Kitabın sonunda yer alan ekler kısmında ise okuyuculara ab elektronik ticaret direktifi

Kaynak : HASILOĞLU Selçuk Burak, Elektronik ticaret ve Stratejileri Ekonomik ve Teknik Dergi, Standart, Sayı 494, Şubat 2003.

1.3.1 Elektronik Ticaretin Geleneksel Araçları

Geleneksel araçların başında televizyon gelmektedir. Televizyon uzun yıllardır günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçası durumundadır. Televizyon ticari mesajların pek çoğunu taşımasının yanı sıra, tüketimci değerleri de desteklemektedir ve televizyonlar tüketim toplumunda evin demirbaşı konumundadır. Televizyonların kamusal görevlerinin yanı sıra aynı zamanda yayıncılık ta baskın görüş televizyonun dünyanın hemen her yerinde ticarileşmesidir. Kamu yayıncılığı tekellerinin yerini özel kanallara bırakmasıyla beraber reklam ve ticari mesajlar önem kazanmaktadır. Örneğin; Avrupa Topluluğu 1993’den başlayarak hem tek Pazar, hem de ortak yayın bölgesi durumuna geldikçe, Avrupa TV’si 330 milyon tüketiciye 4 trilyon $’lık harcanacak gelire ulaşarak bir refah kaynağı haline gelecektir.³

Televizyonun yanı sıra radyo, telefon , fax gibi araçlar da uzun yıllardır ticari amaçlarla kullanılmaktadır.

Elektronik ödeme ve para sistemleri açısından bakıldığında; bankaya gitmeden kişisel bankacılık işlemleri, ödeme, havale, para çekme ve yatırma, hatta yatırım hesaplarınızı kontrol etme ve hisse senedi tahvil gibi menkul kıymetlerin alınıp satılmasına olanak veren ATM makineleri, , telefon hatları yardımıyla kredi kartı bilgilerini bankaya ileten POS makineleri ve kuşkusuz kredi kartları artık yaşamın ayrılmaz parçaları durumundadır.

Elektronik Fon Transferi (EFT) Merkez Bankasının bankalar arası ödemelerin RTGS (Real Time Gross Settlement) sistemiyle yapması amacıyla 1992 Nisanın da uygulamaya koyduğu bir sistemdir. Bu sistem ile bankalar arası para transferi hızlı bir şekilde gerçekleştirilirken, piyasadaki nakit dolaşımının da azaltılması amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra bankalar kolay ve etkin fon yönetimi yapma, müşteriye hızlı ve güvenilir hizmet sunma, banka işlemlerini elektronik ortamda izleme gibi olanaklara kavuşmuştur. Elektronik Veri Değişimi (EDI ) ticaret yapan iki kuruluş arasında bilgisayar ağları aracılığı ile belge ve bilgi değişimini sağlayan bir sistemdir. EDI hızlı ve doğru veri akışını, etkin denetim yöntemlerinin geliştirilmesini, üretkenlik ve karlılığı artırması, iş ilişkilerini geliştirme olanağı saplaması nedeniyle tercih edilen bir sistemdir.⁴

EDI kapalı ağlar üzerinde 1960’lı yıllardan bu yana kullanılan bir sistemdir. EDI sistemi genellikle büyük işletmeler arası elektronik ticarette kullanılmaktadır. Kuşkusuz ki bunun en önemli nedeni EDI sisteminin pahalı bir elektronik ticaret sistemi olmasıdır.

EDI ile yapılan elektronik ticaretin hacminin 300 milyar $ düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Dünyanın en büyük 1000 şirketinin 950’si EDI sistemini kullanmaktadır. EDI uygulamalarının internetin yaygınlaşmasıyla beraber küçük ve orta boy işletmeler içinde kullanılabilir bir sistem haline gelmesi beklenmektedir.

Yukarıda adı geçen tüm bu araçlar yanında, elektronik ticarete ivme kazandıran internet olmuştur. Kısaca "ağların ağı" olarak da ifade edilen internet dünya çapında milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlayan bir sistem olarak tanımlanabilir. İnternet ve sunduğu hizmetler sayesinde elektronik ticaret bir dönüm noktası yaşamıştır. Bu araçların başlıcaları şunlardır;

1.3.2 Elektronik Ticaretin Yeni Araçları

1.3.2.1 WWW (World Wide Web)

İnternet kullanıcıları arasında en çok kullanılan olanaktır. 1989 yılında ilk adımları atılan "üstmetin" (hypertext) teknolojisi üzerine inşa edilmiş www sayesinde internet kullanımı sadece araştırmacıların, üniversite çevrelerinin kullandığı araç olmaktan çıkmış, geniş kitlelere yaygınlaşmıştır. Cenova'daki Avrupa Parçacık Fiziği Laboratuvarları'nda (CERN) 1990 yılında geliştirildi ve ilk defa World Wide Web (WWW) olarak kavramlaştırıldı .

WWW' din getirdiği en önemli yenilik elektronik verinin resim,film ve video görüntüsü, ses ve metin gibi çok farklı şekillerinin bir arada kullanımı ve bilgiye değişik ortamlardan çeşitli kullanıcıların, donanım ve yazılımdan bağımsız erişmesini mümkün kılmasıdır. WWW'nin bir diğer avantajı ise, WWW sayfaları üzerinden gopher, FTP,Ağ Haberleri gibi diğer internet olanaklarına erişimin çok kolay olmasıdır.

1.3.2.2 Elektronik Posta (E-mail)

İnternet dünyanın en büyük elektronik posta (e-mail) ağıdır. Elektronik posta servisi ile internetten dünyanın herhangi bir yerindeki internet kullanıcısına gönderilen ileti, alıcı noktanın şartlarına bağlı olarak birkaç dakika ile birkaç saat arasında alıcıya ulaşır. Kıtalararası telefon aramalarının çok pahalı olduğu göz önüne alındığında, e-mail oldukça ucuz ve hızlı bir haberleşme yöntemidir.

1.3.2.3 Dosya Taşıma Protokolü (FTP)

Dosya taşıma protokolü (FTP-File Transfer Protocol), internet üzerindeki bilgisayar sistemleri arasında dosya alışverişini sağlayan bir servistir. internet üzerinde 1970'li yıllardan buyana çalışan temel olanaklardan birisi olan FTP hala en fazla kullanılan ve internet üzerinde en çok trafik yaratan servislerden birisi olma niteliğini korumaktadır. Herkese açık (anonim) servislerde bulunan bilgilerin her geçen gün artması FTP' nin bu özelliğini uzun yıllar koruyacağını göstermektedir.

1.3.2.4 Haber Ağları (USENET-NETNEWS)

Haber ağları ilk olarak 1979 yılında Kuzey Carolina Üniversitesinde iki yüksek lisans öğrencisinin çalışmalarına dayanmaktadır. Usenet, dünya üzerindeki milyonlarca ağ kullanıcısının (internet/bitnet vb) çok değişik konularda haberler, yazılar gönderdiği bir tartışma platformudur. Bu platform, konularına göre belirli bir hiyerarşide oluşturulmuş tartışma öbeklerinden (news group, haber grubu) oluşur. Kullanıcı, iletisini, içerik olarak en uygun öbeğe gönderir. Kullanıcıların gönderdiği postalar (haber, değisik konularda yazı vb) Internet için, NNTP (Network News Transfer Protocol) isimli bir internet protokolu kullanılarak iletilir. Bir kişinin gönderdiği ileti (mail, posta) hiyerarşik bir yapıda dağıtılır ve dünya üzerinde internet erişimi olan kişiler tarafından bir Usenet Servis sağlayıcısı aracılığı ile okunabilir.

Elektronik Ticaret araçları konusunda dikkati çekmek istediğimiz bir noktada cep telefonları ve ona bağlı uygulamaların çok yakın gelecekte elektronik ticaretin ayrılmaz bir parçası olacağıdır. Günümüzde kullanılan kısa mesaj servisi yoluyla gönderilen mesajların % 80’i özel amaçla gönderilen kişisel mesajlardan oluşmaktadır. 140 ile 160 karekter kullanılabilen bu sistemin elektronik ticaret açısından bu haliyle cazip olması çok kolay görünmüyor. Ancak önümüzdeki birkaç yıl içerisinde yaşanması çok yüksek olasılıkta olan önemli değişiklikler elektronik ticaret açısından yeni ufuklar açabilecek niteliktedir. Avrupa Birliğinin 2000 yılı sonunda GSM ( Mobil iletişim için Küresel Sistem) (Global System for Mobile Communications)yerine GPRS (Genel Cep Radyo Hizmeti)(General Packet Radio Service) standardına geçme kararı özellikle Avrupa ülkelerinde elektronik ticaret için yeni ufuklar açabilecektir. Telsiz internet olarak adlandırılan WAP teknolojisini kullanan kişi sayısının 2003 yılına kadar 3 milyon düzeyinden 50 milyon düzeyine ulaşabileceği tahmin edilmektedir. GSM şu anda 14.4 K olarak çalışmaktadır. GPRS ise Avrupada 2002 yılında 115 kbps (saniyede kilobit) hızında olacaktır. Bu durumda 160 karekterlik kısa mesajlar değil, iş görüşmeleri, karşılıklı video toplantıları, ve diğer multimedya unsurlar kullanılabilir duruma gelecektir.

2.BÖLÜM- ELEKTRONİK TİCARET GENEL BİLGİLER

2.1 Elektronik Ticaretin Türleri

Elektronik Ticaret değişik kişi ve gruplar arasında yapılabilmektedir. Elektronik ticarette tarafları esas alan bir sınıflama yapıldığında karşımıza dört farklı elektronik ticaret türü vardır. Bunlar; firmalar arası, firmalar ve tüketiciler arası, firmalar ve kamu arasındaki elektronik ticaret, kişiler ve kamu kurumları arasındaki elektronik ticaret, işletme içi elektronik ticarettir. Genel olarak beş kapsamda ele alınan bu sınıflamaya altıncı olarak eğitim kurumları ve öğrencileri arasındaki elektronik ticareti eklemenin doğru olacağı düşünülmektedir. Günümüzde eğitim sektöründe sanal eğitim faaliyetlerinin yaygınlaşmaya başlaması sonucu diploma, sertifika programları internet üzerinden verilebilmekte ve eğitim hizmeti ticarete konu olabilmektedir. Bu tür hizmetlerin geleneksel ticari mal ve hizmet alım ve satımından farklı bir yapıda olması nedeniyle beşinci elektronik ticaret türü olarak kabul edilebilir.⁵

2.1.1 Firmalar Arası Elektronik Ticaret

Firmaların kendi aralarında yaptıkları ticareti ifade etmektedir. Genellikle kapalı ağlar üzerinden yürütülen faaliyetleri içermektedir. Elektronik veri değişimi (EDI, danışmanlık hizmetleri, talep üzerine bilgi verme, veritabanları gibi uygulamaları içermektedir.

İnternet ortamında e-ticaret şirketler tarafından yoğun olarak 1996 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Bundan önceki yıllardaki e-ticaret kendi aralarında veya belirli müşterileri ile bilgi alışverişinde/ticari ilişkide bulundukları ve üçüncü taraflara kapalı olan uygulamalardır. Bu uygulamalarda EDI (electronic data interchange) adı verilen bir yöntem kullanılmaktadır. EDI, 1990’lı yılların ortalarında ABD ve Avrupa’da yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır. Dünya Bankası’nca 1995 yılında yapılan bir araştırmada, Avrupa’da EDI kullanan şirketlerin sayısının 30 bini bulduğu tespit edilmiştir. Internet üzerinden yapılan elektronik ticaret ise, EDI’den farklı olarak, yalnız belirli üretici, sağlayıcı, dağıtıcıları bir araya getirmeyip, Internet erişimi olan her bir kullanıcıya eşit fırsatlar yaratabilmektedir.

2.1.2. Firmalar ve Tüketiciler Arasındaki Elektronik Ticaret

İnternet üzerinde ticaretin en cazip tarafını oluşturmaktadır. Elektronik alışveriş, bilgilendirme hizmetleri, elektronik ödeme, online banka ve sigortacılık, ücretli televizyon hizmetleri bu kapsamda yer almaktadır.

Emarketer verilerine göre internet üzerinden yapılan alışverişte tüketicilerin en fazla alışveriş yaptıkları alanlar şu şekilde sıralanmıştır. Oyuncak, müzik, bilgisayar yazılımı, kitap, video/DVD, giyim, sağlık ve güzellik ürünleri, bilgisayar donanımı, evcil hayvan gereksinimleri ve elektronik eşyalar.

2.1.3. Firmalar ve Kamu Arasındaki Elektronik Ticaret

Firmaların kamu olan ilişkilerinde kurumlar vergisi, katma değer vergisi, sigorta primleri vb ödemeleri vb yükümlülükleri elektronik ortamda gerçekleşebilmektedir.

2.1.4. Vatandaş ve Devlet Arasındaki Ticaret

Gelişmeye en açık elektronik ticaret türlerinden biridir. Gelişme derecesini belirleyecek olan temel etken ise kamu sektörünün ne derecede on-line sisteme geçtiğidir. Vatandaşların devletle olan ilişkilerinin ve yükümlülüklerinin bir bölümü on-line olarak elektronik ortamda gerçekleştirilebilecektir. Buna örnek olarak kişisel yükümlülük kapsamında yer alan bazı vergilerin elektronik ortamda takibi ve ödenmesi verilebilir.

2.1.5. İşletme İçi Elektronik Ticaret

Firma içi elektronik ticaret ile yöneticiler elektronik posta, video konferansı ya da duyuru panoları aracılığı ile çalışanlarla on-line iletişim kurabilmektedir. Ani değişiklikler karşısında firma stratejisi hızla belirlenip tüm personele duyurulabilmektedir.

Firmaların broşür, ürün katalogları yada toplantı duyuruları gibi yayınlarının basılmasında internetten yararlanılmaktadır. Bu yolla basım ve dağıtım masraflarından kar edilmekte, posta işlemleri çabuklaşmakta ve güncelliğini yitirmiş bilgi transferi önlenmektedir.

2.2. Elektronik Ticaretin Boyutu

OECD tahminlerine göre toplam elektronik ticaret hacmi 1997 yılı için 26 milyar $ olarak belirtilirken bu hacmin, 2001-02 döneminde 330 milyar$ , 2003-05 döneminde ise 1 trilyon $ ‘a ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bu tahminlerini gösteren Tablo-3’den izleneceği gibi gelişmeler oldukça etkileyicidir.

Pek çok kuruluş ve araştırma kurumunun tahminleri ise birbirinden çok farklıdır. Rakamlar arasındaki önemli farklılıklar bulunması da göstermektedir ki elektronik ticaretin hacmi konusunda sağlıklı ölçümler henüz yapılamamaktadır.

Tablo-2 : Elektronik Ticaret Hacmi konusundaki Tahminler : (Milyon Dolar)

	1995-2000	2000-2005
IDC	1000	417 000
INPUT	70	565 000
Veri Fone	350	365 000
Activ Media	24/400	4 522 000
Data Analysis	2800	2 217 900
Yankee	850	644 000
Eland	450	310 000
EITO	475	362 000
AEA/AU	200	145 000
Hambrect&Quest	1170	223 000
Forrester	8000	727 000
Morgan Stanley	600	375 000
Ortalama Değer	725	954 500

Kaynak :Yeni Ekonomi, NTV MAG Dergisi, Mart 2001 Sayı 19, Sayfa 87.
2.3 Elektronik Ticaretin Ortaya Çıkardığı Değişimler

Elektronik ticaret bir çok açıdan değişimler yaratmaktadır. Bunlardan en önemlisi pazar ve Pazaryeri kavramında meydana gelen değişikliklerdir. İnternet’in ticari yönü konusunda öne çıkan en önemli nokta, doğrudan pazarlama uygulamalarına getirdiği yeni bakış açısıdır. Networklerin ve PC’lerin birbirine bağlanması ile oluşan elektronik ortamın sanal pazar yeri (virtual marketplace) olarak kullanılması neyi ifade etmektedir? Bu kavram, online networklerin ve PC haberleşmelerinin ve dijital karşılıklı etkileşimli ortamların gücünü kullanarak pazarlama hedeflerine ulaşmayı anlatmaktadır. Nitekim Internet iktisatçılar tarafından serbest pazarın en son örneği olarak değerlendirilmektedir. Pazarın yerel ölçekten daha küresel bir ölçeğe doğru gelişmesi, geleneksel yapı içerisinde pazara girişte değişik zorluklar yaşayan KOBİ’ler için pazara girişte engellerin azalması nedeniyle yeni fırsatlar yaratmaktadır.

Bir diğer önemli değişim bilginin niteliği ve ulaşım şeklinin değişmesidir. Bilgi tek yönlü sunulan bir kavramdan daha çok etkileşimli bir hale gelmekte, anında ve sürekli olarak erişilebilmektedir. Bu ise pazarda açıklık sağlayıcı bir unsur olmaktadır. Eşanlı iletişim sonucu zaman kavramı da değişmekte ve zaman gerek firmalar gerekse tüketiciler açısından daha etkin ve hızlı bir şekilde kullanılabilir hale gelmektedir.

Maliyet ve Fiyatlama da meydana gelen değişimler firmalara değişik fiyatlama alternatifleri olanağı yaratmaktadır. Fiyat farklılaşmasının uygulanabilmesi için; piyasanın farklı fiyat esnekliklerine sahip alt piyasalara bölünmesi ve mal ya da hizmetin düşük ve yüksek fiyatlı piyasalar arasında tekrar satışının önlenebilmesi için piyasalar etkin bir biçimde birbirinden ayrılmış olmalıdır. Bu koşul tüketici tarafından direkt olarak tüketilen ve tekrar satışı olanaklı olmayan mal ve hizmetlerde daha rahat uygulanabilir. Bu anlamda KOBİ’ler fiyat farklılaşması yoluna gitme olanaklarına sahip olabilmektedir. Tüm bunların yanı sıra, firmaların örgütsel yapısında değişimlerin ortaya çıkması ve firmaların daha çok araştırma geliştirme faaliyetlerinde bulunması başarılarını sürdürülebilir kılmanın ön koşulu haline gelmektedir.⁶

2.4 Elektronik Ticaret İşlemleri

Kapalı ve açık ağlar kullanılarak yapılabilecek iş ve ticaret aktiviteleri şu şekilde sıralanabilir:⁷

o Mal ve hizmetlerin elektronik alışverişi,
o Üretim planlaması yapma ve üretim zinciri oluşturma,
o Tanıtım, reklam ve bilgilendirme,
o Sipariş verme,
o Anlaşma/sözleşme yapma,
o Elektronik banka işlemleri ve fon transferi,
o Elektronik konşimento gönderme,
o Gümrükleme,
o Elektronik ortamda üretim izleme,
o Elektronik ortamda sevkiyat izleme,
o Ortak tasarım geliştirme ve mühendislik,
o Elektronik ortamda kamu alımları,
o Elektronik para ile ilgili işlemler,
o Elektronik hisse alışverişi ve borsa,
o Ticari kayıtların tutulması ve izlenmesi,
o Doğrudan tüketiciye pazarlama,
o Sayısal imza, elektronik noter gibi güvenilir üçüncü taraf işlemleri,
o Sayısal içeriğin anında dağıtımı,
o Anında bilgi oluşturma ve aktarma,
o Elektronik ortamda vergilendirme,
o Fikri, sınai ve ticari mülkiyet haklarının korunması ve transferi.
2.5 Elektronik Ticarette Dikkat Edilecek Noktalar
Elektronik ticaret gerçekleştiren firmaların ticaret işlemini gerçekleştirirken hatta daha öncesinde dikkat etmesi gereken husus bulunmaktadır. Bunları genel olarak ifade etmek gerekirse firmanın web sitesinin hazırlanması,müşteriden siparişlerin nasıl alınacağı,ödemenin nasıl ve ne şekilde yapılacağı,ürün ve hizmet teslimine ilişkin sürecin işleyişi ve teslim süresi,garanti ve iade koşulları,tüketici bilgilerinin gizliliği daha önemlisi ise internet ortamında tüketici güvenliğinin sağlanmasına ilişkin noktalardır.⁸

2.5.1. Web Sitesinin Hazırlanmasında Dikkat Edilecek Noktalar

işletmeler tarafında web sitenin hazırlanmasında önemli ayrıntılar şöyle sıranalabilir.

1. Sık Sorulan Sorular bölümü geliştirilmeli ve her sayfadan buraya link vermelidir.
2. Satıcı Elektronik Ticaret Bilgi Merkezi kurmalıdır.(Elektronik Ticaret ile ilgili genel bilgiler ve haberler)
3. Satıcı, ürün destek bilgisi için her sayfaya ya da bilgi merkezine link vermelidir.
4. Satıcı tanıtıcı bilgiler, ticari isim, adres ve kontak telefon, email ve faks bilgileri,

5. Parti ve ortaklıklarıyla ilgili bilgiler Alıcıya verilmelidir. (Satıcı ile ilgili bilgiler Alıcı güvenini arttırır).

6. Alıcı, Satıcının kimlik bilgilerine her yerden ulaşabilmelidir.
7. Alıcıya, yaptığı alışverişin hangi hukuka tabi olduğu anlatılmalıdır.
8. Satıcı, satılan mal veya sunulan hizmetle ilgili tüm sınırlamalarını (Ülke dışına satış yapmıyoruz vb.), Alıcıların kişisel bilgilerini girmeden ya da ürün, servis seçimi yapmadan önce görmelerini sağlamalıdır.
9. Satışı yapılan tüm mal ve hizmetlerin detaylı açıklaması site üzerinde verilmelidir.
10. Sitede arama fonksiyonu olmalıdır. (Alıcının aradığı bilgiye bir an önce ulaşması gerekir.)
9. Satıcı, sitenin ana sayfasına ya da her sayfaya arama icon'u koymalıdır.
11. Satıcı, Alıcıya sık sorulan sorular (FAQ) servisi, Müşteri hizmetlerine bağlı bir telefon numarası, şikayet ve sorularını bildirebilecekleri bir e-mail adresi sunmalıdır.
12. Her sayfada Müşteri hizmetlerine bağlı bir link olmalıdır.
13. Satıcı, Alıcının soru ve şikayetlerini inceleyip geribildirim yapmalıdır.
14. Satıcı, Alıcıya soru ve şikayetlerinin üzerinde çalışıldığına ve kendilerine en geç bir iş günü içerisinde geri bildirimde (e-posta, faks vb.) bulunulacağını belirten bir e-posta göndermeli ve söz verilen sürede Alıcıya geri dönmelidir.

2.5.2. Elektronik Ticarette Siparişin Alınmasında Dikkat Edilecek Noktalar

BU aşamada firmalar ürün stoklarıdan başlayarak,şirket politikalarına kadar uzanan ayrıntılar dikkate alınmalıdır.

1. Alıcı, siparişini tamamlamadan önce ürün stok bilgisini görebilmelidir.
2. Ürünün, internet üzerinden satışının yapıldığı bir ikon'la belirtilmelidir.(Site'deki tüm ürünler satılmıyor olabilir ya da stoklarda kalmamış olabilir)
3. Satıcı, toplu satış ya da indirim yaptığı ürünleri belirtmelidir (Alıcının reklamda gördüğü her ürünü alabilmesi önemlidir.)
4. Satıcı, maksimum talep miktarını Alıcıya belirtmelidir.
5. Alıcı, son onay tıklamasını yapmadan önce tüm fatura bilgilerini görebilmelidir.
6. Satıcı, satış politikasını, kabul ettiği ödeme tiplerini ya da kendisiyle ilişkisi olmayan 3.parti bilgilerini bildirmelidir. Stoklarda olmayan bir sipariş tedarik edildikten sonra Alıcıya bildirilmelidir.
7. Satıcı, mevcut ürün miktarını, teslimat süresi ya da olabilecek tahmini gecikmeleri Alıcıya bildirmelidir.
8. Satıcı, mal ile birlikte, Alıcının problem yada soruları için ne yapması gerektiğini, paranın kartından ne zaman çekileceğini, mal izlemek için tek bir sipariş numarası kullanıldığını, iptal, iade ve geri ödeme politikalarını Alıcıya bildirmelidir.
9. Satıcı, siparişin alındığını ve işleme konulduğunu e-mail, faks ya da web sayfa mesajı ile Alıcıya bildirmelidir
10. Satıcı, Alıcıdan tüm fatura bilgilerini sorgulamalıdır.
11. Alıcı, siparişi ile ilgili son durumu web based bir raporla görmeli, siparişini takip edebilmelidir.
12. Satıcı, Alıcıya geçmişe yönelik alışverişlerini görüntüleyebilme imkanı sunmalıdır.
13. Ürünün tedarik edilemediği de Alıcıya bildirilmelidir.
14. Satıcı, Alıcıya şirket içi politikalarındaki değişimleri bildirmelidir.

2.5.3 Elektronik Ticarette Bedelin Ödenmesinde Dikkat Edilecek Noktalar

Alış veriş bedelinin ödenmesinde izlenecek işletme politikaları ise şunlardır.

1. Alıcının ödeyeceği toplam fiyat, olabildiğince erken (istenen tüm ürün bilgileri, miktarı, maliyeti, tahmini taşıma ve diğer olası maliyetler) gösterilmelidir. Fiyatla ilgili bilinmezler en azda tutulmalıdır.
2. Satıcı, Alıcıya ödeme kolaylıkları sunmalıdır (Kredi Kartı, EFT/Havale vb.).
3. Satıcı, parayı ne zaman tahsil edeceğini, son işlem sayfasında belirtmelidir.
4. Satıcı tarafından işlem esnasında kabul edilen para birim veya birimleri açıkça belirtilmelidir.
5. Alıcıdan işlem esnasında CVV/CVC2 numaraları da istenmelidir.
6. Alıcıya işlem ile ilgili dökümleri mutlaka saklaması gerektiği belirtilmelidir.
7. Alcıcı tarafından saklanacak belge aşağıda bilgiler olmalıdır:
a. Kart numarası
b. İşlem için verilen özel bir numara (sipariş numarası)
c. Web sayfasına ilişkin adres bilgisi
8. Alıcıya işlem belgesinin şahsi kayıtlarında kullanmak üzere dökümünü alması ve mutlaka saklaması yönünde hatırlatıcı ibare web sayfasında bulunmalıdır.
9. Müşterinin ad ve soyad bilgileri
10. İşlem tarihi
11. İşlem tutarı
12. İşlem yapıldığı para birimi
13. İşlem için alınan provizyon numarası
14. İşyeri bilgileri
15. Alınan mal veya hizmetle ilişkin açıklayıcı bilgiler
16. Mal veya hizmetin geri gönderimi veya iptali ile ilgili açıklayıcı bilgiler
17. Yapılan işlemin türü (satış veya iade) vb. gibi hususların açıkça sayfada belirtilmesi gereklidir.

2.5.4. Elektronik Ticarette Alınan Mal veya Hizmetin Teslimatında Dikkat Edilecek Noktalar

İnternet üzerinden gerçekleştirilen satışlarda firmalar şu yolu izlemelidirler.

1. Satıcı, ürün teslim tarihini Alıcıya önceden bildirmelidir.
2. Satıcı, sipariş veya varsa başka teslimat bilgilerini, toplam ödeme tutarını, teslimatın nereye yapılacağını, beklenen teslimat tarihini ve teslimatın neyle, hangi Taşıyıcı ile yapılacağını Alıcıya bildirmelidir.
3. Satıcı, siparişin gönderimi esnasında kredi kartı numarası ve adres bilgilerinin paket üzerine yapıştırmamalıdır.
4. Satıcı, satın alınan malı teslimat sırasında oluşabilecek hasarlara karşı sigortalamalıdır.
5. Satıcı, sipariş edilen malın yola çıktığını ve ne kadar zamanda Alıcıya ulaşacağını bildirmelidir.
6. Satıcı, Alıcıya malın yola çıktığını bildirirken, malın adedini, nereden yüklendiğini, neyle gönderildiğini (taşıyıcı şirket adı), bir sorun yaşanırsa nasıl bir yol izleneceğini, sipariş numarasını (iade, ve iptal edilen siparişler için) bildirmelidir.
7. Satıcı, Alıcıya malın yola çıktığını e-mail, faks veya web sayfasından bildirerek haber vermelidir.
8. Satıcı, Alıcıya malın kendisine hangi yolla ulaştırılmasını seçme hakkı vermelidir (acil ulaşması gereken veya hediyelik bir ürün siparişi ayrıştırılmalıdır.)
9. Satıcı, malı sipariş eden Alıcıya, malın teslimatının nerede, ne zaman ve kime yapıldığını geri bildirmelidir.
10.Satıcı, Alıcının karşılaması dahilinde ekstra teslimat olanakları sunmalıdır.

2.5.5 Elektronik Ticarette “ Garanti “ Hizmeti Verilmesinde Dikkat Edilecek Noktalar

Tüketici hakları arasında önemli bir önceliğe sahip garanti hizmetinin sunumunda işletmelerin takip edecekleri işlemler sırası şöyledir.

1. Her ürün için garanti koşulları yazılmalıdır.
2. Garantinin süresi, hangi koşulları kapsadığı, hangi koşulları kapsamadığı, garantinin yüklenicisi ve nereye, nasıl başvurulması gerektiği yazılmalıdır.
3. Alıcı, garanti hizmetinden kolaylıkla yararlanabilmelidir.
4. Alıcıya, ürünün satış sonrası destek ve servis hizmetleri anlatılmalıdır.
5. Alıcıya, verilecek desteğin açıklanması ve sağlanan destek tiplerinin bildirilmesi gereklidir. Alıcınin desteği nasıl ve kimden alacağı, destek süresi ve maliyeti belirtilmelidir.
6. Satıcı sorunu çözemediği takdirde Alıcıyla Üretici arasında irtibat kurma imkanı sağlamalıdır.

2.5.6 Elektronik Ticarette İadeler de Dikkat Edilecek Noktalar

Elektronik ticarette alınan ürünlerin iadelerinde işletmelerin müşterilerine izleyecekleri süreci,şartları,iade süresini,iade tarihini ve diğer koşulları müşterilerine açıkça belirtmelidir.

1. Satıcı, iade edilen mallar konusunda uygulanacak prosedürü Alıcıya önceden bildirmelidir.
2. Malın iade edilme şartları, siparişten ne kadar süre sonra iade edilebileceği, taşıma masrafları ve diğer masrafları kimin karşılayacağı önceden Alıcıya bildirilmelidir.
3. Alıcı, şahsi bilgilerini girmeden ve malı sipariş etmeden önce iade şartlarını ve geri ödeme politikasının bulunduğu sayfayı görebilmelidir.
4. Satıcı, iade şartlarında son iade tarihini de belirtmelidir.
5. Satıcı, Alıcıya, iade edilen bir malın, geri ödemesini ne kadar zamanda yapacağını, paranın ne kadarını geri ödeyeceğini ve bir sorun olursa Alıcının ne yapması gerektiğini bildirmelidir.
6. Teslimat tarihi gecikmiş olan siparişler için Satıcı, Alıcıya siparişi iptal hakkı vermelidir.

2.5.7 Elektronik Ticarette Gizlilik Politikasında Dikkat Edilecek Noktalar

İşletmeler alış veriş işlemleri ve sonrasında müşterilerine en üst düzeyde gizlilik koşulları sağlayacaklarının teminatını ve güvenini vermelidirler.

1. Satıcı, Standart Gizlilik Politikası kullanmalıdır. Hangi Alıcı bilgileri, ne amaçla toplanıyor ve nerede kullanılılıyor anlatılmalıdır. Alıcının, kişisel bilgi kullanımı sınırlandırmalarının nasıl yapılacağı anlatılmalıdır.
2. Satıcı, gizlilik politikalarını her sayfada bildirmelidir.
3. Satıcı, dış dünyaya hangi Alıcı bilgilerini vereceğini, Alıcıya sormalıdır (bu ilk işlem olmalıdır). Alıcılar, seçimlerini yapar yapmaz aktive edilmeli ve zaman içinde seçimlerini değiştirebilmelidirler.
4. Satıcı, Alıcı bilgilerinin, üçüncü şahıslara dağıtılmayacağını duyurmalıdır.
5. Satıcı, ödeme ve finansal bilgilerinin, alıcı kimlik ve ödeme bilgilerinin, tüm işlemlerle ilgili Alıcı tarafından sağlanan tüm bilgilerin, Alıcı ve Satıcı arasındaki tüm detayların güvenliğini sağlamalıdır.
6. Satıcı, Alıcı e-mail'lerinin güvenli bir şekilde gönderilmesini sağlamalıdır. Alıcı talepleri şifreli gönderilmelidir.
7. Satıcı, neleri güvenli yaptığını ve bu güvenliği sağlamak için hangi teknolojileri kullandığını Alıcılara anlatmalıdır. Ödeme sayfasında güvenliği sağlayan firmanın ve ödeme altyapısını sağlayan Banka'nın logosu yer almalıdır.