İş Hukukunda Arabuluculuk Uzmanlık Eğitimi Kaynak Kitabı

6. Diğer Alacaklarda

İş Kanununda işçilik alacakları için özel olarak faiz öngörülmemişse, yasal faiz uygulanır. Faiz, temerrüt tarihinden itibaren yürütülür.

Örneğin, ihbar tazminatı için faiz temerrüt tarihinden itibaren yürütülecek ancak davalının dava tarihinden önce temerrüde düşürüldüğünün belirlenememesi halinde bu tazminat için dava tarihinden itibaren yasal faize karar vermek gerekir, bu konuda kıdem tazminatında olduğu gibi mevduata uygulanan en yüksek faize hükmedilemez (Yarg. 9. HD. 25.1.2006, E. 2005/17393 K. 2006/1271). Ne var ki, ihbar tazminatı fark alacağının toplu iş sözleşmesinden kaynaklanması halinde, 6356 sayılı Kanunun 53. maddesinde öngörülen en yüksek işletme kredisi faizinin yürütülmesi gerekir.

XIII. İŞÇİ VE İŞVEREN ALACAKLARINDA UYGULANACAK KESİNTİLER

1. İhbar Tazminatı

İhbar tazminatı, fesih tarihindeki giydirilmiş brüt ücret üzerinden kanundaki ihbar önelinin gün karşılığının bir günlük giydirilmiş brüt ücret ile çarpımı yoluyla hesaplanır. Gelir vergisi ve damga vergisine tabidir. SGK kesintisi yapılmaz.

2. Kötüniyet Tazminatı

Kötüniyet tazminatı, fesih tarihindeki giydirilmiş brüt ücret üzerinden kanundaki ihbar önelinin 3 katının gün karşılığının bir günlük giydirilmiş brüt ücret ile çarpımı yoluyla hesaplanır. Gelir vergisi ve damga vergisine tabidir. SGK kesintisi yapılmaz.

3. Kıdem Tazminatı

Kıdem tazminatı, fesih tarihindeki giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanır. Tavan uygulamasına tabidir. Damga vergisine tabidir. Gelir vergisi ve SGK kesintisi yapılmaz.

4. Ücret Alacağı

İşçinin ücret alacağı, hak edildiği tarihteki ücrete göre brüt olarak hesaplanır. Gelir vergisi, damga vergisi, ve %15 SGK kesintisine tabidir. Hakkaniyet indirimine tabi değildir.

5. Fazla Çalışma Ücreti, Hafta Tatili Ücreti ve Genel Tatil Ücreti Alacağı

Söz konusu bu alacaklar, hak edildiği tarihteki çıplak brüt ücrete göre hesaplanır. Gelir vergisi, damga vergisi ve %15 SGK kesintisine tabidir. Fazla çalışma ücreti saat esasıyla, tatil ücretleri gün esasıyla hesaplanmalıdır.

6. Yıllık izin ücreti

Yıllık izin ücreti ise, fesih tarihindeki günlük çıplak brüt ücretin hak edilen izin günü karşılığıyla çarpımı suretiyle hesaplanır. Gelir vergisi, damga vergisi ve %15 SGK kesintisine tabidir. Hakkaniyet indirimine tabi değildir.

7. İş güvencesi tazminatı

İş güvencesi tazminatı, işe başlatmamanın kesinleştiği tarihteki çıplak brüt ücret üzerinden hesaplanır. Ancak hemen belirtelim ki, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 1/1/2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek 12. maddesine göre, iş güvencesi tazminatı dava tarihindeki ücreti esas alınarak parasal olarak belirlenecektir. Tarafların, arabuluculuk faaliyeti sonunda işçinin işe başlatılması konusunda anlaşmaları hâlinde ise, işe başlatmama tazminatının parasal tutarının arabuluculuk son tutanağında yer alması zorunludur. Söz konusu bu tazminat, çıplak brüt ücret üzerinden hesaplanır. %15 SGK kesintisi yapılmaz. Gelir vergisi kesilmez. Damga vergisi kesilirse net tutar bulunur.

XIV. İŞÇİ VE İŞVEREN SENDİKALARI

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre;

• 
  Kuruluş: Sendika ve konfederasyonları,
  
• 
  Sendika: İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin bir araya gelerek bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşları
  
• 
  Üst kuruluş: Konfederasyonları,
  

ifade eder (STİSK. m. 2/1, g, ğ, ı)

Tanım:İşçi veya işveren kuruluşu, işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için serbestçe, Cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslara uygun olarak kurulan ve faaliyette bulunan, bağımsız özel hukuk tüzel kişisidir.

6356 sayılı Kanuna göre, işçi ve işveren kuruluşları, bu Kanundaki kuruluş usul ve esaslarına uyarak önceden izin almaksızın kurulur. Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur(STİSK. m. 3). Bir işçi veya işveren kuruluşu, sadece işçilerin ya da işverenlerin veya sendikalarının bir araya gelmeleriyle kurulur.

6356 sayılı Kanunun 28. maddesinin 2. fıkrasına göre, işçi ve işveren kuruluşları, kamu kurum ve kuruluşlarından yardım ve bağış alamazlar.

İşçi ve işveren kuruluşları siyasi partilerden yardım ve bağış alamazlar(STİSK. m.26/7).

İşçi ve işveren kuruluşları esnaf ve sanatkârlar kuruluşlarından, derneklerden, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yardım ve bağış alamazlar(STİSK. m. 28/2, 3).

• 
  Sendika kurucu olabilmek için;fiil ehliyetine sahip ve fiilen çalışan gerçek veya tüzel kişi olmak gerekir. Ancak, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve kaçakçılık suçlarından birinden mahkûmiyeti bulunanlar sendika kurucusu olamaz. İşveren sendikası kurucusunun tüzel kişi olması halinde, tüzel kişiyi temsil eden gerçek kişide de birinci fıkradaki şartlar aranır(STİSK. m. 6/1, 2).
  
• 
  Sendikaya üye olma bakımından; on beş yaşını dolduran ve Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre işçi sayılanlar, işçi sendikalarına üye olabilir. Bu Kanun anlamında işveren sayılanlar, işveren sendikalarına üye olabilir. Sendikaya üye olmak serbesttir. Hiç kimse sendikaya üye olmaya veya olmamaya zorlanamaz. İşçi veya işverenler aynı işkolunda ve aynı zamanda birden çok sendikaya üye olamaz. Ancak aynı işkolunda ve aynı zamanda farklı işverenlere ait işyerlerinde çalışan işçiler birden çok sendikaya üye olabilir. İşçi ve işverenlerin bu hükme aykırı şekilde birden çok sendikaya üye olmaları hâlinde sonraki üyelikler geçersizdir. Bir işyerinde yardımcı işlerde çalışan işçiler de, işyerinin girdiği işkolunda kurulu bir sendikaya üye olabilir (STİSK m. 17).