Mühazirə Fənn: Nəqliyyat hüququ Müəllim Sərvərov Bəxtiyar

Dənizlə yük daşımaları haqqında BMT Konvensiyası (1978-ci il) beynəlxalq dəniz daşımalarına aid olan çoxtərəfli konvensiyalardan biridir; ona Hamburq Qaydaları da deyilir. Hamburq Qaydalarının tətbiq sferası Brüssel

Konvensiyası ilə müqayisədə daha genişdir. Belə ki, o, nəinki konosament

daşımalarına, həmçinin beynəlxalq dəniz daşımalarının bütün növlərinə tətbiq

olunur; onun tənzimetmə predmetinə heyvan və göyərtə yüklərinin daşınması

da daxildir.

Hamburq Qaydaları daşıyıcının mənsubiyyətini müfəssəl şəkildə tənzimləyir; həm də o, yükün salamat (olduğu kimi) qalmamasına görə daşıyıının

məsuliyyət həddini artırır. Konvensiya təqsirə görə məsuliyyət prinsipindən çıxış

edir. Daşıyıcı həm də naviqasiya səhvinə (gəmiçilik elmində və ya gəminin idarə

edilməsində kapitanın yol verdiyi səhvə) görə məsuliyyət daşıyır; belə

məsuliyyətə görə, Brüssel Konvensiyasında, bildiyimiz kimi, məsuliyyət nəzərdə

tutulmur.

Dənizlə sərnişin və onların baqajının daşınması haqqında Afina Konvensiyası (1974-cü il) dəniz nəqliyyatı sahəsində bağlanan çoxtərəfli sazişlərdən biridir;

adından göründüyü kimi, bu Konvensiya sərnişinlərin və onların baqajlarının

daşınması ilə bağlı münasibətləri tənzimləyir. Həmin Konvensiyanın ən mühüm

cəhəti ondan ibarətdir ki, o, dənizlə beynəlxalq daşımalara aid əvvəllər mövcud

olan hüquq normalarının əksəriyyətini özündə birləşdirir.1

Azərbaycan Respublikası nə Brüsel Konvensiyasının, nə Hamburq

Qaydalarının, nə də Afina Konvensiyasının iştirakçısıdır. Lakin buna

baxmayaraq, həmin beynəlxalq konvensiyaların əsas müddəaları Azərbaycan

Respublikasının daxili (milli) qanunvericiliyində öz normativ ifadəsini

tapmışdır.

Dəniz nəqliyyatı sahəsində çoxtərəfli beynəlxalq konvensiyalardan başqa,

ikitərəfli sazişlər də bağlanmışdır ki, onların köməyi ilə beynəlxalq dəniz

daşımalarının ikitərəfli əsasda beynəlxalq-hüquqi tənzimlənməsi həyata keçirilir.

Azərbaycan Respublikası ticarət gəmiçiliyi sahəsində bir sıra ölkə, məsələn,

Gürcüstanla (1996-cı il), Türkiyə ilə (1997-ci il) və Ukrayna ilə (1999-cu il)

ikitərəfli saziş bağlamışdır.