Resim San'atı'nda Zihinsel ve Bedensel Özürlülüğün Ele Alınışı

EKLER

KONU İLE İLGİLİ UYGULAMA ÇALIŞMALARININ RAPORU

Tezimizin konusu itibarı ile yapılan araştırmada "Avrupa Resim Sanatı'nda Zihinsel ve Bedensel Özürlü Figürlerin Ele Alınışı" incelenmiştir Çalışmanın I. Bölümünde, Özürlü Bireylerin Problemleri, Hakları, Politikaları, Sorunları üzerine edinilen bilgilerin ve bu insanların mücadelelerinin, araştırmanın uygulama kısmının yön bulmasında etkisi büyüktür. Günümüzden bir örnekle somutlaştırılmıştır. Sanat Tarihi boyunca çeşitli konularda, çeşitli kesimlerden işlenen özürlü figürler esas alınarak seçilen figür, türlü anlatımlarda yer almıştır. Çalışmanın ilk bölümü altı tablodan oluşan, yaratılan kahramanın bir günlük rutin yaşamını anlatan bir seridir. Sonuç bölümünde de bahsettiğimiz bu çalışmalar şöyledir.


Kader Serisi :

1. TUVAL : "Kader" isimli bu çalışmanın ebatları 122 x 123 cm.'dir. Tuval üzerine transfer tekniği ile yapılan bu çalışmanın fonu yeşil plastik boya ile oluşmuştur. Fotokopide büyütülen fotoğraf, polizolan denen tutucu maddeyle tuval yüzeyine yapıştırılır. Polizolan kısım kısım sürülür, fotokopi ters çevrilip sürülen yüzey kadar olan bölüm yapıştırılır. Tamamı yapıştıktan 4-5 saat sonra tuvalin yüzeyi ıslatılarak kağıdın üst tabakası çıkarılır. Kağıttan temizlenip, kurutulduktan sonra haşhaş yağı sürülerek netleştirilir.

Çalışmaya ismini veren bu kadının kimliği I. Tuval'de oluşturulmuştur. Kader yalnızca bir özürlü değildir. Örneklerde en çok soylu cüceler, dilenciler yer almaktadır. Oysa Kader farklı bir sektörde çalışır. Günümüzden alınan bu örnek, Beyoğlu Fuhuş piyasasının en ilginç ve tanıdık tiplerinden biri. Asıl işi kadın satıcılığı olan Kader, özürüne rağmen normal erkekler tarafından tercih edilip, rağbet gören bir kadındır. Doğa eksikleriyle, kusurlarıyla bütün varlıkları bir arada barındırır. Fonun yeşil bir peyzaj olması, figürün fonla bütünleşmesinin nedeni özürlünün de, normal insanlar gibi bu doğaya ait olduklarını vurgular. (Yapılış Tarihi : 16 Şubat 2000).

KADER

II. TUVAL: "Gece" isimli bu çalışmanın ebatları 100 x 130 cm.'dir. Tezin teorik kısmı ile paralel düşünülen uygulamayı gerçekleştirmeye dönük ilk çalışmada Kader'in mesleği ve O'nun toplum içerisindeki yeri üzerinde pek durulmamaktaydı. Kahramanın hayatından haberdar olunduktan sonra bir hikayelemeye gidilmesi ve bunun Kader'in gece hayatını yansıtması kaçınılmaz olmuştur. Yine transfer tekniği uygulanmış, bir kısmına yağlı boya ile müdahale edilmiştir, bir sokak peyzajı yapılmıştır. Kader'in gece yaşamından bir kesit sunan çalışmanın yan tarafında Kader'le ilgili kısa, tersten bir metin yer alır.

(Yapılış Tarihi : 18 Şubat 2000).

GECE

III. TUVAL : "Av" isimli bu çalışmanın ebatları 100 x 130 cm'dir. Teknik transfer ve rekreasyon (yeniden düzenleme) yöntemidir. Kına yeşili renginde plastik boya ile oluşturulmuş fon üzerine transfer yapıldıktan sonra yine bu yeşil ve kırmızı plastik boyayla müdahale edilmiştir. Figürlerin üzerine akıtma ile bir ağ oluşturulmuştur. Kader'in hayatından bir sahnenin gösterildiği tuvalde sorgulatılma amacı vardır. Bu da, O'nun şu sözlerine dayanır: "Eğer normal bir kadın olsaydım, ailem beni çoktan öldürürdü. Ama bu durumda olduğumdan hiç karışmıyorlar." Tuvalin yanında, yine Kader'in rekreasyon yöntemi ile transfer edildiği bir portresi bulunur. Burada O, olaylara dışarıdan bir tanık, seyirci, gözlemci olarak katılır.

Yapılış Tarihi : 13 Mart 2000)

AV

IV. TUVAL : "Kırık Ayna". Bu çalışmanın ebatları 70 x 100 cm.dir. Teknik transfer ve rekreasyon yöntemidir. Saşeye gerilen kot kumaş üzerine çamaşır suyu dökülüp rengi açılmıştır. Şeritler halinde kesilen fotokopinin parçalarının yerleri değiştirilerek transfer edilmiştir. Daha sonra fona yağlı boya ile müdahale edilmiştir. Bir barda oturan Kader, yalnız, hüzünlü ve zavallıdır.

(Yapılış Tarihi : 19 Mart 2000)

KIRIK AYNA
V.TUVAL : "Oda" isimli bu çalışmanın ebatları 100 x 120 cm.dir. Tuval üzerine önce plastik boya, yağlıboya, su, terabentin ve haşhaş yağından oluşan mor ve beyaz boya ile bir alt yapı oluşturulmuştur. Bunun üzerine yağlı boya ile Kader'in Odası yapılmıştır. Tablonun sağ üst köşesinde Kader'in portresi yer alır. Hemen önündeki yatağın üzeri, saçları ile örtülüdür. Saçlarının bir kısmı yerdeki zemini de kapatmaktadır. Odanın diğer tarafında, yer alan erkek silüetleri O'nu hem arzulayan hem de böyle bir yaşantıya iten toplum bireyleridir. Bu tuvalde kazıma tekniği de kullanılmıştır.

(Yapılış Tarihi : 25 Mart 2000).

ODA

VI.TUVAL : "Neden Olmasın?". Çalışmanın boyutları 100 x 120 cm.dir. Tuval üzerine yağlıboya, plastik boya, transfer ve kazıma teknikleri kullanılmıştır. Arka fonda yine erkek silüetleri yer alır. Önde ise kostümü ile yarı nü, normal bir kadın bulunur. Bu vücudun başı, Kader'in başıdır. Çalışmanın isminden de anlaşılacağı gibi "Neden Olmasın?" sorusuna yanıt aranmış ve Kader kişiliği normal bir kadın (olsaydı...) vücudunda yer almıştır.

(Yapılış Tarihi : 3 Nisan 2000).

NEDEN OLMASIN

Serbest Çalışma :

VII. TUVAL : "Yorumsuz" İsimli bu çalışmanın ebatları 100 x 100 cm.dir. Tuval üzerine yağlı boya tekniği ile yapılan çalışma, mor, sarı ve yeşil renklerinden oluşmaktadır. Bir yatak odasında, yatağın üzerinde ellerini bağlamış oturan kadının bacakları yoktur. Kader Serisi'nden yola çıkılmış ve bu durumdaki bir kadının ne kadar çekici olabileceği sorgulatılmıştır.

(Yapılış Tarihi : 11 Nisan 2000).

YORUMSUZ
Savaş Çocukları Serisi :

VIII. - IX. TUVAL : Bu çalışmalarda değinilen konu yine özürlülerdir. Ama buradaki özürlülüğün yönü biraz farklıdır. Bu iki tuvaldeki çocuklar savaşın özürlü hale getirdiği bireylerdir. VIII. Tuval (Savaş Çocukları I); 60 x 110 cm., IX. Tuval(Savaş Çocukları II); 80 x 140 cm. ebatlarındadır. Bu ebatlar, çocukların gerçek boyu ile aynıdır. Tuval üzerine yağlı boya tekniği ile uygulanan ve iki tablodan oluşan bu serinin adı "Savaşın Çocukları"dır. Bu iki çalışmanın diğerlerinden farkı özürlülüğün doğuştan gelişi değil, özürlü kafaların, sonradan neden olduğu özürlülük oluşudur.

(Yapılış Tarihi : VIII. Tuval - 28 Nisan 2000 / IX. Tuval - 16 Mayıs 2000)

SAVAŞ ÇOCUKLARI I. SAVAŞ ÇOCUKLARI II.

Kavramsal Çalışma :

X. TUVAL : "Protez" isimli bu çalışma kavramsal bir çalışmadır. Kullanılan malzeme bir bacak protezidir. Protez çok günsel tıbbi bir malzemedir.Kimi özürlü insan için ulaşılmaz, kimisi için en büyük armağan, kimisi için bir bağımlılık, zorunluluk, kimisi için de utanç verici, psikolojik sorunlara neden olan bir alettir. Bütün bu düşünceler uygulamanın son aşamasını ortaya koyan çalışmada gösterilmeye çalışılmıştır.

Yapılır Tarihi : 5 Haziran 2000).

PROTEZ

ÖNSÖZ

Bu lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nin çerçeve programına göre hazırlanmıştır.

Fakülte programı, hedefleri gösteren gerekçesi ile, hem konuyu iyi çerçevelemiş hem de yol gösterici bir şekilde ortaya koymuştur.

Bu tezde, teorik bilgilerle uygulama şartları birlikte yürütülmüştür. İktibas edilen metinlerin, alındıkları kitaptaki şekillerine dokunulmamıştır.

Araştırdıkça; toplumun bir yarası olan Özürlülük konusu, San'atta, Zihinsel ve Bedensel Özürlülüğün ele alınışı hakkında bilgilerimin daha yerine oturduğunu, daha çok ete kemiğe büründüğünü hissettim.

Tezin hazırlığı aşamasında ve üç yıl boyunca, alanındaki bilgilerini, fikirlerini benden esirgemeyen, ayrıca çalışmaya danışmanlık yapma lûtfunda bulunan sayın Atölye Hocam Türkân ERDEM Hanımefendi'ye, yine bu süre zarfı içinde bana sabırla destek olan aileme teşekkürü bir borç bilirim.

Serap IRLAYICI

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ Error: Reference source not found

İÇİNDEKİLER..................................................................................................................ii

GİRİŞ 1

I. BÖLÜM 2

1. ÖZÜRLÜLÜĞÜN TANIMI, ÖZÜRLÜLERİN 2

DÜNYA'DA ve TÜRKİYE'DEKİ KONUMU 2

1.1. Özürlü Bireylerin Problemleri 11

1.2. Özürlülere Tanınan Haklar 13

1.3. Türkiye'de Özürlülük 14

1.3.a. Özürlüler için politika arayışı 14

1.3.b. Özürlüler hukukunun temel maddeleri 16

1.3.c. Özürlü çocukların eğitim ve rehabilitasyonu dairesi-özürlü 17

istihdam dairesi 17

1.3.d. Özürlüler için Türkiye ve dünyada yapılan çalışmalar 18

1.3.e. Özürlü bireylerin haklarına ait bir bildiri 24

II. BÖLÜM 26

1. YAŞAMIN VE SAN'AT'IN İÇİNDEKİ ÖZÜRLÜLER 26

2.1. Haphaestus(Vulcanus) ve Bahtiyar Kambur 37

2.2. Rönesans Dönemindeki Resimlerde Özürlü Figürlerin Durumu 41

2.3. Peyzaj Konulu Resimlerde Özürlü Figürlerin Durumu 57

2.4. Portre Konulu Resimlerde Özürlü Figürlerin Durumu 64

2.5. Figüratif Konulu Resimlerde Özürlü Figürlerin Durumu 71

2.6. Sürrealist Anlayışla Yapılan Resimlerdeki Özürlü Figürlerin Durumu 85

2.7. Enteryör Konulu Resimlerde Özürlü Figürlerin Durumu 88

SONUÇ 92

EKLER 95

KONU İLE İLGİLİ UYGULAMA ÇALIŞMALARININ RAPORU 95

KAYNAKÇA 105

EKLER 110

KONU İLE İLGİLİ UYGULAMA ÇALIŞMALARININ RAPORU 110

ÖNSÖZ i

T.C.

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ

RESİM BÖLÜMÜ

HAZIRLAYAN

Serap IRLAYICI

AVRUPA RESİM SANAT'INDA ZİHİNSEL VE BEDENSEL

ÖZÜRLÜ FİGÜRLERİN ELE ALINIŞI

LİSANS TEZİ


DANIŞMAN

Yrd. Doç. Türkân ERDEM

ISPARTA - 2000

1 Ministerium für Arbeit, Gesundheit, Familie und Sozialordnung. Politik für Behinderte, s. 9.

2 P. Trenk, Die Rechte Behinderter Menschen und İhre Angehörigen, 18. Baskı, 1989, s.22

3 P. Trenk, a. g. e., s. 21.

4 N. Schwarte - Peter Trenk, Die Rechtsberatung in der Rehabilititation, 1987, s. 11.

5 N. Schwarte - Peter Trenk, a. g. e., s. 11.

6 Makbule Ölçen, Özürlüler Hukuku, Ajans, Türk matbaacılık Sanayi, Ankara, 1991, s. 18.

7 M. Ölçen, a. g. e., s. 20.

8 M. Ölçen, a. g. e., s.2.

9 M. Ölçen, a. g. e., s. 4.

10 Norbert Blüm, Leitfaden für Behinderte, Der Bundesminister für Arbeit und Sozialordnung, 1989, s.1.

11 Mehmet Turan, "Özürlüler ve Sorunları", Akdeniz Gazetesi, Sayı: 875, Isparta, Kasım-1996, s.3

12 DPT, Sakatlar İçin Politika Dokümanı, 1990, s.II.

13 M. Ölçen, a. g. e., s. 122-129.

14 M. Ölçen, a. g. e., s. 46.

15 M. Ölçen, a. g. e., s.47 'den Diyanet İşleri Vakfı'nın Öğretilebilir Çocukları Koruma Derneğinin, eğitim merkezindeki zihinsel özürlü çocuklar için beslenme katkısı konusunda başvuru yazısına verdiği olumsuz yanıt. 7 Şubat 1989, Sayı Hi/825-845.

16 Otto Speck - M. Miessier und W. Strassmeier. "Geistige Behinderung. Handbuch der Rehabilitationspsychologie, Berlin, 1988, s.701.

17 Otto Speck, - M. Miessier und W. Strassmeier. a. g. e., s. 700-721.

18 Karl Sokisch. "Zur geselschaftlichen Situation der Werkstatt für Behinderte." Grundiagen zur Arbeit in der Werkstatt für Behinderte, Lebenshilfe, 1987, s. 21.

19 Bundesvereinlaung Lebenshilfe für geisting Behinderte, Grundsatzprogram, 1990, s.3.

20 M. Ölçen, a. g. e., s. 44-45.

21 Haşim Nur Gürel, "Resim Canavar'ndan Magnum Ogus'lar. "Türkiye'de Sanat, Plastik Sanatlar Dergisi, Müzayede Özel Sayısı, No: 28, İstanbul, Mart/Nisan-1997, s. 24

22 Lionel Richart, (Çev: Berol Madra-Sinem Gürsoy), Ekspresyonizm Sanat Ansiklopedisi, Remzi Kitapevi, Evrim Matbaası, I. Basım, İstanbul, 1984, s. 105.

23 Fritz Löfter, Otto Dix: Life and Work, New York, Londra, 1982, s. 384.

24 Yönetmen: Mehmet Özel, Sanat, T.C. Kültür Bakanlığı, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü, De-Mo yapım, Pan Matbaacılık, ISSN:1300-4484, Sayı:7, 1995, s. 62.

25 Norbert Lynton, (Çev: Cevat Çapan, Sadi Öziş), Modern Sanatın Öyküsü, Remzi Kitapevi, II. Basım, İstanbul, 1991, s. 190.

26 Donna Rosenberg, (Çev: Koray Akten), Yayını Hazırlayan : Kudret Emiroğlu, Dünya Mitolojisi(Büyük Destanlar ve Söylemler Antolojisi), İmge Kitapevi, Ankara, I. Basım, Ankara, Ağustos-1998, s. 28.

27 A. Nurullah Barıman, Yunan Mitolojisi Lûgatçesi, Türkiye Ticaret Postası Matb., İstanbul, 1961, s. 6.

28 A. Nurullah Barıman, a. g. e., s. 88

29 Behçet Necatigil, 100 Soruda Mitologya, Gerçek Yayınevi, II. Baskı, İstanbul, Temmuz-1973, s. 19.

30 Hatay Müzesi ve Çevresi, Dönmez Ofset, Müze Eserleri Turistik Yayınları, Maltepe, Ankara.

31 Adnan Turanı, Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitapevi, VI. Basım, İstanbul, Şubat-1997.

32 Sanat Tarihi Ansiklopedisi, Görsel yayıncılık, Yazır Matbaası, Cilt II, İstanbul, 1981, s. 381.

33 Sanat Kitabı, 500 Sanatçı, 500 Sanat Eseri, Yapı Endüstri Mer. Yayınları, I. Baskı-Türkçe, İstanbul, 1997, s. 298.

34 Cahit Kınay, Sanat Tarihi, Rönesans'tan Yüzyılımız'a, Geleneksel'den Modern'e, Kültür Bakanlığı Yayınları/1443, Yayımlar Dairesi Başkanlığı, Sanat-Sanat Tarihi Dizisi/25-1, Ankara, 1993, s.33.

35 Alison Cole, Art of the İtalian Renaissance Coursts, Everyman Art Library, 1997, s. 167.

36 Cahit Kınay, a. g. e., s. 68.

37 Cahit Kınay a. g. e., s. 71.

38 Cahit Kınay, a. g. e., s. 73.

39 Cahit Kınay, a. g. e., s. 72.

40 Enis Batur, Sanat-Başkalaşımlar, yapı Kredi Yayınları, Sanat Dizisi-3. Yapı Kredi Yayınları Ltd. Şti., (I. Baskı: 1100 Adet), İstanbul, 1992, s. 27

41 Adnan Turani, a. g. e., s. 365.

42 Adnan Turani, Bateş Sanat Tarihi Ansiklopedisi, Bateş Yayınları, Cilt:1,İstanbul, 1980, s. 125.

43 Cahit Kınay, a. g. e., s. 75.

44 Sanat Tarihi Ansiklopedisi (Görsel), s. 431.

45 Adnan Turani, (Bateş), a. g. e., s. 111.

46 Wolfgang Stechow, Pieter Breughel, The Elder, Professor of Fin Arts, Ohio Collins Fontana Pocket library of Great Art, Amsterdam, Holland, 1959, Plate 33.

47 Emil Vollmer Verlag, Breufhel Der Ältere Eengeleitet von André Leclerc. Berlin, s. 38 (Vollmer - Kunstbücher).

48 Wolfgang Stechow, a. g. e., Plate 36 (Detail 10).

49 Sadun Altuna, Büyük Ressamlar-Hayatları ve Eserleri (Brueghel), Doğan Kardeş Yayınları, Hayat Kitapları, İstanbul, 1959, s. 120.

50 Francis Claudan, (Çev: Özdemir İnce-İlhan Usmanbaş), Romantizm Sanat Ansiklopedisi, Remzi Kitapevi, Evrim Matbaası, II. Basım, İstanbul, Mart-1994, s. 85.

51 Cahit Kınay, a. g. e., s. 152.

52 Harry N. Abrams-José Gudiol. Francisco De Goya lucientes, (GOYA). INC. Pulolishers. New York, 1985, s. 124.

53 Harry N. Abrams, a. g. e., s. 68.

54 Sanat Kitabı, s. 331.

55 Jean Cassou. (Çev: Özdemir İnce), Sembolizm Sanat Ansiklopedi, Remzi Kitapevi, Evrim Matbaası, II. Basım, İstanbul, Ocak-1994, s. 114.

56 Jean Cassou, a. g. e., s. 116.

57 Cahit Kınay, a. g. e., s. 275.

58 Francis Claudon, a. g. e., s. 82.

59 Francis Claudon, a. g. e., s. 84.

60 Cahit Kınay, a. g. e., s. 157.

61 Cahit Kınay, a. g. e., s. 207.

62 Maurice Vérullaz(Çev: Bedrettin Cömert), Empresyonizm Sanat Ansiklopedisi, Remzi Kitapevi, İstanbul, I. Basım, İstanbul, 1983, s. 103.

63 Sanat kitabı, s. 189.

64 Maurice Vérullaz, a. g. e., s. 105.

65 Maurice Vérullaz, a. g. e., s. 109.

66 Sadun Altuna, Empresyonist Ressamlar, Hayatları ve Eserleri, Doğan Kardeşler Yayınları Matbaası, Hayat Kitapları, İstanbul, 1961, s. 140-141.

67 Jacques lassingne. Picasso Editions Aimerysomog, I. Cilt, Paris, 1949, s. 99.

68 Margaretta Salinger, Diego Velasquez, Department of paintings, The Metropolitan Museum of Art. New York, Collins-Fantana, Pocket Library of Great Art, Amsterdam, Hollanda, 1959, (Plate 22).

69 Maragaretta salinger, a. g. e., Plate 35.

70 Adnan Turani, a. g. e., s. 463.

71 E. H. Gombrich(Çev: bedrettin Cömert), Sanat'ın Öyküsü, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1976, s. 320.

72 E. H. Gombrich, a. g. e. s. 324.

73 Sanat-Yüzyüze. Yapı Kredi Yay., Sanat Dizisi, 3. Yapı Kredi Yayınları Ltd. Şti., İstanbul, 1992, s. 209.

74 Sadun Altuna, (Büyük Ressamlar), s. 207.

75 Sanat Tarihi Ansiklopedisi (Görsel), III. Cilt, s. 532.

76 Maurice Jérullaz, a. g. e., s. 197-198.

77 Cahit Kınay, a. g. e., s. 211.

78 Sanat Kitabı, a. g. e., s. 464.

79 Sadun Altuna (Empresyonist Ressamlar), a. g. e., s. 69.

80 Mario De micheli, Picasso, The life and work of the artist illustrated with 80 colours plates, Paris, 1967, s. 32, (Plate 7).

81 William S. Lieberman, Pablo Picasso, Blue and Rose Periods. (The Museum of Modern art. New York. ollins Fantana pocket library of Great Art. Amsterdam. Holland. 1955, (Plate 18).

82 William S. Lieberman, a. g. e., (Plate 19).

83 Sanat Kitabı, s. 241.

84 Rauda Jamıs(Çev: Hülya Tufan). Frida Kahlo, Bir Kadının Otoportresi, Afa Yayınları, İstanbul, Şubat-1991, s. 337.

85 Rauda Jamıs, a. g. e., 232.

86 Cahit Kınay, a. g. e., s. 91.

87 Sanat Kitabı, s. 473.

88 Sanat Ansiklopedisi, a. g. e., Cilt: III, s. 539.

89 Adnan Turani, a. g. e., s. 462.

90 E. H. Gombrich, a. g. e., s. 321.