus, & naturalibus frequens est, facul- tates diuersas similiter versari circa diuersas ma-<-P> @@0@ @@1@ stas ciuilis, & Ecclesiastica: quia vna est materia- lis, & naturalis: altera ciuilis, & spiritualis: item vbi sunt opera valde distincta, & ad distinctos fines facta, materia ex qua, & circa quā solet esse diuer- sa: quidam laborāt in ferro, alij in ligno, alij in au- ro, alij in argento; vnde quidam sunt fabri ferrarij, alij lignarij, argentarij, aurarij, &c. ergo cùm finis harum facultatũ ferendi leges valde diuersi sint, & leges ipsæ sint valde diuersæ, materia circa quam versantur, saltem communiter & per se loquendo, debet esse valdè diuersa. Prætereà intra latitudinẽ legum temporalium iuxta diuersos fines solent materiæ esse distinctæ, & ita distinguitur ius mili- tare à iure proprio ciuitatis, vt fignificauit Isidor. 5. Etymolog. cap. 7. & habetur. c. ius militare dist. 1. sumitur ex Aristo. 7. polit. cap. 8. & 9. Platone 2. de Rep. & 8. de legibus: ergo à fortiori in præ- senti: & ita doctores tanquam in re certa conue- niunt, materias harum legum, & facultatum diuer- sas esse, & ideò aliquando dicunt legem aliquam ciuilem, vel etiam Ecclesiasticam, nullam esse, quia mittit falcem in messem alienam, in quam non habet iurisdictionem, sed in modo explicandi differunt. Et in primis cauendus est vel error, vel modus procedendi quorũdam, qui modò politici dicun- tur, & Atheistæ esse solent, aut Dei prouidentiam, aut animæ immortalitatem negare, qui de iustitia legum non curant, & modò Principes eis indigere videantur ad sui status, vel Reip. in temporali- bus conseruationem, & augmentum. Quorum vel error, vel praxis suaderi potest, quia leges ciuiles interdum fouent, vel iustificant actus prauos, pro- pter temporalem commoditatem: vt in l. dolo. C. de inutilib. Stipul. sustinetur contractus dolo fa- ctus, & §. 1. insti. de actionib. admittitur actio aliàs iniusta, & ita loquuntur etiam nōnulli iurisperiti, vt videre licet apud Couarruniam Reg. peccatum parte 2. §. 6. nu. 3. & Reg. possessor parte 1. §. 1. nu. 1. 5. Item contractus factus contra legem approbari videtur l. pacisci. ff. de pactis. Hæc praxis, aut doctrina reijciẽda est omninò: nam de ratione legis est, esse honestam seu honesta iubere, qualia sunt omnia, quæ ex se sunt indiffe- rentia, quando conducunt ad conseruationem, aut augmentum Reip. seu boni communis, vt patet ex prima disp. vbi vidimus legem iniustam, legem non esse: quia nequit obligare: tradit Aug. 1. de lib. arb. cap. 5. & iniusta est, ac proinde nulla, quæ est lata ab inferiori contra legem superioris. ca. super his, de maior. & obed. Clem. ne Romani, de elect. c. qui resistit. 11. quæst. 3. l. 2. C. de officio Præfecti prætor. l. cassa. C. de sacrosanct. Eccles. ergo si Prin- ceps aliquid statuat contra legem Dei, constitutio etit nulla, quia Deus superior est. Hoc ipsum do- cent. l. 1. cum aliis. ff. de iust. & iure: & toto tit. de legib. vnde l. hac lege C. de sacrosanctis Eccles. C. de pactis conuentis, dicitur, conditores legis, æquita-
trarium adductæ quicquam probant; nam & si ali- quando sustinent aliquid minùs iustum, non est præcipiẽdo, sed permittẽdo iusta de caussa. Neque dolosè factum sustinent, vt effectum suum conse- quatur, nam potius est regula iuris, dolus & fraus nemini debent patrocinari: sed volunt contractum dolo factum, non propria læsi, sed iudicis auctori- tate rescindi: quod ad pacem Reip. & maiores<-P>@@
actionem ciuilem ex vi talis contractus, quia ge- neraliter oportet concedi in contractibus huma- nis: nec poterat ille excludi, ne iudicium eius com- mittere contrahenti prętendenti se esse læsum, qui mentiri, aut falli potest. Concessio autem huius actionis, licèt obliget Iudicem ad admittendam actionem, tamen dolosum non excusat, & malè agit litem mouendo aduersus alium, cui ne dam- netur iniustè, datur exceptio doli. Vnde nihil ini- quitatis lex illa continet. Nec alia lex adducta ap- probat contractum factum contra legem: sed con- tra formam legis, quando contrahentes volunt cedere iuri sibi concesso per talem legem: quod possunt facere, quādo lex respicit primariò & im- mediatè commodum illorum, nec ex eo quòd alia forma seruetur consensu partium, derogatur bono communi. Lex ergo canonica & ciuilis cōueniunt in hoc, quòd est versari circa materiam honestam vel de se, vel ratione finis, ad quem conducit. Discrimen autem ex parte materiæ inter eas meritò consti- tuunt aliqui hoc modo, vt materia legis canoni- cæ sit spiritualis, ciuilis verò temporalis: adducunt Canonistas, cap. Ecclesia sanctæ Mariæ, de constit. Legistas, l. omnes populi, ff. de iust. & iure, & sumi putant ex cap. bene quidem, cap. si Imperator, cap. duo sunt, 96. dist. cap. quoniam, dist. 10. cap. solitæ, de maior. & obedien. & rationem assignant, quia omnis potentia debet habere materiam sibi pro- portionatam, & nulla potentia excedit suos limi- tes: potentiæ autem spirituali materia spiritualis proportionata, & accommodata est: & temporali temporalis, &c. vtraque autem potestas (inquiunt) versatur circa aliquos actus omniũ virtutum, sed non circa eosdem: nam in materia virtutum duo sunt, nempe actus virtutum, & res circa quas ver- santur, vel ad quas pertinent, vt est persona ope- rans, vel materia, aut persona, circa quam fit ope- ratio: actus virtutis est proxima materia legis prę- ceptiuæ: actus verò vitij est proxima materia le- gis prohibitiuæ, & ratio legis punitinæ: remota autem est res, vel persona, circa quam exercetur actus virtutis, vel vitij, aut punitio. Materia proxi- ma legis canonicæ, primaria, seu præcipua, est actus supernaturalis, vt actus fidei: ideo omnes le- ges, quæ pertinent ad fidem, seu causas, & negotia fidei, sunt canonicæ, quia tota illa materia spiri- tualis est. Deinde in eodem ordine collocantur actus sacramentorum, quia illa etiam supernatu- ralia sunt. Vnde & contractus matrimonij qui se- cundùm se est contractus naturalis, & alioqui ad ciuilem potestatem spectans, propter eleuationem ad esse sacramentale (nam inter Christianos sem- per est sacramentum) pertinet ad leges canonicas. Idem est de sacramentalibus omnibus, & de con- secrationibus, & benedictionibus Ecclesiarum, altarium ornamentorum, virginũ, Abbatum, Ab- batissarum, de templis, & aliis locis sacris, & piis, de Episcopis, clericis, religiosis, beneficiariis, offi- ciis, & beneficiis Ecclesiasticis, de bonis Ecclesia- rum, & religionum, hospitalium, piarum congre- gationum, & confraternitatum, de officio diuino, de libris canonicis, de reliquiis & veneratione Sanctorum, de eorum canonizatione, de votis, & iuramentis, de censuris, & pœnis Ecclesiasticis, de irregularitatibus, de impedimentis matrimonij, de iure patronatus, de foro Ecclesiastico, de crimi-<-P> @@0@ @@1@ quo iure sint exemptæ à Principibus, & iudicibus sæcularibus: & quomodo, exponetur inferius. Imò quia omne vitium, & peccatum, quatenus auertit à supernaturali fine, & est contrarium gloriæ, & honori Dei, & saluti spirituali animæ, pertinet aliquomodo ad legem canonicam, si externa sint, & expediat de illis leges ferre, & pœnis Ecclesia- sticis punire: vt si Principes temporales in hoc essent remissi & negligentes. Materia autem legis ciuilis sunt omnes actus morales, qui ad humanam societatem naturaliter necessarij sunt, præter eos, qui ad cultum Dei spe- ctant, qui olim etiam ad Principes tẽporales per- tinebant, sed Christus sacerdotalem potestatem independentem à regali instituens, hanc potesta- tem sacerdotalem à Principibus sæcularibus ab- stulit, & nec per se nec per alios auctoritatiuè pos- sunt in rebus, & negotiis sacris disponere. Et quod diximus, omne peccatũ, quatenus con- cernit salutem animæ, esse materiam iuris canoni- ci, & sub ea ratione leges ciuiles canonicis subor- dinari, docent Iurisperiti vt ex Bartolo, & aliis vi- deri potest Fortunio tract. de vltimo fine vtrius- que iuris, num. 151. vnde sicut in naturalibus po- tentia superior interdum versatur circa totam ma- teriam inferioris sub altiori ratione, & prætereà circa aliam excellentiorem, vt patet de intellectu respectu sensuum: ita lex canonici versatur circa totam materiam iuris ciuilis, & circa aliam altio- rem: & in primariis materiis differentia est, nam principalis materia legis ciuilis, & magis per se in- tenta est, quæ pertinet ad iustitiam humanam; le- gis autem canonicæ, ad fidem, & religionem: nam ferè reliqua ad hanc refert. Et interdũ duæ leges, vna canonica, & alia ci- uilis concurrunt in eadẽ materia, idem disponen- tes ob varios fines, vt etiam quædam delicta sunt mixti fori, & in eis datur locus præuentioni: nec<-P>@@
Ecclesiasticam, & sæcularem: & Pōtifex nō solùm potest declarare aliquā materiam esse canonicam, sed etiam facere eam merè canonicam, vel mixti fori. Patet ex vsu: sic enim personæ clericorum & religiosorum exemptæ sunt, non iure diuino, sed per potestatem canonicam, vt infrà dicemus. Vide Couarruuiam in practicis cap. 31. Sotum 4. distin. 25. quæst. 2. art. 2. Victoriam relect. 1. de Ecclesia. Ratio est, quia potestas canonica est superior, & in ordine ad suum finem potest disponere de inferiorum materia, prout expediens fuerit: ergo multò magis potest sibi appropriare materiā com- munem, si ad decentiam rerum sacrarum iudica- uerit oportunum. Leges verò, quas de Ecclesiis, Monachis, Epi- scopis, & clericis fecit Iustinianus, fortè latæ sunt priùs, quam personę clericorum, & Monachorum: & earum bona & causæ essent exemptæ à potesta- te ciuili: quod si ita est, in principio validę fuerunt, & ita referuntur à Gregorio, & aliis Pontificibus cap. nulli 16. quæst. 3. cum similibus. Potuerunt etiam fieri, non tam ad obligandos, vel cogendos Ecclesiasticos, quàm ad dirigendos, & cogendos iudices sæculares, ne se intromitterent in causas Ecclesiasticas, & vt opem ferant Ecclesię, si eorum ope & auxilio Ecclesia velit vti. Nunc verò leges illæ tantùm sunt validæ, quatenus per Ecclesiam sunt receptę, seu canonizatę: vide Rebuffum tract. de nominationibus quæst. 5. num. 17. vel quia Ec- clesia vult leges ciuiles obseruari etiam in foro Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|