Tefsir ekolleri I. Cİlt ilk Müfessirler, Rivayet Ekolü, Rivayet Tefsirleri

قریء ^{علی یونس بن عبدالاعلی} ” ifadesiyle nakledilmiş mürsel rivayetler gibi.

1355Bkz: Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, c. 1, s. 14 ve 15, müellifin mukaddimesi.

1356Bu kısımda Tefsiru İbn Kesir ve Tağliku’l-Ta’lik’ten nakledilenler senedli, Dürrü’l-Mensur ve Şevkani’nin Fethu’l-Kadir’inden nakledilenler ise mürseldir. Bu kısmın çoğu rivayeti Dürrü’l-Mensur’dan nakledilmiştir.

1357Bkz: Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, c. 1, s. 11, muhakkitin mukaddimesi.

1358Müellif, tefsirin mukaddimesinde şöyle demiştir:

^{“سألنی جماعة من اخوانی اخراج تفسیر القرآن مختصرا... و ان نقصد لا خراج التفسیر مجردا دون غیره”}

(Bkz: Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, c. 1, s. 14, müellifin mukaddimesi).

1359Bkz: Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, c. 1, s. 14, müellifin mukaddimesi.

13605, 19, 23, 33, 40 ve 41. hadisler.

136112, 13 ve 32. hadisler.

1362İbn Abbas’tan onaltı rivayet, Dahhak ve Katade’den üçer rivayet, Hasan, Mücahid ve Ebu’l-Aliyye’den ikişer rivayet, Cabir b. Yezid, Ka’b, Tübey ve Halid b. Safvan ve Hamid E’rac’tan birer rivayete yer vermiştir.

1363“Ebu Muhammed”, tefsirin müellifi İbn Ebi Hatim’in künyesidir.

1364Bakara 106

1365Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, c. 1, s. 200.

1366Tilavetin neshedilmesi, Kur’an’da hükmü baki ama tilaveti neshedilmiş ve Kur’an’dan çıkartılmış ayetlerin bulunmasıdır. Ehl-i Sünnet âlimlerin çoğu tilavetin neshini kabul eder. Şia uleması ise bunu reddetmiştir. (Bkz: Siyanetu’l-Kur’an, s. 17-24).

1367Güvenilirliklerine muteber bir delil bulunmamasına ve bunun da yukarıdaki iddiayı ispatlamak için kafi olmasına ilaveten, onların rical kitaplarında mevsuk olduklarına güveni sarsan kimi tevsikler göze çarpmaktadır. Bunun örneği İcli’nin, İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) katili Ömer b. Saad’la ilgili İbn Hacer’in naklettiği tevsikidir. (Bkz: Tehzibu’t-Tehzib, c. 7, s. 396).

1368Bkz: Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, c. 1, s. 189 ve 190, hadisler 1005-1009.

1369Bkz: Aynı kitap, s. 355.

1370Cildinin arkasında el-Tefsir kelimesi yazılmıştır ve Necaşi, Şeyh ve İbn Nedim ondan Kitabu’t-Tefsir tabiriyle bahsetmiştir.

137115, 17, 18, 19, 20, 24, 25, 27 ve 28. hadisler gibi.

1372Doğum ve vefat tarihi belli değildir. Fakat Keşşi’nin meşayihinden -dördüncü yüzyılın ikinciyarısında yaşamıştır- ve Kuleyni’nin tabakasından tanıtılmıştır. (Bkz: el-Zeria, c. 4, s. 295; Te’sisu’ş-Şia li-Ulumi’l-İslam, s. 332). Keşşi (rh) kendi ricalinde ondan çokça rivayet etmiştir. (Bkz: Rical-i Keşşi olarak bilinen İhtiyaru Ma’rifeti’r-Rical, c. 1, s. 10, 13, 20, 34, 56, 75 ve 122, hadisler 5, 6, 9, 14, 28, 40, 47 ve 55).

1373Ricalu’n-Necaşi, s. 247.

1374Bkz: el-Fihrist, Şeyh Tusi, s. 212, madde 604, Ricalu’t-Tusi, s. 497.

1375Bkz: Ricalu’n-Necaşi, s. 248 ve el-Fihrist, Şeyh Tusi, s. 212 madde 604, el-Fihrist, İbn Nedim, s. 241.

1376Bkz: el-Fihrist, s. 215, Ricalu’n-Necaşi, s. 250.

1377Bkz: Şevahidu’t-Tenzil, c. 1, s. 223, hadis 231, s. 351, hadis 364, s. 356, hadis 368, s. 558hadis 595 ve c. 2, s. 160, hadis 785, s. 270, hadisler 904 ve 905, s. 358, hadis 1004, s. 403, hadis 1054, s. 417, hadis 1047. Bu yerlerde tefsirinden ve kitabından nakletmiş ve c. 1, s. 47, hadis 41, s. 134, hadis 144 ve 145, s. 173, hadis 185, s. 178, hadis 190, s. 183, hadis 196, s. 187, hadis 200, s. 191, hadis 203, s. 287, hadis 263, s. 422, hadis 450 ve 451, c. 2, s. 430, hadis 1090 gibi diğer yerlerde ise vasıtasız Ayyaşi’den (rahmetullahi aleyh) nakletmiştir. Hakim Haskani ile Ayyaşi arasındaki zaman aralığı gözönünde bulundurulduğunda görünen odur ki, önceki yerlerde de onun tefsirinden nakletmiştir.

1378Bkz: Mecmeu’l-Beyan, c. 1, s. 17, 18, 31, 82, ve 128, c. 2, s. 274 ve 276 (Fatiha suresinin fazileti hakkında ve Fatiha suresinin sonunda “^النظم”dan önce, Bakara suresi 63. ayeti izah ederken ve Âl-i İmran suresi 184 ve 185. ayetlerin izahında).

1379Bkz: Menakıbu Âl-i Ebi Talib, c. 2, s. 342, c. 3, s. 23 ve 104, c. 4, s. 180.

1380Bkz: Kef’ami, İbrahim b. Ali, Misbahu’l-Kef’ami ev Cunnetu’l-Emani’l-Vakıyye ve Cennetu’l-İmanu’l-Bakıyye, s. 773.

1381Biharu’l-Envar, c. 1, s. 8 ve 28.

1382Bkz: Şevahidu’t-Tenzil, c. 1, s. 558, hadis 595, c. 2, s. 160, hadis 785, s. 270, hadisler 904, ve 905, s. 358, hadis 1004, s. 403, hadis 1054 ve s. 417, hadis 1074.

1383O cümle şöyledir:

^{“قال العبد الفقیر الی الله رحمةالله انی نظرت فی التفسیر الذی صنفه ابو النضر محمد بن مسعود بن محمد بن عیاشی السلمی باسناده و رغبت الی هذا و طلبت من عنده سماعا من المصنف او غیره فلم اجد فی دیارنا من کان عنده سماع او اجازة منه}