Pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti informatika va axborot texnologiyalari kafedrasi «zamonaviy dasturlash tillari»

13-ma’ruza. Differensiallash va integrallash komandalari

REJA

1. 
   Differensiallash komandasi
   
2. 
   Integrallash komandasi
   

Tayanch iboralar

Differensialash, integrallash, diff, Diff, int, Int, value.


1. Differensiallash komandasi


Maple 6 tizimida bir o'zgaruvchili yoki ko'p o'zgaruvchili analitik ifodalarning oddiy va xususiy hosilalarini hisoblash uchun diff() yoki Diff() komandalari mavjud. Diff() differensiallashning passiv komandasi hisoblanib, ifodaning hosilasini hisoblamasdan, uni matematik talqindagi yozuvini hosil qilish uchun qo'llaniladi. Bu komandaning natijasini birorta o'zgaruvchiga ta'minlash mumkin va ehtiyoj tug'ilganda value() komandasi yordamida qiymatini hisoblash mumkin.


Misol:

> t:=Diff((sin(sqrt(x)))^2,x);

> eval(t);

Diff() komandasi differensiallash jarayoni bilan bog'liq ifodaning qanday hosil bo'lganligini namoyish qilishda juda qo'l keladi. Differensiallash komandasining umumiy ko'rinish quyidagicha:
diff(, , ,...,);
diff(, [, ,...,]);
Bu komandalar ning , ,..., bo'yicha xususiy hosilasini hisoblaydi. Ifodaning yuqori tartibli hosilasini hisoblash uchun $ amali qo'llaniladi.
Misol.
t ifodadan x bo'yicha 4 tartibli xususiy hosila oladigan komanda ko'rinishi quyidagicha bo'ladi:
> diff(t,x$3);

> f:=x^2*sin(x)+sqrt(y)*ln(cos(x));

> diff(f,x$2,y);

> g:=Diff(f,y$2);

> g1:=sqrt(g);

> value(g1);