Müqəddİmə Bir neçə zəruri xatırlatma

Məsələ 1554: Cəvahir bəslənən, sədəf ovlanan böyük çaylardan çıxarılan cəvahirlərin də xümsü var.

Məsələ 1555: Dənizdən çıxarılan xoş ətirli ənbər dalğıcılıq yolu ilə əldə edildikdə xümsü var. Həmçinin, əgər ənbər suyun səthindən və yaxud sahildən əldən edilsə, vacib ehtiyata əsasən, yenə də onun xümsünü verməlidirlər.

Məsələ 1556: Əgər bir şəxsin qazanc yeri dalğıcılıq və ya mə’dən şeyləri çıxartmaqdırsa, əgər onların xümsünü versə və illik xərclərindən bir şey artıq qalsa, yenidən xümsünü verməsi lazım deyil.
6-Döyüş qənimətləri

Məsələ 1557: Əgər müsəlmanlar məsum imamın əmri ilə kafirlərlə döyüşsə və döyüşdə qənimət əldə etsə, xümsünü verməlidir. Lakin, onun qorunmasına, daşınmasına xərclənən miqdar azaldılır.

Məsələ 1558: Müsəlmanlar İmamın (ə) xüsusi və ya ümumi naibinin icazəsi ilə kafir əleyhinə döyüşüb qənimət əldə etdikdə, vacib ehtiyata əsasən, onun xümsünü verməlidir.

Məsələ 1559: Şəxsi istifadəsi olmayan, top və tank kimi döyüşdə qənimət götürülən silahları şəriət hakimi və müsəlmanların vəliyyi əmri İslam ordusunun ixtiyarında qoya bilər.

Məsələ 1560: Müsəlmanların döyüş əsnasında kafirlərin malından istifadə etmək haqları var, gərək onların xümsünü versinlər.

Məsələ 1561: Xümsü verilməli olan qənimətlər yalnız nəql edilən qənimətlərdir. Belə ki, onların xümsü verilməklə döyüşçülərin mülkü hesab edilir. Lakin, kafirlərdən əldə edilən torpaqların xümsü yoxdur və o, bütün müsəlmanlarındır.

Məsələ 1562: Bir qrup müsəlman ayrı bir qrupun əleyhinə təcavüz etsə, təcavüzkarın qarşısı alınmalıdır ki, Allahın hökmünə baş əysinlər. Əgər müsəlmanlar bu arada qənimət eldə etsələr, onu şəxsi malları hesab edə bilməzlər. Gərək onu saxlasınlar və vaxtında sahiblərinə qaytarsınlar. Bir halda ki, əgər bu qənimətlər onların əlində olduğu halda yenidən təcavüzə və fəsada səbəb olarsa, şəriət hakiminin icazəsi ilə, ondan düzgün istifadə olunar.
7-Zimmi kafirin müsəlmandan aldığı torpaq

Məsələ 1563: Sağlam etnik qrup halında müsəlmanlarla dinc yanaşı yaşayıb, bütün zimmilik şərtlərini qəbul edən zimmi kafir müsəlmandan müəyyən qədər torpaq alsa, gəlirinin beşdə birini adi zəkatın onda biri yerinə ödəməlidir.

Məsələ 1564: Zimmi kafir müsəlmandan aldığı torpaq sahəsini başqa müsəlmana satsa, xüms ləğv olunmur. Həmçinin əgər o, ölsə və bir müsəlman o torpağı irs aparsa, ehtiyata əsasən, onun xümsünü ödəməlidir.

Əgər zimmi kafir yeri alan zaman xüms verməyəcəyini, yaxud satıcının onun xümsünü verməsini şərt etsə, onun şərti batildir və xümsü özü verməlidir. Amma əgər satıcının, xüms miqdarını onun tərəfindən verməsini şərt etsə, buna əməl etmək lazımdır.

Məsələ 1565: Əgər bir müsəlman müəyyən bir torpaq sahəsini alver qəsdi olmadan zimmi kafirin mülkünə keçirsə və onun əvəzini alsa, məsələn, onunla qarşılıqlı razılıq əldə etsə vacib ehtiyata əsasən, zimmi kafir onun xümsünü verməlidir.