Ўзбекистон республикаси олий ва

YAcheykalarni to`ldirish

YAcheykaga ma`lumotlar kiritish uchun uni aktiv qilish va ma`lumotlarni klaviaturadan kiritish lozim. Ma`lumotlar yacheykada va tahrir qilish satrida (8-rasm) paydo bo`ladi. Kiritishni oxiriga etkazish uchun Enter yoki kursorni boshqarish klavishalaridan birini bosish lozim. Ma`lumotlarni kiritish jarayoni tugallanadi va qo`shni yacheyka aktiv bo`lib qoladi.

YAcheykadagi ma`lumotlarni tahrir qilish uchun quyidagilar zarur:

• 
  yacheykani aktiv qilish va F2 klavishasini yoki yacheykada sichqon bilan ikki marotaba bosish;
  
• 
  yacheykada matn kursori paydo bo`ladi, uni kursorni boshqarish klavishalari yordamida siljitish mumkin;
  
• 
  ma`lumotlarni tahrir qilish;
  
• 
  tahrir qilish rejimidan Enter klavishasi bilan chiqish.
  

Diqqat! Microsoft Excel istalgan komandasini bajarishdan avval yacheyka bilan ishlashni yakunlash, ya`ni kirish yoki tahrir qilish rejimidan chiqish lozim.

Operatsiyalarni bekor qilish

Ma`lumotlar ustidagi oxirgi operatsiyani bekor qilish uchun Pravka menyusida Otmenit’ … komandasini tanlash yoki tugmasini bosish darkor. Agar ushbu tugma yonidagi  strelkasi bosilsa, joriy seansda bajarilgan operatsiyalar ro`yxati ochiladi. Bir operatsiya nomi ustida bosib, uni va undan so`ng bajarilgan barcha operatsiyalarni bekor qilish mumkin.

Oxirgi bekor qilingan operatsiyani qaytarish uchun Pravka menyusida Povtorit’ … komandasini tanlash yoki tugmasini bosish darkor. Bekor qilingan operatsiyalar ro`yxatini ko`rib chiqish uchun ushbu tugma yonidagi  strelkasini bosish zarur.

Ish kitobini yaratish

YAngi ish kitobini yaratish uchun Fayl menyusida Sozdat’ komandasini tanlash kerak. Ochilgan dialog oynasida (9-rasm) ular asosida ish kitobi yaratiladigan vkladishni, so`ngra esa shablonni tanlash, keyin OK tugmasini bosish talab qilinadi. Odatiy ish kitoblari Kniga shabloni asosida yaratiladi. Kniga shabloni asosida ish kitobini yaratish uchun tugmasini bosish mumkin.

9-rasm

10-rasm

Ish kitobini ochish

m
11-расм

avjud ish kitobini ochish uchun Fayl menyusida Otkrit’ komandasini tanlash yoki tugmasini bosish zarur, shundan so`ng Otkritie dokumenta dialog oynasi (10-rasm) ochiladi. Papka ro`yxati maydonida kerakli ish kitobi joylashgan disk tanlanadi. Pastroqda joylashgan ro`yxatda kitob solingan papka va kitobning o`zi (ikki marta bosish bilan) tanlanadi.

Agar o`zgartirilmagan bo`lsa papkada faqat xls rasshireniega ega va belgilari 11-rasmda keltirilgan Microsoft Excel kitoblari solingan fayllar bo`ladi. Boshqa fayllar turlarini yoki barcha fayllarni chiqarish uchun Tip faylov ro`yxati maydonida tegishli turni tanlash lozim.

12-rasm

Ish kitobini saqlash

Ish kitobini saqlash uchun Fayl menyusining Soxranit’ komandasini chaqirish yoki tugmasini bosish lozim. Birinchi saqlashda Soxranenie dokumenta dialog oynasi (12-rasm) paydo bo`ladi. Papka ro`yxati maydonida diskni, pastroqda joylashgan ro`yxatda esa kitobni saqlash lozim bo`lgan papkani tanlash zarur. Tip fayla ro`yxat maydonida kitob saqlanadigan format tanlanadi. Imya fayla maydonida kitob nomini kiritish va Soxranit’ tugmasini bosish darkor.

Takroran saqlashda Soxranenie dokumenta dialog oynasi chiqarilmaydi, kitob avtomatik tarzda shu faylning o`zida saqlanadi. Kitobni boshqa nom bilan yoki boshqa papkada saqlash uchun Fayl menyusida Soxranit’ kak komandasini tanlash zarur, shundan so`ng Soxranenie dokumenta oynasi paydo bo`ladi.

Ish kitobini yopish

Ish kitobini yopish uchun Fayl menyusida Zakrit’ komandasini tanlash yoki kitob oynasining  tugmasini bosish lozim.

Microsoft Excel bilan ishlashni yakunlash

Microsoft Excel bilan ishlashni yakunlash uchun dastur oynasini yopish lozim (dastur oynasining  tugmasini yoki Alt + F4 klavishalar birikmasini bosish).
Topshiriqlar:

1. 
   Excel dasturiga kiring. Pusk  Programmi  Microsoft Excel.
   
2. 
   Uning bosh menyusini ko`ring. Bosh menyusiWord dasturinngg bosh menyusidan nima bilan farq qilishini aniqlang.
   
3. 
   Sodda berilganlar bazasini tashkil qiling. Masalan, guruhingiz talabalarini ismi, familiyasi, otasining ismi, yashash joyi, tug`ilgan yili, yoshi, kursi, fakulhteti, sotsial holati va boshqa parametrlari bo`yicha berilganlar bazasini yarating. YAcheykalar bilan ishlang. Blokga yacheyklarni oling. Ustun, satr, blok va jadvallarni ajrating.
   
4. 
   Sonlarni va formulalarni kiriting. YAcheykaga C1+F5 qiymatni kiriting.
   
5. 
   Satrlarning balandligi va ustunlarning kengligini o`zgartirib ko`ring. Buning uchun Format  Stroka razmer yoki Format  Stolbets razmer ko`rinishidagi buyruqlarni bajaring.
   
6. 
   Menyuning Servis bo`limiga kiring, Razreshit` peretaskivanie yacheek bo`limin topib, bayroq quyilganini aniqlang, quyilmagan bo`lsa, quying.
   
7. 
   A ustunning kenligini shunday o`zgartiringki, unda matn to`liq ko`ringan bo`lsin, V,S D ustunlarning kengligini esa minimal qiling.
   
8. 
   Menyu yordamida 1 raqamli satr balandligini 30 ga teng qilib o`zgartiring.
   
9. 
   1 raqamli satr balandligini boshlang`ich qilib tayinlang.
   
10. 
    2015 yilda o`zingizning yoshingizni aniqlang.
    
11. 
    A1 yacheykada matnni taxrilab chiqing. Matnda sizning ismingiz, familiyangiz, otangizning ismi bo`lsin.
    
12. 
    A1:D1 blokni ajratib, uni bir satr pastga suring.
    
13. 
    3, 5, 7 satrlarga A1:D1 blokni ko`chiring. 7 raqamli satrni ajrating va ajratilgan berilganlar bilan to`ldiring. S ustunni nusxa qiling va E, G, 6 ustunlarga nusxa qiling. A10:G15 blokni ajrating va uni tozalang. G9 yacheykaning berilganlarini o`chiring. E ustunni olib tashlang. E ustunni bo`sh joyni saqlab qolgan holatda olib tashlang.
    
14. 
    Sichqoncha yordamida V4 yacheykani navbatdagi yacheykaga aylantiring.
    
15. 
    A1 YAcheykaga kursor va klavishalar yordamida qayting.
    
16. 
    List 6 navbatdagi listga aylantiring.
    
17. 
    3 satrni belgilang.
    
18. 
    Belgilashni inkor eting.
    
19. 
    K ustunni belgilang. Siqoncha yordamida A1:E13 blokni ajrating.
    
20. 
    A,B,C,D ustunlarni ajrating. Ajratishni inkor eting. Ishchi listni ajaritng.
    
21. 
    Ajratishni inkor eting.
    
22. 
    A1 yacheykaga matnni kiriting, masalan mening tug`ilgan joyim..
    

13- Amaliy mashg`ulot

Elektron jadvallar yaratishda formulalar va funktsiyalardan foydalanish

Maqsadi: Microsoft Excel elektron jadvallar yaratishda formulalar va funktsiyalarni o`rgatish.

Texnik vositalar: Komp`yuter, Windows tizimi bilan birgalikda Microsoft Excel dasturi, Proektor.