Mała encyklopedia kultury antycznej

Kolossaj miasto w południowej Frygii nad rzeką Ukos, znane w starożytności z przędzenia i farbowania wełny. Zostało całkowicie zniszczo­ne w czasie trzęsienia ziemi w r. 65 n.e.

Kolotes z Lampsaku (IV/III w. p.n.e.) filozof grecki, uczeń i zwolennik Epikura, zwalczający Platona i cynickiego sofistę Biona, autor nie zachowanego traktatu Holi kata ta ton allon filosofon dogmatu ude zeń estin (Według nauk innych filozofów nie można nawet żyć). Treść tego pisma znamy dość dokładnie dzięki Plutar-chowi, który z nim polemizuje.

kolumbarium zob. columbarium.

kolumna zob. architektura grecka.

kolumna Trajana pomnik w kształcie kolum­ny, o wysokości 39,86 m, pokrytej płaskorzeź­bami przedstawiającymi dzieje wojen cesarza Trajana z Dakami. Wzniesiona w Rzymie w r. 113 n.e. na Forum tego cesarza, znajduje się dziś na tym samym miejscu, tzn. na Faro di Traiano.

kołczan

382

komedia

Podstawa pomnika, w kształcie sześcianu, ozdo­biona z trzech stron płaskorzeźbami trofeów, z czwartej strony ma drzwi prowadzące do przed­sionka i komnaty, skąd biegną ku górze we­wnętrzne schody. W pomieszczeniu tym złożona była złota urna z prochami zmarłego cesarza. U dołu k. wykuty jest gruby wieniec z liści lauro­wych. Trzon k. wysokości 26,62 m, złożony z 17 bębnów, pokrywa spiralnie biegnąca wstęga pła­skorzeźb złożona z 23 pól obrazowych. Na fry­zie tym wyrzeźbiono 2500 postaci ludzkich wy­sokości 60 - 75 cm. Szczyt k. wieńczy monu­mentalna głowica dorycka, na której początkowo umieszczony był złoty orzeł, po śmierci cesarza zastąpiony brązowym posągiem Trajana; od r. 1588 znajduje się tam posąg św. Piotra.

kołczan (gr. faretra, łac. pharefra) skórzana lub pleciona pochwa na strzały, w odróżnieniu od sajdaka, gGrytós, który mieścił łuki, nieraz ze strzałami. Kształt k. bywał rozmaity: płaski i szeroki, u dołu zaokrąglony, spiczasty u góry;

cylindryczny, stożkowaty, z okrągłą pokrywką lub bez pokrywki. K. skórzany często zdobiono malowidłami lub metalowymi płytkami. Stano­wił on część uzbrojenia łuczników (gr. toksótaj, łac. sagittarii), tworzących lekkozbrojne oddziały piechoty w armii greckiej i rzymskiej; używany był także przez myśliwych. W sztuce rzymskiej stał się k. atrybutem Amora, Diany, Atalanty, Adonisa, Herkulesa. Noszono go rozmaicie, najczęściej zwisał ukośnie na plecach, na skórza­nym pasie przechodzącym przez pierś, otwór jego znajdował się za prawym ramieniem. Ten sposób noszenia k. ilustruje słynny posąg Diany de Versailles w Muzeum w Luwrze. Zawieszano go też poziomo na plecach, tak jednak, aby strzała mogła być wyciągnięta przez prawe ra­mię; nieraz k. zwisając u dołu na plecach, miał otwór ze strzałami na wysokości lewego biodra. Do k. przywiązywano luk za pomocą rzemienia.

Komaito (Komaitho) mit. 1. córka Pterelaosa, króla Tafijczyków. Miał on jeden złoty włos, dar Posejdona, który czynił go niezwyciężonym. W czasie wojny Pterelaosa z Amfitrionem K;

zakochana w przeciwniku ojca, za jego namową odcięła ojcu złoty włos powodując jego klęskę i śmierć. 2. kapłanka Artemidy Triklaria w Pa-traj. Ponieważ spotykała się w świątyni ze swym ukochanym Melanipposem, rozgniewana bogini zesłała na kraj zarazę. Z rozkazu wyroczni ko­chankowie zostali złożeni bogini w ofierze i od­tąd co roku składano Artemidzie ofiary z chłop­ca i dziewczyny, aż do czasu wprowadzenia do Patraj kultu Dionizosa (zob. Eurypyhs).

Komana 1. miasto w Kappadocji, nad rzeką Saros u stóp gór Antitauros, słynne jako ośrodek kultu bogini Enyo; powstanie miasta łączono z podaniem o Orestesie. 2. miasto w Foncie, nad rzeką Iris, również słynny ośrodek kultu bogini Enyo.

komedia (gr. kSmodia, łac. comoedid) k. sta-roattycka powstała z dwu elementów: doryc-kiego i attyckiego. Pierwszy to improwizowana żarty ludowych wesołków, z których powstały żartobliwe scenki obyczajowe lub mitologiczne. Rozwijały się one w miastach doryckich, w Spar-cie, Megarze, Syrakuzach, na Sycylii (farsa sy­cylijska), w Tarencie w południowej Italii (ko­media Flyaków). Dramat obyczajowy i mitolo­giczny doprowadził do wysokiego poziomu poeta sycylijski Epicharm (zob.). Susarion miał ok. r. 580 p.n.e. przenieść dorycka scenkę obycza­jową do łkarii w Attyce. Formę artystyczną mieli jej nadać Chionides i Magnes w poł. VI w. p.n.e. Drugi element, attycki, to piosenka saty­ryczna o charakterze dramatycznym, śpiewana podczas uroczystych procesji w święta Dionizosa;

z elementem attyckim związana jest nazwa k.:

komos — wesoły orszak, ode — pieśń. Scenka dorycka wymagała kilku aktorów, w Attyce występowały dwie grupy chóru z dwoma przo­downikami. K. grecka do r. 404 p.n.e. znana jest jako k. staroattycka. Ma ona charakter satyry politycznej, w której dzięki ustrojowi demokratycznemu i swobodzie słowa poeci śmia­ło mogli atakować znane osobistości, różne prze­jawy życia politycznego i społecznego; niekiedy ma charakter baśni o motywach fantastycznych, pod którymi często kryją się także aluzje do stosunków współczesnych. Głównymi przedsta­wicielami k. staroattyckiej są: Kratinos Eupolis, Arystofanes, Frynich, Ferekrates. W całości zachowało się tylko 11 A. Arystofanesa, ponadto wiele fragmentów i tytułów k. oraz nazwiska komediopisarzy. Zasadnicze części starej k. to:

parodos, pieśń śpiewana przy wejściu chóru;

agon, spór z początku dwu chórów, później dwu osób działających; parabaza (parabasis) przemowa chóru do publiczności na tematy nie związane z akcją, polityczne, literackie i in.;

pieśni chóru. Pieśni te mają budowę tzw. epirrematyczną: śpiew jednego półchóru, przemowa przodownika, odśpiew drugiego póichóru, od­powiedź drugiego przodownika. Dialogi pisane

komicje

383

Konon

były w trymetrze jambicznym, inne partie kom­ponowane w tetrametrze anapestycznym, trocheicznym lub jambicznym. Tańcem właściwym k. był nieprzyzwoity kordaks. Starą k. cechował realizm, śmiałość i dosadność języka i gestów. K. wystawiano oficjalnie od r. 486 p.n.e. w czasie Wielkich Dionizjów, od r. 445 p.n.e., również podczas Lenajów; .w konkursie brało udział pię­ciu komediopisarzy. W IV w. p.n.e. wraz ze zmianą stosunków politycznych i ekonomicznych w Grecji, charakter k. uległ zupełnej zmianie. Zanika jej charakter satyryczny, wobec ograni­czenia swobody słowa, ze względów finanso­wych zaś odpada chór, którego wystawienie było bardzo kosztowne. K. tzw. średnia wpro­wadza obrazki z życia rodzinnego, na scenie występują rzemieślnicy, żołnierze, chłopi, hetery;

drugim ulubionym tematem były w k. śred­niej komiczne trawestacje mitów. Najwybitniejsi przedstawiciele k. średniej to Antyfanes, Aleksis, Eubulos. K. nowa, której rozkwit przypada na drugą połowę IV w. i początek III w. p.n.e., ma formę doskonalszą, rozwija się jako k. in­trygi i charakteru, odtwarzając ludzi i obrazki z życia z dużą dozą naturalizmu. Główne typy k. nowej to rozrzutny młodzieniec, skąpy ojciec, łagodny wujaszek, hetera (zła, rzadziej tzw. do­bra), sprytny niewolnik pomagający swemu mło­demu panu, żołnierz samochwał, pasożyt. Naj­ważniejsi przedstawiciele nowej k. attyckiej to Difilos, Filemon, Menander, Apollodor z Ka-rystos. W Rzymie przyjęła się nowa k. attycka, którą tłumaczono i przerabiano, przystosowując do stosunków rzymskich. Poeta Newiusz ośmielił się wprowadzić do k. złośliwe wycieczki prze­ciwko znanym w Rzymie osobistościom, jed­nakże swobodę tę rychło ukrócono. Mimo to k. rzymska była niejednokrotnie wyrazem pro­testu klas wyzyskiwanych. Główni przedstawi­ciele tzw. fabuła palliata, tj. k. naśladującej wzory greckie, to Plaut i Terencjusz. Fabula togata opracowywała motywy rodzime, rzym­skie, jakkolwiek w dużym stopniu naśladowała również wzory greckie; wyróżnili się w niej Titiniusz, Kwinkcjusz Atta, Afraniusz.

komicje zob. comitium.

Konunagene (łac. Commagene, gr. Kommagene) prowincja położona na północ od Syrii, grani­cząca na zachodzie z Cylicją, na północy z Kap-padocją, na wschodzie z Armenią i Mezopo­tamią. Najważniejszym miastem było Samosate. Po śmierci króla Antiocha III w r. 17 n.e. Ty-

beriusz przyłączył K. do prowincji Syrii, ale Kaligula zwrócił ją w r. 38 n.e. Antiochowi IV. Ostatecznie cesarz Wespazjan w r. 73 n.e. połą­czył K. w jedną prowincję z Syrią. W czasach późnego cesarstwa weszła w skład prowincji zwa­nej Euphratensis, ze stolicą w Hierapolis.

Kommodus (Lucius Aelius Awelius Commodus Antomnus) cesarz rzymski panujący w latach 180-193 n.e., syn Marka Aureliusza, ostatni przedstawiciel dynastii Antoninów. Za jego pa­nowania senat został zepchnięty do roli bezwol­nego narzędzia. Cesarz szukał oparcia w wojsku. podwyższając żołd. Zawarł pokój z plemionami germańskimi, Kwadami i Markomanami, zrze­kając się ziem zdobytych przez ojca. Wymagał oddawania sobie boskiej czd nazywając się no­wym Heraklesem. W czasie jego panowania prześladowano chrześcijan ze szczególną zacię­tością. K. został zamordowany w koszarach gladiatorów w r. 193.

konunos gr. śpiew w tragedii greckiej, o cha­rakterze smutnym i żałosnym, wykonywany na zmianę przez chór i jednego lub dwu aktorów.

komos gr. wesoły orszak młodzieńców śpiewających- piosenki satyryczne podczas pro­cesji w święta Dionizosa w Atenach (zob. ko­media).

Konon 1. jeden z dowódców ateńskich w czasie wojny peloponeskiej; dowodził flotą od r. 413 p.n.e. W r. 407 objął dowództwo naczelne ar­mii wraz z Alkibiadesem; w roku następnym poniósł klęskę pod Mityleną. Gdy w r. 405 flota ateńska została zniszczona przez Spartan pod Ajgospotamoj, K. uratował swój oddział w liczbie 8 okrętów i uszedł na Cypr, gdzie po zdobyciu wyspy przez Ateńczyków przebywał przez 8 lat. Nawiązał wówczas stosunki z dwo­rem perskim i po wybuchu wojny między Spartą i Persją otrzymał od Artakserksesa dowództwo nad flotą. W r. 394 pokonał Spartańczyka Pej-sandra w bitwie pod Knidos, następnie uwolnił niektóre wyspy i miasta Azji Mn. od hannostów (zob.) spartańskich i spustoszył brzegi Pelopo­nezu. Wreszcie powrócił do Aten i odbudował w r. 393 mury miasta. Gdy w następnym roku wysłany został do Sardes, na prośbę Spartan uwięził go perski namiestnik Tiribazos. Zakoń­czył życie prawdopodobnie na Cyprze u króla Euagorasa. 2. K. z Samos, matematyk i astro­nom (IIIw. p.n.e.), przyjaciel Archimedesa, na­dworny astronom Ptolemeusza III Euergetesa. Dzieła zaginęły. 3. gramatyk rzymski (I w.

Konstancja

384

Konstantynopol

p.n.e.), autor 50 rozpraw (pt. Diegeseis) na te­maty związane z czasami mitycznymi i heroicz­nymi. Treść zachowana w wyciągu Focjusza.

Konstancja l (Constantia) siostra Konstanty-na W., żona Licyniusza, który walczył o władzę cesarską i poniósł porażkę (IV w. n.e.).

Konstancja² (Constantia) nazwa kilku miast założonych, .odbudowanych lub rozbudowanych przez Konstantyna W. w Palestynie, Fenicji, na Cyprze, w Mezopotamii. Zob. Salamina 1.

Konstancjusz (Constantius) 1. Flavius Yaleriiis Constantius Chlorus, cesarz rzymski w latach 293 - 306 n.e.; ojciec Konstantyna W., adopto­wany przez Maksymiana i mianowany przez niego Cezarem zachodniego imperium. Roz-szedł się na rozkaz Dioklecjana z Heleną i po­ślubił Teodorę, córkę Maksymiana. Przy po­dziale imperium otrzymał Brytanię i Galię z re­zydencją w Trewirze. Walczył z uzurpatorami, Karauzjuszem, a po jego śmierci w r. 296 z Allektusem; pokonawszy go, ponownie zdobył Brytanię. Bronił przed Frankami granicy pół-nocno-zachodniej. W r. 298 pobił pod Windo-nissą Alamanów. W r. 305 został mianowany Augustem. Zmarł w r. 306 po wyprawie przeciw północnym plemionom Brytanii. 2. K. II, syn Konstantyna W., w r. 324 n.e. mianowany Ce­zarem, w r. 337 objął po ojcu tron i skupił w swoich rękach władzę nad wszystkimi pro­wincjami przydzielonymi przez ojca jego bra­ciom. W r. 354 wystąpił przeciw poganom za­mykając wszystkie świątynie pogańskie i zaka­zując składania ofiar. Sam był zwolennikiem arianizmu. Gdy od swego kuzyna Juliana, któ­remu zlecił prowadzenie wojny z Alamanami, zażądał oddziałów posiłkowych przeciw Persom, wojsko się zbuntowało i obwołało Juliana Au­gustem. Julian wyruszył przeciw K., ten jednak wkrótce umarł w r. 361. 3. dowódca Honoriu­sza, mianowany przez niego w r. 421 n.e. współ-regentem z tytułem Augusta. Zmarł w 421 r., po 6 miesiącach panowania.

Konstans (Constans) młodszy syn Konstan­tyna W. i Fausty, ur. ok. r. 320 n.e. W wieku lat 13 został obrany Cezarem, po śmierci ojca otrzymał Dlirię, Afrykę i Italię. Pokonał i zabił swego brata Konstantyna II i zawładnął jego częścią imperium. Jeden z jego dowódców, Ma-gnecjusz, podniósł w wojsku bunt przeciw niemu i sam kazał się obwołać cesarzem. K. opusz­czony przez żołnierzy ratował się ucieczką; zo­stał zamorodowany w r. 350 w Galii. Podległe

jego władzy prowincje przypadły Konstancju-szowi II.

Konstantyn (Constantinus) 1. Całus Flavius Constantinus, cesarz rzymski (274 • 337 n.e.) na­zwany Wielkim, syn Konstancjusza Chlorusa i Heleny. Gdy ojciec jego po zrzeczeniu się władzy przez Dioklecjana został obwołany Au­gustem i udał się do Brytanii, zabrał syna ze sobą i wyznaczył go jako swego następcę. W r. 306 po śmierci ojoa został obwołany przez wojsko cesarzem. Pobił nad Renem Germanów i zabezpieczył granice państwa; w r. 312 rozbił w północnej Italii swoich rywali do tronu, Ma-ksymina i Maksencjusza. Wg legendy miał przed bitwą z Maksencjuszem zobaczyć świetlisty krzyż z napisem: In hoc sigm vinces — pod tym zna­kiem zwyciężysz. W roku następnym ostatecznie pokonał Maksencjusza i zawarł z Licyniuszem układ, oddając mu cesarstwo wschodnie, sobie zaś zatrzymał część zachodnią. Edyktem Me­diolańskim, wydanym w tym samym roku, przy­znał chrześcijanom swobodę wyznania. W r. 323 wybuchła wojna pomiędzy Licyniuszem i K. W jej wyniku K. zawładnął całym cesarstwem. W r. 325 K; choć nie był jeszcze wtedy chrześci­janinem (przyjął chrzest dopiero pod koniec życia), przewodniczył na soborze nicejskim i za­twierdził jego postanowienia. K. podzielił ce­sarstwo na cztery prefektury, były to: Wschód, Illiria, Italia, Galia; oddzielił także władzę cy­wilną od wojskowej. Przeprowadził również do końca reformę w" wojsku, zapoczątkowaną przez Dioklecjana, dzieląc wojsko na armię polową i oddziały graniczne. Zamiast gwardii preto-riańskiej utworzono specjalne oddziały przy­boczne. Kolonów przywiązano do ziemi, rze­mieślników 4o kolegiów. W r. 330 K. przeniósł stolicę do miasta zbudowanego na miejscu Bi­zancjum i nazwał je od swego imienia Konstan­tynopolem. 2. K. II (Ciaudius Flavius lulius Constantinus lunior), najstarszy syn Konstan­tyna W., ur. w r. 316 n.e. Prowadził zwycięską wojnę z Sarmatami. Po śmierci ojca otrzymał Galię, Hiszpanię i Brytanię. Walcząc o władzę z bratem Konstansem, został przez niego zwy­ciężony i zabity w bitwie pod Akwileją w r. 340 n.e. 3. K. III, korzystając z zamieszek w zachod­nim cesarstwie rzymskim, zdobył władzę cesar­ską w r. 407 n.e. Walcząc z innymi pretenden­tami wkrótce został wzięty do niewoli i stracony w Rzymie.

Konstantynopol zob. Bizancjum.

TABLICA XXV

4. HYDRA lerneńska

iaxx von a vi

iiaxx von a vi.

TABLICA XXVIII

2. KAMARES, waza

3. KARIATYDA

4. KALIDOŃSKI DZIK

NOira i siaoal^ •t'

v'nvaviiv)i i

xixx vonavi

TABLICA XXX

3. KLEOPATRA

l. KOLUMNA TRĄ JA NA

2. KRATER geometryczny

4. KONSTANTY N WIELKI

5. KORYNT, ruiny Świątyni

l. ŁAŹNIE, rekonstrukcja

2. ŁUK TRIUMFALNY TYTUSA

3. LWIA BRAMA w Mykenac

4. LIK.TOROWI1

konsul

385

Koronę

konsul (łac. consul) naczelny urzędnik cywilny i wojskowy w Rzymie za czasów republiki. Dwóch k. wybieranych było (na rok) przez zebranie wyborcze, comitia' centwiata, w pierw­szym okresie istnienia republiki jedynie spośród patrycjuszów; od r. 367 p.n.e. zwykle jeden t. k. był pochodzenia plebejskiego. K. musiał mieć ukończone 43 lata. K. obejmowali stanowiska początkowo 15 marca, później (od r. 153 p.n.e.) l stycznia. Za cesarstwa czas urzędowania k. był coraz bardziej skracany. K. zwoływali zgro­madzenia ludowe i posiedzenia senatu, prze­wodniczyli im i czuwali nas ścisłym i termino­wym wykonaniem uchwał ludu i senatu oraz sprawowali najwyższe dowództwo wojskowe. Insygniami urzędu k. były: toga praetexta, sella curulis oraz asysta złożona z 12 liktorów z pę­kami rózg, fasces. Po złożeniu urzędu k. otrzy­mywał zwykle, jako prokonsul, namiestnictwo prowincji.

Konsus zob. Consus.

Kopais jezioro położone w centrum równiny beockiej, na wschód od Orchomenos, zasilane w wody przez rzekę Kefisos. Obfitowało w słyn­ne węgorze, a na brzegach jego rosły trzciny, z których wyrabiano aulosy (zob.). W V/IVw. p.n.e. nadmiar wód jeziora odprowadzano do morza naturalnymi kanałami podziemnymi zwa­nymi katabotra. W czasie dżdżystego lata wody K. zalewały okoliczne tereny, które na jesieni stawały się malarycznym bagnem.

Kopa] miasto w Beocji na północ od jeziora Kopais, należało do Związku Beockiego.

Koprates (łac. Coprates) rzeka w Suzjanie.

Kopreus mit. syn Pelopsa, po zabiciu Ifitosa udał się do Myken, gdzie został oczyszczony ze zbrodni przez Eurysteusza i stał się jego heroldem.

Koptos zob. Coptos.

Korakesion obronny gród w Cylicji na gra­nicy Pamfilii, w czasach rzymskich główna sie­dziba piratów cylickich.

Koraks retor, nauczyciel wymowy w Syraku-zach, miał zajmować wpływowe stanowisko na dworze Hierona I, potem został mówcą ludo­wym. Przypisywano mu pierwszą teorię wymowy oraz wprowadzenie podziału mowy na wstęp, opowiadanie i zakończenie. Wykłady jego wydał prawdopodobnie retor Tejsias, dodawszy do nich własne uwagi.

Korallowie (gr. Kwalloj) mieszkańcy dolnej Moezji, na wybrzeżach Morza Czarnego.

Korbulo zob. Domitii.

kordaks (gr.) taniec chóru w starej komedii attyckiej, wprowadzony wg tradycji — przez Pe­lopsa, bardzo swobodny, nieraz wyuzdany.

Korę zob. Persefwa.

Koresos zob. Kallirroe² 4.

Korfinium zob. Corfinium.

Korinna grecka poetka liryczna z Tanagry w Beocji (VI w. p.n.e.), wg tradycji nauczycielka Pindara, którego miała pięciokrotnie pokonać w konkursie poetyckim. Tematem jej utworów (miało ich być pięć ksiąg), pisanych dialektem beockim, były legendy o bohaterach beockich (np. Siedmiu przeciw Teboni). Odnalezione pa­pirusy z utworami K. pozwoliły nam poznać charakterystyczną twórczość poetki.

Koriolan (Cnaeus Marcius Coriolaniis) wg le­gendy, w czasie wojny z Wciskami w r. 493 p.n.e. Rzymianie pod jego wodzą zdobyli miasto Corioli, Marcius zaś za to zwycięstwo otrzymał przydomek Coriolaniis. Miał on nakłonić senat do cofnięcia poczynionych ludowi ustępstw, zwłaszcza trybunatu. Pozwany przed sąd ludo­wy, uszedł do Wcisków i poprowadził ich woj­ska na Rzym. Wycofał się dopiero na prośbę matki i żony. Wg jednej wersji powrócił do Wcisków i tam został zabity, wg innej — dożył późnej starości.

Korkyra (dawn. Kerkyra, łac. Corcyra) dziś Korfu; górzysta wyspa na Morzu Jońskim w pobliżu wybrzeży Epiru, z miastami Korkyra i Kassiope. Znana z uprawy wina i oliwki oraz z kamieniołomów marmuru. Skolonizowana przez eubejską Eretrię, została opanowana w poł. VII w. p.n.e. przez Korynt, z którym długo, lecz bez­skutecznie walczyła chcąc odzyskać niepodleg­łość. Rywalizacja K. z Koryntem o wspólną ko­lonię Epidamnos stała się formalną przyczyną wojny peloponeskiej, w czasie której K. była wiernym sojusznikiem Aten. Rzymianie podbili K. w r. 229 p.n.e. Utożsamiano ją niekiedy z ho­merową Scherią, zamieszkaną przez Feaków.

Korneliusze zob. Comelii.

Korojbos 1. mit. Frygijczyk, syn Mygdona, walczył po stronie trojańskiej. Starał się o rękę Kasandry. Został zabity przez Neoptolemosa lub Diomedesa. 2. Elejczyk, rzekomy zwycięzca w igrzyskach olimpijskich w r. 776 p.n.e. (od tego czasu zaczęto liczyć lata wg Olimpiad). Wg Pauzaniasza, grobowiec K. był najstarszym pomnikiem kamiennym w Grecji.

Koronę miasto w Messenii, na zachodnim

25 — Mała encyklopedia kultury antycznej

Koroneja

386

Korynt

wybrzeżu Zatoki Messeńskiej, u stóp góry Mathia.

Koroneja miasto w Beocji, na południowy za­chód od jeziora Kopais. W okolicy miasta znaj­dowała się świątynia Ateny Konia, ku której czci obchodzono uroczyste święta Pambojotia. W r. 446 p.n.e. Beod odnieśli tu zwycięstwo nad Ateńczykami. W r. 394 p.n.e. Agesilaos po­konał pod K. Teban i ich sprzymierzeńców.

Koronis mit. córka Regiasa króla Lapitów, kochanka Apollina i matka Asklepiosa.

Korsyka (Corsica) wyspa na Morzu Śród­ziemnym na północ od Sardynii, naprzeciw Ligurii i Etrurii, przez Greków na2ywana Kynws. Ścierały się tu wpływy greckie, etruskie i karta-gińskie. W poł. VI w. p.n.e. Kartagińczycy wy­parli Greków z ich kolonii Alerii. W r. 259 p.n.e. podbili wyspę Rzymianie i stopniowo ją kolonizowalL W czasach cesarstwa stanowiła miejsce zesłań. W połowie V w. n.e. została zdobyta przez Wandalów.

Kortona zob. Cortona.

Korwin Wawrzyniec z Nowego Targu (Corvinus Laurentius Novoforensis, ok. 1460 -1527) jeden z pionierów humanizmu w Polsce, docent Aka­demii Krakowskiej, filolog i poeta, gorący zwo­lennik reform religijnych, przyjaciel Konrada Celtesa; autor podręczników łaciny, z których najbardziej rozpowszechnione były rozmówki ła­cińskie pt. Latinum idioma.

korybanci (gr. korybantes) mit. towarzysze Matki ^ Bogów, bogini Kybele. Ojcem ich miał być Apollo lub Helios, matką Talia lub Kybele. Znajdowali się zawsze w orszaku bogini w liczbie dziewięciu i w czasie uroczystości wykonywali na jej cześć taniec orgiastyczny przy wtórze fletów, cymbałów i bębenków. Nazwa k. od­nosiła się również do kapłanów Kybele, którzy podczas jej świąt śpiewali i wykonywali tańce, podobnie jak ich boscy imiennicy. Są oni przed­stawieni na malowidle freskowym w Villa dci Misteri w Pompejach.

Korycki Micha) (1714-1784) jezuita, poeta polsko-łaciński, wielce ceniony przez króla Sta­nisława Augusta; wiersze jego ukazały się w zbio­rowym wydaniu w r. 1817 pt. Carmina.

Koryfasion przylądek w Messenii w połud-niowo-wschodniej części Zatoki Pylos, z miastem o tej samej nazwie. W czasie wojny pelopones-kiej został w r. 425 p.n.e. opanowany przez flotę ateńską, którą dowodził Demostenes.