Mühazirə Fənn: Nəqliyyat hüququ Müəllim Sərvərov Bəxtiyar
Yüklə 200,14 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq nəqliyyat hüququ dedikdə beynəlxalq iqtisadi hüququn subyektləri arasında yaranan dövlətlərarası beynəlxalq nəqliyyat münasibət-lərini tənzimləyən hüquq normalarının sistemi başa düşülür
| Qanunvericilik mənasında beynəlxalq nəqliyyat hüququ beynəlxalq
nəqliyyat qanunvericiliyi deməkdir. Beynəlxalq nəqliyyat qanunvericiliyi beynəlxalq nəqliyyat fəaliyyətini tənzimləyən normativ aktların məcmusudur. Nəhayət, «beynəlxalq nəqliyyat hüququ» termini ilə tədris fənni əhatə olunur. Tədris fənni mənasında beynəlxalq nəqliyyat hüququ dedikdə iki məsələ barəsində sistemləşdirilmiş informasiya başa düşülür: -obyektiv mənada, yəni hüquq normalarının sistemi barədə beynəlxalq nəqliyyat hüququ; -beynəlxalq nəqliyyat hüquq elmi (beynəlxalq nəqliyyat hüququ). Tədris fənni mənasında beynəlxalq nəqliyyat hüququna həm də beynəlxalq nəqliyyat hüquq kursu deyilir. Beynəlxalq nəqliyyat hüquq kursu beynəlxalq nəqliyyat hüququna aid anlayışlar, kateqoriyalar və digər məsələlər barədə sistemləşdirilmiş və ümumiləşdirilmiş məlumatlar verir. O, həm də beynəlxalq hüquq elmi, onun işləyib hazırladığı konsepsiyalar, nəzəriyyələr və postulatlar haqqında informasiya mənbəyidir. Beynəlxalq nəqliyyat hüquq kursunun öyrənilməsi beynəlxalq nəqliyyat-hüquqi tənzimetmənin məna və məzmununu başa düşməyə, qüvvədə olan qanunvericiliyi təhlil etməyə və onda olan hüquqi boşluğu müəyyənləşdirməyə imkan verir. Yuxarıda göstərilən mənalarda beynəlxalq nəqliyyat hüququ anlayışı bir- biri ilə sıx surətdə bağlıdır. Lakin onlar tam üst-üstə düşmürlər. Belə ki, onların metod və predmeti, habelə strukturu müxtəlif olmaqla bir-birindən fərqlənir. Məlum olduğu kimi, beynəlxalq iqtisadi hüquqla (BİH) tənzimlənən ictimai münasibətlərin dairəsi kifayət qədər genişdir. Belə ki, o, dövlətlərarası beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin ayrı-ayrı, müxtəlif növlərini tənzimləyir. Başqa sözlə, BİH-in nizamasalma (hüquqi tənzimetmə) predmetinə müxtəlif növ dövlətlərarası beynəlxalq iqtisadi münasibətlər daxildir; dövlətlərarası beynəlxalq nəqliyyat münasibətləri həmin növlərdən biridir. Həm də beynəlxalq hüquq dərsliyində çox düzgün olaraq göstərildiyi kimi, beynəlxalq nəqliyyat münasibətləri beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin vacib növüdür.1 Bu münasibətlərin beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin vacib növü olması onunla izah edilir ki, nəqliyyat iqtisadiyyatın çox mühüm sahəsidir. Nəqliyyat iqtisadiyyatın elə bir sahəsidir ki, onsuz iqtisadiyyat öz funksiyasını normal surətdə yerinə yetirə bilməz. Təkcə bunu söyləmək kifayətdir ki, malların istehsalına və ticarətinə yönələn iqtisadi proses məhz nəqliyyat xidməti vasitəsilə başa çatır. Belə ki, mallar nəqliyyatın köməyi ilə istehlakçılara (alıcılara) çatdırılır; buna görə də o, iqtisadiyyatın infrastruktur hissəsidir. İqtisadiyyatın xüsusi xarakterli sahəsi sayılan nəqliyyat istehsalın ümumi şərti kimi çıxış edərək, normal istehsal prosesinin həyata keçirilməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Digər tərəfdən də, qeyd etməliyik ki, nəqliyyat xidmət sahəsidir; bu sahənin vasitəsilə yük və sərnişinlərin daşınması həyata keçirilir. Buna görə də beynəlxalq nəqliyyat münasibətləri, mahiyyətcə, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə nəqliyyat xidmətinin ixrac və idxalı ilə bağlı yaranan münasibətlərdir; bu münasibətlər BİH-in subyektləri (dövlətlər və hökumətlərarası beynəlxalq nəqliyyat təşkilatları) arasında yaranır və müvafiq beynəlxalq hüquq normaları ilə qaydaya salınır, tənzimlənir; bu normaların sistemi beynəlxalq nəqliyyat hüququ adlanır.
Məlum olduğu kimi, iqtisadi münasibətlər nəqliyyat sahəsində də yaranır; həmin münasibətlərin beynəlxalq-hüquqi tənzimlənməsi kifayət qədər vacib və zəruri məsələdir. Beynəlxalq nəqliyyat hüququnun əsas təyinatı, başlıca məqsədi də məhz nəqliyyat sahəsində yaranan iqtisadi münasibətlərin beynəlxalq-hüquqi tənzimlənməsini təmin etməkdən ibarətdir. Yüklə 200,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|