Mała encyklopedia kultury antycznej

Laco (Comelius L.) dowódca pretorianów praefectus praetorio za czasów cesarza Galby;

po upadku Galby został zamordowany przez jego następcę, Othona.

laeoilicum łac. półokrągły pokój kąpielowy, umieszczony na końcu łaźni, ogrzewany central­nie^ w środku znajdował się płaski basen labrum zawierający gorącą wodę do kąpieli. W skle­pieniu był okrągły otwór lumen, który zamykano lub otwierano, aby wypuścić nadmiar gorącego powietrza. Zob. łaźnie.

Lactantius zob. Laktancjusi.

I.adas Spartanin, zwycięzca w długim, biegu, dolichos (7 razy po 20 stadiów) na Igrzyskach Olimpijskich; szybkość jego biegu weszła w przy­słowie.

Ladę wysepka na Morzu Egejskim w pobliżu wybrzeży Karii w Azji Mn., na zachód od Miletu, dzisiaj połączona z kontynentem przez namuł rzeki Meander. W pobliżu 1. w r. 494 p.n.e. Persowie odnieśli zwycięstwo nad Joń­czykami. W czasach późniejszych wyspa stała się siedzibą piratów grasujących na Morzu Egejskim.

Ladoni mit. smok o stu głowach, syn Tyfona i Echidny (lub Forkosa i Keto), strzegący zło­tych jabłek w ogrodzie Hesperyd. Zabity przez Heraklesa, następnie przeniesiony przez Herę między gwiazdy jako konstelacja.

Ladon² 1. rzeka w Elidzie na Peloponezie, prawy dopływ rzeki Penejos. 2. rzeka w Arkadii, prawy dopływ rzeki Alfejos, połączona prawdo­podobnie podziemnymi katabotrami z jeziorem Feneos.

Laelii Laeliusze, rzymski ród plebejski, po­chodzący prawdopodobnie z Tibur; miasto to znajdowało się pod patronatem rodu Scypio-

26 — Mała encyklopedia kultury antycznej

Laenii

402

l.akide.

nów, stąd znajomość i przyjaźń Leliuszów ze Scypionami. 1. Caius Laelius, przyjaciel star­szego Scypiona, towarzyszył mu w r. 210 p.n.e. w wyprawie do Hiszpanii, brał udział w zdoby­ciu Nowej Kartaginy, wsławił się w bitwie pod Baecula (r. 208). Towarzyszył Scypionowi w jego spotkaniu z królem Numidii, Syfaksem w r. 206. W r. 205 spustoszył wybrzeże Afryki, w r. 203 wraz z Masynissą pokonał Syfaksa i wziął go do niewoli. W bitwie pod Zamą w r. 202 do­wodził konnicą rzymską. Po zakończeniu wojny z Kartaginą był kolejno edylem, pretorem, w r. 190 konsulem; w latach następnych brał udział w zakładaniu kolonii w Galii Cyzalpińskiej. Był człowiekiem wykształconym i uzdol­nionym mówcą. 2. Caius L., syn poprzedniego, przyjaciel Scypiona Młodszego, nazywany Sa­piens z powodu swych studiów filozoficznych. W r. 147 p.n.e. towarzyszył Scypionowi jako legat w wyprawie na Kartaginę i brał udział w zdobyciu portu Kothon. W r. 145 uczestni­czył w wojnie z Wiriatusem w Hiszpanii, w r. 140 był konsulem. Jako przeciwnik Grakchów był źle widziany przez stronnictwo demokratów. Wykształcony i uzdolniony mówca, pisał również wiersze, propagował kulturę grecką; skupił wo­kół siebie grupę wykształconych Rzymian i Gre­ków. 3. Decimus L., w r. 59 p.n.e. oskarżył Flakkusa, którego bronił Cyceron, w r. 54 był trybunem ludowym; w czasie wojny domowej należał do stronnictwa Pompejusza, którego flotą dowodził przy brzegach Azji; w r. 43 brał ubział w wojnie w Afryce i po klęsce pod Cirtą popełnił samobójstwo. 4. Laelia, córka Gaju-sza 1. (zob. 1. 2), teściowa Licyniusza Krassusa (II w. p.n.e.).

Laenii Leniusze, rzymski ród pochodzenia plebejskiego. 1. Marcus Laenius Flaccus, ekwita z Brunayzjum, przyjaciel Tytusa Pomponiusza Attyka, gościnnie przyjął u siebie wygnanego z Rzymu Cycerona. 2. Marcus 1. Strabo, ekwita rzymski wymieniony w dziele Marka Teren-cjusza Warrona (I w. p.n.e.).

Laertes mit. ojciec Odyseusza, w czasie nieo-decności syna wiódł samotne i smutne życie. Po powrocie Odyseusza odmłodzony przez Atenę w czasie kąpieli, brał udział w walce syna z za-lotnikami i zabił Eupejtosa.

Łaertios Diogenes zob. Diogencs 7.

Laestrygones zob. Lajstrygonowie.

Laetorii ród rzymski pochodzenia plebejskie­go. 1. Marcus Laetorius konsekrował w r. 495

p.n.e. świątynię Merkurego w Rzymie. 2. Ca­ius L., trybun ludowy z r. 471 p.n.e. 3. 1. Mergus za uprawianie nierządu w czasie trzeciej wojny samnickiej (r. ok. 298 - 290 p.n.e.) został skazany na śmierć, lecz przed wykonaniem wyroku po­pełnił samobójstwo. 4. Caius L., edyl z r. 216 p.n.e., w r. 210 otrzymał jako pretor zarząd nad miastem Ariminum. 5. Lucius 1. w r. 202 p.n.e. wybrany edylem został usunięty z urzędu z powodu niedopełnienia pewnych formalności przy wyborach. 6. Publius L., przyjaciel Gajusza Grakcha, z którym zginął w r. 121 p.n.e.

Laeyinus przydomek rodu Waleriuszów (zob. Valerii).

Laevius rzymski poeta liryczny z pierwszej poł. I w. p.n.e., autor Erotopaegnia (Igraszki miłosne) w 6 księgach; wśród nich znajdował się utwór pt. Phoenix, ujęty w wiersz, który swym układem graficznym naśladował skrzydła mi­tycznego ptaka.

Lafystios góra w Beocji, na zachód od jeziora Kopais, między Lebadeją i Koroneją. Tu znaj­dowała się świątynia Zeusa Lafystios, któremu w czasach najdawniejszych składano ofiary z lu­dzi.

lagoena łac. (gr. Idgynos) gliniane lub szklane naczynie o pękatym kształcie, z cienką szyjką, służące do przechowywania wody lub wina.

Lagos ojciec Ptolemeusza I Sotera (IV w. p.n.e.), stąd dynastia Ptolemeuszy nosi przydo­mek Lagidów.

Lais 1. L. Starsza, hetera z Koryntu z cza­sów wojny peloponeskiej. 2. 1. Młodsza, hetera z Hykkary na Sycylii, zwana Damasandrą, córka przyjaciółki Alkibiadesa, Timandry; przyjaciół­mi jej byli m. in. mówca Hyperejdes i malarz Apelles.

Lajos mit. król Teb, syn Labdakosa, mąż Jokasty (lub Epikasty), ojciec Edypa (zob.).

Lajstrygonowie (gr. Lajstrygónes, tac. Laestry­gones) mityczny lud ludożerców mieszkający na Sycylii, występujący w Odysei. Walka 1. z to­warzyszami Odyseusza przedstawiona została na zachowanym malowidle w jednym z domów na Eskwilinie (obecnie w Bibliotece Watykańskiej).

Lakedajmon zob. Sparta.

Lakides (Lakydes) z Kyreny filozof grecki z III w. p.n.e., przedstawiciel Nowej Akademii, w której nauczał około 16 lat po śmierci Arkesilaosa. Następnie kontynuował swą działalność w szkole założonej przez Attalosa i nazwanej od imienia 1. Lakydejon. Uczniami jego byli

Lakmon

403

m. in. Teleklos i Euander,'następcy w scholar-chacie Akademii. W nauce swej szedł w ślady Arkesilaosa.

Lakmon mało dostępna część gór Pindos;

znajdowała się tu główna przełęcz między Tesalią a Epirem; stąd wypływały rzeki: Aoos, Haliakmon, Inachos i Penejos.

Lakonika (gr. Lakonike, łac. Laconia) kraj położony w południowo-wschodniej części Pelo­ponezu, graniczący od północy z Argolidą i Ar­kadią, od wschodu z Morzem Myrtojskim (Marę Myrtoum), od południa z Morzem Sycy­lijskim (Marę Siculum), które tworzy u wybrzeży zatoki: Lakońską i Messeńską. Wysokie góry Tajget dostarczały wartościowej rudy żelaznej i stanowiły granicę z Messenią. Wskutek trzęsień ziemi powstały tu strome przepaście, m. in. Ka-jados, miejsce straceń skazańców, Tajnaron, uważane za wejście do Hadesu itd. Ważniej­szymi rzekami były: Eurotas, Smenos, Pamisos. Najdawniejszymi mieszkańcami 1. byli Kynuryjczycy i Lelegowie, później Achajowie, podbici przez zwycięskich Dorów. Ważniejsze miasta to — stolica kraju, Sparta (ze swym dość odda­lonym portem Gythejon), Kardamyle, Leuktry, Ojtylos, Epidauros Limera, Zaraks, Selinunt.

lakoniści (gr. 1. p. lakonistes) nazwa stoso­wana w miastach greckich, szczególnie w Ate­nach, do ludzi, którzy naśladowali spartański sposób życia.

Laktancjusz (Lucius Caecilius Firmianus Lac-tantius) pisarz chrześcijański z III/IV w. n.e. Urodził się prawdopodobnie w Afryce, był uczniem Amobiusa. Dioklecjan mianował go nauczycielem łaciny w Nikomedii; ok. r. 312 był również nauczycielem Krispusa, najstarszego sy­na Konstantyna Wielkiego. Zmarł w Galii ok. r. 330 n.e. Pisma 1. mają przeważnie charakter religijny; najważniejszym z nich jest dzieło pt. Divinae institutiones (Podstawy nauki Bożej), apologia chrześcijaństwa oparta na głębokich studiach. Z powodu jego pięknej, klasycznej łaciny humaniści nazywali go chrześcijańskim Cyceronem — Cicero christianus.

Lahydes zob. Lakides.

Lamaciios z Aten, syn Ksenofanesa, jeden z dowódców ateńskich w czasie wojny pelopo-neskiej. Ok. r. 440 p.n.e. na polecenie Peryklesa uwolnił Sinope od tyranii Timesileona. W r. 424 poniósł klęskę pod Herakleją. W r. 415 był obok Nikiasza i Alkibiadesa trzecim dowódcą ateńskim w wyprawie na Sycylię, gdzie zginął

w roku następnym. Arystofanes wyszydzał go w AcharneAczykach, jako militarystę.

Łamią¹ mit. 1. córka Posejdona, matka Sybilli. 2. widmo, którym piastunki straszyły dzieci. Wg baśni lidyjskich, była to niegdyś królewna, córka Belosa i Libii, kochanka Zeusa;

Hera z zazdrości zabijała każde urodzone przez 1. dziecko, tak iż ta wpadła w szał i zaczęła porywać matkom dzieci, które następnie zabi­jała.

Łamią² miasto we Ftiotydzie w Tesalii, w pół­nocnej części doliny rzeki Sperchejos. Odegrało ważną rolę w r. 323 p.n.e. w wojnie Ateńczyków z Antypatrem Macedońskim (wojna lamij-ska). W r. 190 p.n.e. dostało się pod panowanie Rzymian.

Łamią³ przydomek Eliuszów (zob. Aelii). 1. Lucius Aelius 1. edyl w r. 45 p.n.e.; pretor w r. 43. 2. syn poprzedniego, wspomniany przez Horacego.

lamijska wojna wojna, którą prowadzili w r. 323 p.n.e. Ateńczycy przeciw Antypatrowi Macedońskiemu i która się zaczęła od oblęże­nia przez Greków miasta Lamii, w którym zamknął się Antypater.

lampadarius łac. człowiek, który niósł po­chodnię przed swoim panem, zwykle był to niewolnik; w Rzymie republikańskim tylko znacz­niejsi obywatele mieli prawo do posiadania /.

Lampadedromia bieg z pochodniami urządzany w Atenach przez młodzieńców w święta Hefaj­stosa, Prometeusza, w czasie Panatenajów, na cześć Artemidy Bendis oraz na cześć Pana. Za­wody te odbywały się w nocy, początkowo pieszo, w czasach późniejszych (od V w. p.n.e.) również na koniach. Biegacz przybywał do mety i nie gasząc pochodni oddawał ją następnemu, który biegł dalej.

Lamperia mit. córka Heliosa i Neajry, pasła trzody swego ojca wraz z siostrą Faetuzą na wy­spie Trinakrii.

Lampito 1. córka króla Sparty, Leotychidasa II i jego drugiej żony, Eurydame, małżonka króla Archidamosa n i matka króla Sparty, Agisa n (V w. p.n.e.). 2. hetera z Samos, kochanka Demetriosa z Faleronu (zob. Demetrios 6). 3. przed­stawicielka kobiet spartańskich w komedii Ary-stofanesa Lizystrata.

Lamponius (Marcus L.) Lukańczyk, który do­wodził sprzymierzeńcami italskimi przeciw Rzy­mowi w r. 90 p.n.e. i zwyciężył Licyniusza Kras-susa pod Grumentum. W r. 82 połączył się z synem

Lampridius

404

Laodikeja

Gajusza Mariusza przeciw Sulli i został przez Sullę zabity.

Lampridius (Aelius L.) historyk rzymski późnej epoki cesarskiej, prawdopodobnie z III w. n.e. Jest on jednym z autorów Scriptores Historiae Augustae. Dziełem jego są biografie Kommodusa, Diadumenosa, Heliogabala i Aleksandra Sewe­ra; niektórzy przypisują mu również życiorysy cesarzy: Pertinaksa i Gety.

Lamprokles z Aten poeta dytyrambiczny z V w. p.n.e., wyszydzony przez Arystofanesa w Chmurach; uważano go za ucznia pitagorej-skiego aulety Pytoklejdesa, a za nauczyciela Damona, który kształcił potem w muzyce Pe'ryklesa.

Lampsakos miasto v/ Azji Mn., nad Hellespontem, kolonia Fokejczyków. Wg mitu, miało to być miejsce narodzin bożka Priapa, z czym wiązał się miejscowy kult tego boga. Miasto słynęło z dobrego wina. Ojczyzna logografa Charona, Anaksymenesa i Metrodorosa.

lampter zob. lampy.

lampy (gr. lychnos, łac. lucerna) Grecy i Rzy­mianie używali pierwotnie do oświetlania swych mieszkań łuczywa (lampter) lub pochodni (fene), zrobionych z sosnowych pręcików związanych łykiem i umieszczonych na wysokich podsta­wach. Palono również ogniska na środku izby, dym zaś uchodził przez otwór w suficie. Do roz­niecania ognia używano krzesiwa. Prawdopo­dobnie dopiero od V w. p.n.e. zaczęto używać /. oliwnych; byty to gliniane, płaskie naczynia, zamknięte u góry, z dwoma otworami w górnej powierzchni; jeden z nich służył do nalewania oliwy, drugi do wkładania knotów. Duże sale oświetlano większą ilością /. umieszczanych na podstawach (candelabrum) lub zawieszanych za pomocą łańcuchów na słupach albo u sufitu. Kandelabry były drewniane lub marmurowe, bogato zdobione. Znane były także latarnie. Rzymianie używali również świec woskowych i łojowych, posługiwali się też ropą naftową, w małym jednak stopniu, ponieważ ropy dostar­czała tylko wyspa Zakyntos w Grecji i okolice Akragas na Sycylii.

Langobardowie (Langobardi, Longobardi) lud pómocno-germański mieszkający nad lewym brze­giem dolnej Łaby. W czasie walk plemion ger­mańskich w I w. n.e. stanęli po stronie Cheru-sków przeciw Markomanom. Część ich w V w. n.e. dotarła nad Dunaj i tu w początku VI w. n.e., pokonawszy Herulów, założyła państwo między

Dunajem a Cisą. Król ich Wacho rozszerzył znacznie granice państwa. Za panowania Audoina (r. 545 - 565 n.e.) osiedlili się w Pannonii i Nori-cum. Pod wodzą Alboina zdobyli północną Italię. gdzie założyli królestwo longobardzkie (później­sza Lombardia), ze stolicą w Pawii. Państwo ich stanęło u szczytu potęgi za panowania króla Luitpranda (r. 714 - 744 n.e.). W r. 774 Karol W. zdobył Pawie i zdetronizował króla Dezyderiusza, kładąc kres królestwu L., które weszło wówczas w skład monarchii karolińskiej.

lanista /ac. nauczyciel, fechmistrz i trener gladiatorów.

Lanuvium starożytne miasto latyńskie na zboczach Gór Albańskich, na południe od Rzymu i od jeziora Albano. Wg podania, zało­żone przez Diomedesa. Była tam słynna świą­tynia Juno Sospita. Ojczyzna rodu Roscjuszów, cesarzy Antonina Piusa i Kommodusa.

Laodamas mit. 1. syn Eteoklesa, objął tron w Tebach po Kreonie, w okresie wojny Epigo­nów. W czasie tych walk zabił Ajgialeosa, sam zaś padł z ręki Alkmajona. 2. syn Alkinoosa króla Feaków i królowej Arete, dzielny zapaśnik na pięści.

Laodamia mit. 1. córka Bellerofonta, kochan­ka Zeusa, matka Sarpedona, zabita przez Arte­midę. 2. córka króla Jolkos Akastosa, żona Protesilaosa, który pierwszy z Greków zginął pod Troją. Wówczas 1. wyprosiła u bogów, aby zjawił się u niej na trzy godziny; po jego odejściu odebrała sobie życie.

Laodike 1. mit. córka Priama i Hekabe, małżonka Helikaona, syna Antenora, wg innej wersji — żona Akamasa, syna Tezeusza. 2. mit. jedna z córek Agamemnona i Klitajmestry, która u tragików występuje pod imieniem Elektry. 3. matka Seleukosa I, który od jej imienia na­dał nazwę pięciu miastom. — Imię to występuje często w rodzinie Seleukidów. Najbardziej zna­na była 4. córka Achajosa, żona Antiocha II, który ją porzucił, aby poślubić Berenike. Mimo że potem uznał 1. znów za żonę, zemściła się ona okrutnie na Berenike j jej synu, każąc ich w okrutny sposób zamordować.

Laodikeja (gr.; łac. Laodiced) 1. miasto w po-pudniowo-zachodniej Frygii nad rzeką Likos, centrum handlowe oraz siedziba znanej szkoły medycznej, założone przez Antiocha Theosa, nazwana tak na cześć jego żony, Laodike. 2. miasto portowe w Syrii, na południo-zachód od Antiochii, założone przez Seleukosa I, twier-

Laokoon

405

Laranda

dza i ośrodek handlowy; w czasach cesarstwa otrzymało przywileje i prawo italskie. 3. 1. Ka-takekaumene, miasto w Likaonii przy trakcie prowadzącym do Eufratu, założone przez Seleukosa I na cześć matki. 4. miasto na północnych stokach Libanu, zwane Scabiosa (łac. scabies świerzb, trąd, liszaje) z powodu częstych tam epidemii trądu.

Laokoon mit. syn Antenora lub Akojtesa, kapłan Apollina w Troi. Przestrzegał ziomków przed wprowadzeniem do miasta drewnianego konia. Podczas, gdy składał ofiarę Posejdonowi, dwa węże wyszły z morza i udusiły w swych splo­tach kapłana i jego dwóch synów. Scenę tę przedstawia słynna rzeźba, tzw. grupa Laokoona będąca wg Pliniusza dziełem rzeźbiarzy ze szkoły rodyjskiej z pierwszej poł. I w. p.n.e., Agesan-drosa, Atenodora i Polidora. Grupa Laokoona, przewieziona do Rzymu w okresie cesarstwa, zdobiła pałac cesarza Tytusa. Odnaleziono ją w Termach Tytusa, w pobliżu kościoła św. Piotra w Okowach, w r. 1506 i umieszczono w Belwe­derze Watykańskim, gdzie znajduje się do chwili obecnej. W r. 1730 podjęto restaurację rzeźby, uzupełniając brakujące części. Powszechny za­chwyt nad tym dziełem wzmógł się od czasów studium Lessinga pt. Laokoon', wielką rolę odegrała pod tym względem również ocena Winckelmanna.

Laomedon 1. mit. syn Dosa i Eurydyki, ojciec Priama, król Troi. Apollo i Posejdon pomagali mu w pracy: Apollo miał paść jego trzody na zboczu gór Idą, Posejdon budował mury Troi. Wg innego mitu, bogowie pomagali 1. obwaro­wać miasto. Gdy jednak odmówił on zapłaty należnej bogom, Apollo zesłał na kraj zarazę, Posejdon zaś potwora morskiego, któremu mu­siano składać ofiary z ludzi. Córkę L; Hezjo-nę, która miała być złożona w ofierze, oswobodził Herakles za cenę rumaków, które 1. otrzymał od Zeusa. Kiedy i wówczas wiarołomny król nie dotrzymał .słowa, Herakles zabił go i zburzył .Troję, Hezjonę zaś uprowadził jako brankę. 2. 1. z Mityleny tłumacz w wojsku Aleksan­dra W.; przy podziale satrapii otrzymał Syrię. W r. 320 p.n.e., usunięty przez Nikanora, uciekł do Karii, do Aiketasa.

Lapatos (gr. Ldpathoś) warowny zamek w do­linie Tempe w Tesalii, na północ od Gonnos.

Lapetos (gr. Ldpethos) dziś Lapitho; miasto na pomocnym wybrzeżu Cypru, na wschód od przylądka Krommyon, założone przez

Fenicjan, skolonizowane przez Spartan. Głu­pota mieszkańców 1. była u Greków przy­słowiowa.

Lapici (gr. Lapithaf) mityczne plemię tesalskie lokalizowane w północnych miastach Tesalii, jak Argissa, Gyrtone, lub na Pelionie, Ossie i Pindos. 1. walczyli z centaurami, uczestniczyli w wyprawie Argonautów do Kolchidy, stawiali czoło Heraklesowi itd. Znamy z mitów takie imiona £., jak: Ampyks, Antimachos, Hypseus, Koronos, Kajneus, Krantor, Lapites, Mopsos, Pejritoos, Polippites i in. Scena walki 1. z centaurami, tzw. kentauromachia, należy do często spotyka­nych przedstawień w sztuce greckiej.

lapis mansĄis łac. płyta kamienna pokrywająca tzw. mundus (zob. Many).

Lapis Niger (łac. dosł. czarny kamień) rodzaj sklepionej piwnicy na Forum Romanum w po­bliżu Rostra, którą starożytni uważali za grób Romulusa. Za czasów Warrona (I w. p.n.e.), stały tam na postumentach dwa lwy oraz znajdo­wała się stela z napisem w archaicznym języku łacińskim, który niesłusznie uważano za napis nagrobkowy. Za czasów cesarza Maksencjusza (r. 306-312 n.e.) położono zamiast zniszczonej posadzki nową, składającą się z 6 rzędów czar­nych kamieni (stąd nazwa). Słynny archeolog włoski G. Boni przeprowadzając w r. 1899 prace wykopaliskowe na Forum znalazł tutaj dwie bazy kamienne (prawdopodobnie posągów lwów), szereg drobnych przedmiotów i ową stelę z ar» chaicznym napisem.

lapis specularis łac. nazwa używana przez starożytnych na oznaczenie różnych przezro­czystych minerałów, jak mika, talk, gips itp.

laguearius tac. rzemieślnik wyspecjalizowany w zdobieniu sufitów kasetonowych.

Iaqueus zob. kaseton.

Lara (iarunda, Mania) mit. staroitalska bo­gini Manów, uważana za matkę dobrych Larów lub złych Larw. Była tona nimfą, córką boga rzeki Almo. Jowisz za jej gadatliwość (wyjawiła Junonie jego miłość do nimfy Jutumy) pozba­wił 1. języka i uczynił ją nimfą bagnistych wód w królestwie cieni. Merkury uczynił ją matką Larów. W najdawniejszych czasach składano 1. w ofierze chłopców w celu uproszenia jej życzli­wości dla rodzin, później ofiarowywano główki maku lub czosnku, na drzwiach zaś wieszano dla ochrony przed jej gniewem lalki wełniane, zwane mamae.

Laraoda dziś Karaman; miasto w Azji Mniej-

Lararium

406

Las

szej, zburzone przez Perdikkasa, odbudowane i zajęte przez piratów isauryjskich.

Lararium miejsce kultu Larów, mieszczące się najczęściej w atrium domu rzymskiego, niekiedy też w sypialni, urządzone w formie kapliczki, w której głębi znajdowało się malowidło przed­stawiające geniusza i Lary. 1. ustawiano brą­zowe, marmurowe lub drewniane figurki La­rów.

Larcii ród rzymski pochodzenia etruskiego. 1. Spurius Larcius Flayus przybył z Etrurii do Rzymu po wypędzeniu Tarkwiniusza i w r. 506 p.n.e. był konsulem. 2. Titus L., brat poprzed­niego, konsul w r. 501 i 498 p.n.e., pierwszy dyktator. 3. Spurius 1. konsul z r. 490 p.n.e. prawdopodobnie identyczny z l., był w r. 488 wysłany w poselstwie do Koriolana przebywa­jącego u Wcisków.

largitio łac. w węższym znaczeniu wszelkiego rodzaju szczodrobliwość w stosunku do ludu, np. igrzyska, uczty, rozdział zboża, pieniędzy, oliwy itd.: a) /. frumentaria. Od dawnych cza­sów państwo rzymskie troszczyło się o tanie zaopatrzenie mieszkańców Rzymu w zboże. Re­gularna sprzedaż zboża po niskiej cenie lub nawet bezpłatne jego rozdawanie datuje się od czasów Gajusza Grakchusa (druga poł. II w. p.n.e.). Później cenę zboża podniesiono, a Klo-diusz w roku 58 p.n.e. zniósł opłaty za zboże wydawane ubogiej ludności. Cezar zredukował liczbę ludzi uprawnionych do otrzymywania zboża bezpłatnie, z 320 000 do 150 000. Za Au­gusta liczba ta znów wzrosła do ok. 200000. b) jednorazowe nadzwyczajne obdarowanie ludu (pieniędzmi, chlebem, oliwą, winem itp.) nazy­wano congiarium.

Larinum dziś Larino; miasto Frentanów w Ita­lii południowej nad rzeką Tifernus.

Larisos mała rzeka graniczna między Elidą i Achają.

Larissa (gr. Ldrissd) nazwa kilku miast zało­żonych przez Pelazgów: 1. L. Pelasgia w Tesalii na południe od rzeki Penejos, dawna stolica Pelazgów; później zajęta przez Macedończyków. Za czasów Konstantyna W. była stolicą prowin­cji Tesalii. 2. P. Kremaste miasto w tesalskiej Ftiotydzie, u stóp góry Othrys; w r. 302 p.n.e. zdobył je Demetrios Poliorketes, w r. 200 i 171 p.n.e. uległo najazdowi Rzymian. 3. miasto w Troadzie, opustoszałe od czasów wojen per­skich. 4. 1. Frikonis w Bolidzie w pobliżu mia­sta Kyme. 5. miasto w Lidii nad rzeką Kay-

stros; 6. miasto w Asyrii nad Tygrysem, w upad­ku już za czasów Ksenofonta. W XIX w. prowadzili tam prace wykopaliskowe Botta i Layard. 7. miasto w Syrii nad rzeką Orontes.

8. starożytne miasto Pelazgów w Kampanii.

9. nazwa zamku w Argos.