Müqəddİmə Bir neçə zəruri xatırlatma

Məsələ 1576: Vacib ehtiyata əsasən, seyidlər illik xərclərindən artıq xüms ala bilməzlər.

Məsələ 1577: Şəhərində müstəhəqqin (xüms almaq üçün lazım olan şərtlərə malik olan şəxs) olub-olmamasından asılı olmayaraq, xümsün bir şəhərdən ayrı şəhərə aparılmasının maneəsi yoxdur. Lakin, hər bir halda, xüms tələf olduqda gərək ayrı malından onu ödəsin və aparma xərci də öz öhdəsinədir. Lakin, şəriət hakiminin nümayəndəsinə versə, o, bir şəhərdən ayrı şəhərə apardığı zaman tələf olsa, ona heç nə vacib olmaz.

Məsələ 1578: Fəqir seyidlər qazanc və iş üçün sərmayəyə ehtiyaclı olsalar, xüms adı ilə (yalnız onların ehtiyacını ödəyən miqdarda) onlara vermək olar.

Məsələ 1579: Seyidlərin payı ehtiyaclarından çox olduğu halda onu adil müctəhidə vermək lazımdır ki, lazım bildikləri yerlərdə istifadə etsinlər. Əgər onların ehtiyaclarından az olarsa, İmamın (ə) payından götürüb onlara vermək olar. Belə olan halda, seyidlərin payının az və ya çox olmasının eybi yoxdur.

Məsələ 1580: Ehtiyac vacibə əsasən, seyidlərin payı, ayrı maldın yox, həmin maldan və ya işlək puldan verilməlidir. Yaxud da, ayrı malı müstəhəqqə (xüms almaq üçün lazım olan şərtlərə malik olan şəxsə) satıb, sonra borcu ünvanı ilə hesab etsinlər.

Məsələ 1581: Ehtiyaclı seyidə borc verən şəxs ondan alacağını xüms adı ilə hesab edə bilər. Lakin, İmamın (ə) payında şəriət hakiminin icazəsi lazımdır.

Məsələ 1582: Seyidə, xüms verilən zaman onun xüms olduğunu demək lazım deyil; xümsü niyyət edib, onu hədiyyə adı ilə verə bilər. Həmçinin, şəriət hakiminin icazəsi isə İmam payını müstəhəqlərə (o adla) verə bilər.

Məsələ 1583: Müstəhəqq (şəxs) xümsü alıb malikə (onu verənə) bağışlaya bilməz. Öz şə’nində olan bir malı olsa və imkan olsa ona bağışlasa, istisnadır.

Məsələ 1584: Əgər xümsü şəriət hakimi, yaxud onun vəkili ilə əldə dolandırıb (Bu belədir ki, bir kəs xümsü öz əli ilə verib sonra yenidən borc kimi alır) sonrakı il ödəmək istəsə o ilin mənfəətlərindən azalda bilməz. Məsələn, əgər 2000 tuman xümsə borcludursa sonrakı ilin mənfəətlərindən 20000 tuman xərclərindən artıq qalıbsa, gərək 20000 tumanın xümsünü versin, sonradan xüms kimi borclu olduğu 2000 tumanın əlavəsindən versin.

Məsələ 1585: Seyid payının seyidlərə verilməsində məqsəd onların zəkat almaqdan məhrum olmalarıdır. Bu baxımdan, bu ayrı-seçkilik sayılmır. Onların zəkat almamalarının səbəbi isə uyğun mövzularda bəyan edilib.