Ünden bugüN

Kethüda Çeşmesi

H. Örcün Barışta

KETHÜDA MEHMED PAŞA

motifi vardır. Aynataşındaki musluk lüleleri, üzeri yelpaze motifiyle sınırlanmış dikdörtgen bir çerçeve içine alınmıştır. Dikdörtgen çerçevenin içi iki tarafında birer yıldızçiçeğinden oluşan rozet bulunan, dilimli kör bir kemerle bezenmiştir. Aynataşının önünde yol kotuna gömülmüş, yapıdan taşan bir tekne bulunmaktadır. Teknenin iki yanına, yapının montajı sırasında dinlenme taşlarının monte e-dilmediği ve teknenin yükseltildiği gözlenmektedir. Kıvrık dal ve rumîlerden oluşan bir bordur, dinlenme taşlarının bulunması gereken zeminin üzerinden başlayarak karşılıklı iki ayağın iç kısmını bezeye-rek yükselmektedir. Yatay ve dikey silmelerle kuşatılmış bu bordur, iki kere 90°'lik dönüş yaparak istiridye nişin üzerindeki kitabeyi çerçevelemektedir. Benzer öğelerden yola çıkılarak düzenlenmiş tasarımlarla yuvarlak kemerin yan üçgen boşlukları bezenmiştir. Böylece ortadaki ünitede ay-nataşımn süslemelerine özen gösterilmiştir. Ortadaki üniteden dikey silmelerle ayrılan yan ünitelerde simetrik birer suluk vardır. Üzerlerinde birer küçük istiridye niş yer alan bu suluklar yatay ve dikey silmelerle oluşturulmuş çerçeveler içine oturtulmuştur. Çerçeveler yukarıda iki tarafında dolgulu krizantemlerden meydana gelen rozetler bulunan ve aynataşını akla getiren yelpaze motifleriyle taçlandırılmıştır. Kâseleri kırılmış sulukların altında ters yönlendirilmiş bir palmet vardır. Sulukların üzerinde sağ tarafta 1285/1868 tarihli kitabe bulunmaktadır. Önceden değinildiği gibi yer değiştirmiş kitabelerden sol tarafta 1217/1802 ve 1262/1855 tarihliler yer almaktadır. Kitabelerin üstünde açık ve kapalı palmet suyundan oluşan bir bordur, yan ünitelerle orta üniteyi birbirine bağlamaktadır. Üzeri çatısız olan yapının bu saçak bordürünün iki tarafında tamamlanmamış kırık ve eksik parçalar vardır. Aynataşının üstünün, ayakların bazı bölümlerinin yer yer sonradan kesilmiş Afyon mermeri bloklarla tamir gördüğü fark edilmektedir.

Bibi. Tanışık, istanbul Çeşmeleri, II, 253-256; H. Örcün Barışta, istanbul Çeşmeleri-Beyoğlu Cihetindeki Meyva Tabağı Motifleriyle Bezenmiş Tek Cepheli Çeşmeler, Ankara, 1991, s. 72, 73, 78; ay, istanbul Çeşmeleri-Ortahöy Damat ibrahim Paşa, Hacı Mehmet Ağa Çeşmesi, Taksim Maksemindeki I. Mahmut Çeşmesi, Ankara, 1993, s. 75, 76; A. Egemen, istanbul'un Çeşme ve Sebilleri, ist., 1993, s. 467-470.

H. ÖRCÜN BARIŞTA