Quranin elmi ecazkarliği mәһәmmәd Әli Rzayi İsfaһani

إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَ اللّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ

Yüklə 1,23 Mb.

səhifə	91/166
tarix	10.01.2022
ölçüsü	1,23 Mb.
	#106192

1 ... 87 88 89 90 91 92 93 94 ... 166

3. Hər iki nəzəriyyəyə uyğun izah olunan ayələr.
خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ

إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَ اللّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ

“Allah yanında İsa da Adəm kimidir. Allah onu (Adəmi) torpaqdan yaratdı. Sonra ona: "(Bəşər) ol!" - dedi, o da oldu”^¹.

“İnsanı (Adəmi) saxsı kimi quru palçıqdan O yaratdı”^².

^{Doktor Əbu Həcər yuxarıdakı ayələri}^³^{, Doktor Ədnan Şərif isə insanın torpaqdan yaradıldığını göstərən bütün ayələri}^{darvinizmə z}^{idd hesab edir}^⁴^{.Çünki ayələr insanın öncəki canlı varlıqlardan deyil, torpaqdan yarandığını göstərir.}

^{Ayətullah Meşkini Ali-İmran surəsinin 59-cu ayəsi haqqında iki ehtimal irəli sürür.}

^{Birinci ehtimal: Bu ehtimala görə ayə “Növlərin dəyişməzliyi” nəzəriyyəsini təsdiq edir. Yəni insanın bilavasitə ata-anadan yaradılmadığını önə çəkir və bu, “Növlərin dəyişməzliyi” nəzəriyyəsi ilə tam üst-üstə düşür.}

^{İkinci ehtimal: Bu ehtimala görə ayə Təkamül nəzəriyyəsini təsdiq edir. Çünki İsanın (ə) torpaqdan (qida maddələri - nütfə -}laxtalanmış qan^{) yaradılmaqda Adəmə (ə) bənzədilməsində heç bir irad yoxdur. Əgər Allahın həzrət İsaya (ə) Adəm (ə) kimi həyatının ilk anlarından başlayaraq fövqəladə zəka, metafizik iradə verdiyini söyləsək də yanılmarıq. Ayədə iki peyğəmbər yaradılış və elm baxımından bir-birinə bənzədilmişdir. “}^کن^”[kun]^{(ol) əmri isə “fövqəladə zəka, bilik və ya peyğəmbərliyə malik ol” kimi anlaşılır.}

^{Torpaqdan yaranmaq baxımından bənzədilmələri isə xristian təfəkkürünü rədd edir. Çünki xristianlar Adəm (ə) və İsanın (ə) yaradılışının ilahi ənənə yolu ilə baş vermədiyini iddia edirlər (yəni onlar peyğəmbər olmalarına, metafizik zəkaya malik olmalarına baxmayaraq, bioloji tərkibcə digər insanlardan fərqlənmişlər)}^¹^.

^{Ayətullah Məkarim Şirazi Ali-İmran surəsinin 59-cu ayəsinin nazilolma səbəbini açıqladıqdan sonra yazır: “Adəmin yaradılışı ilə bağlı “}^{خلقه من تراب}^”^{ifadəsindən məqsəd onun bədəni, maddi tərəfidir. Bu, ayənin ardına diqqət yetirdikdə daha aydın olur. Çünki sonra ona həyat verilməsindən, ruh bəxş edilməsindən söhbət açılır}^² (Sonra ona: "(Bəşər) ol!" - dedi, o da oldu”).
YEKUN

^{Fikrimizcə, burada bir neçə məqama diqqət yetirmək lazımdır.}

^{1. Ali-İmran surəsinin 59-cu ayəsindəki bənzətməni bir neçə şəkildə təsəvvür etmək olar.}

^{1. Adəm (ə) və İsanın (ə) ataları olmaması baxımından.}

^{2. Hər ikisinin vasitəli şəkildə torpaqdan yaranması baxımından (yəni qida maddələri nütfəyə çevrilir). Həzrət İsada (ə) bu proses Məryəm (ə) vasitəsi ilə, Adəmdə (ə) isə özündən öncəki insan və ya meymun nəsli vasitəsi ilə baş verdi.}

^{3. Hər ikisinin peyğəmbərlik baxımından bənzədilməsi.}

^{4. Bioloji tərkib baxımından bənzədilməsi. Çünki xristianlar İsanın (ə) bioloji tərkibinin digər insanlardan fərqli olduğunu iddia edirdilər.}

^{5. Hər ikisinin fövqəlada biliyə, ecazkar zəkaya malik olmaları baxımından bənzədilməsi. Yalnız ikinci və dördüncü bənzətmələr ayənin özündə də açıqlanmışdır.}

^{Həzrət İsanın (ə) torpaqdan yaradılması haqqında da iki ehtimal mövcuddur.}

^{1. Bilavasitə torpaqdan yaradılması.}

^{2. Vasitəli şəkildə yaradılışının torpağa gedib çıxması (bu iki ehtimal həzrət Adəm (ə) haqqında da mövcuddur).}

^{Birinci ehtimal (bilavasitə torpaqdan yaradılması) doğru deyil. Deməli, ikinci ehtimal məqsədəuyğundur (vasitəli şəkildə torpaqdan yaradılması). Bu, “Növlərin təkamülü” nəzəriyyəsini təsdiq edir.}
^{3. Hər iki nəzəriyyəyə uyğun izah olunan ayələr.}

^“Allah insanı nütfədən (mənidən, bir qətrə sudan) xəlq etdi. Bununla belə, o, birdən-birə açıq-aşkar bir düşmən kəsildi”^¹.

“Onunla söhbət edən (mömin) yoldaşı isə belə dedi: "Əvvəlcə səni (baban Adəmi) torpaqdan, sonra bir qətrə sudan (mənidən) yaratmış, daha sonra səni adam şəklinə (insan qiyafəsinə) salmış Allahı inkarmı edirsən?^²”

“O Rəbbin ki, səni (yoxdan) yaratdı, düzəldib qaydaya (insan şəklinə) saldı. Sənə Özü istədiyi surətdə biçim verdi”^³.

“O, insanı laxtalanmış qandan yaratdı” (خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ )^⁴.

^“^علق^”[ələq] ^{sözündən məqsəd yapışqan torpaq və ya bətndə formalaşan laxta (bərkiyib qatılaşmış) qandır}^⁵^.
YEKUN

^{Məlum ayələrin hər iki nəzəriyyəyə aid edilməsinin yanlış olmasına baxmayaraq, bəzi ayələr haqqında keçən səhifələrdə ətraflı söhbət açdığımız üçün, digər ayələrə isə sözügedən nəzəriyyələrin isbatı üçün istinad olunmadığına görə bu bəhsi uzatmağa ehtiyac duymuruq.}

Yüklə 1,23 Mb.

Dostları ilə paylaş:

1 ... 87 88 89 90 91 92 93 94 ... 166