Müqəddİmə Bir neçə zəruri xatırlatma

İZDİVAC

Məsələ 2023: İzdivac müstəhəb əməllərdən biridir, lakin bir nəfərin evlənmədiyi halda harama düşmək qorxusu olsa, ona evlənmək vacibdir.

Məsələ 2024: İzdivac nikahı vasitəsi ilə qadın ilə kişi bir-birlərinə halal olurlar. Bu iki qismə bölünür: Daimi evlilik. Bu nikah oxunan qadına “daimə” deyilir. Müvəqqəti evlilik. Müəyyən müddət daxilində evlilik nikahı oxunur. Bu müddətin qısa və uzun olmasından asılı olmayaraq onu “müt’ə” və “siğə” də adlandırırlar.

Məsələ 2025: İstər daimi, istərsə də qeyri-daimi nikahda siğə oxunmalıdır. Qadın və kişinin təkcə razılıqları kifayat deyil. Əqd siğəsini ya qadınla kişinin özü oxumalı, ya da əqdi oxumaq üçün başqasını öz tərəflərindən vəkil etməlidirlər.

Məsələ 2026: Kişinin qadın, qadının kişi tərəfindən siğə oxumaq üçün vəkaləti maneəsizdir.

Məsələ 2027: Əgər qadın və kişi bir şəxsə nikah siğələrini oxumaq üçün vəkalət versələr, vəkilin siğəni oxuduğuna yəqin etməyincə, bir-birlərinə halal olmurlar. Lakin vəkil e’timadlı şəxs olsa və “oxumuşam” desə, kafidir.

Məsələ 2028: Əgər bir qadın müəyyən bir şəxsi, onu məsələn, 10 gün, yaxud iki ay müddətində bir nəfərin əqdinə keçirməsinə vəkil edib əvvəlini təyin etməsə, onun başlanğıcını əqd oxuduğu gün və saat hesab etməlidir.

Məsələ 2029: Müstəhəb ehtiyata əsasən, bir nəfər iki həyat yoldaşı (ər və arvad) tərəfindən əqd siğəsi oxumasın. Yə’ni əqdin iki tərəfi iki nəfər olsun. Həmçinin, müstəhəb ehtiyata əsasən, insan qadını özünə daimi və yaxud müvəqqəti əqd etmək üçün onun tərəfindən vəkil ola bilməz.

Daimi əqdin oxunma qaydası

Məsələ 2030: Daimi əqdin siğəsini oxumaq üçün qadının belə deməsi kafidir:

زَوَّجتُكَ نَفسِى علَى الصَّداَقِ المَعلُومِ

Zəvvəctukə nəfsi ’ələs-sədaqil-mə’lum - (yə’ni, özümü müəyyən olunmuş mehr müqabilində sənə arvad etdim).

Kişi də ondan sonra deyir:

قَبِلتُ التَزوِيجَ

Qəbiltut-təzvicə - (yə’ni, bu izdivacı qəbul etdim.)

Əgər başqasını bu işə vəkil etsə, qadının vəkilinin belə deməsi kafidir:

زَوَّجتُ مُوَكِّلَتِى مُوَكِّلَكَ عَلَى الصَّداَقِ المَعلُومِ

Zəvvəctu muvəkkiləti muvəkkiləkə ələs-sədaqil-mə’lum- (Yə’ni, öz müvəkkiləmi sənin müvəkkilimin arvadlığına, müəyyən edilmiş mehriyyə əsasında keçirtdim.)

Kişinin vəkili isə deyir:

قَبِلتُ لِمُوَكِّلى ...

(Mən də olduğu kimi müvəkkilim tərəfindən qəbul etdim.)

Qeyri-daimi əqdin oxunma qaydası

Məsələ 2031: Əgər qadın və kişinin özü qeyri-daimi siğə əqdini oxumaq istəsələr, müddəti və mehriyyəsi müəyyən olunduqdan sonra qadın

زَوَّجتُكَ نَفسىِ فِى المُدَّةِ المَعلُومَةِ عَلَى المَهرِ المَعلُومِ

Zəvvəctukə nəfsi fil muddətil-mə’luməti ələl-məhril-mə’lum – (Yə’ni, özümü müəyyən edilmiş müddət və mehriyyə əsasında sənin arvadın etdim). Sonra isə kişi zaman fasiləsi olmadan

قَبِلتُ

Qəbiltu –(bu evlənməni qəbul etdim.)

desə, kafidir. Əgər başqasını vəkil etsələr, əvvəlcə qadının vəkili kişinin vəkilinə

مَتَّعتُ لِمُوَكِّلَتِى مُوَكِّلَكَ فِى المُدَّةِ المَعلُومَةِ عَلَى المَهرِ المَعلُومِ

Məttə’tu limuvəkkiləti muvəkkiləkə fil-muddətil-mə’luməti ələl-məhril-mə’lum – (yə’ni, öz müvəkkilimi müəyyən edilmiş müddət və mehriyyə əsasında sənin müvəkkilimin zövcəsi etdim.) Sonra zaman fasiləsi olmadan kişinin vəkili

قَبِلتُ لِمُوَكِّلى هَكَذاَ

Qəbiltu limuvəkkili hakəza – (mən də öz müvəkkilim tərəfindən qəbul etdim.) desə, kafidir.

İzdivac nikahının şərtləri

Məsələ 2032: İzdivac nikahının bir neçə şərti var:

1-Ehtiyata əsasən, onun siğəsi ərəb dilində düzgün şəkildə oxunmalıdır. Əgər qadın və kişi siğəni ərəb dilində oxuya bilməsələr, öz dillərində oxuya bilərlər və ərəb dilində siğəni oxumaq üçün vəkil tutmaları vacib deyil. Lakin, elə kəlmələrdən istifadə etməlidirlər ki, ərəbcə oxunan siğənin mə’nasını anlatmalıdır.

2-Siğə oxuyan şəxsin inşa qəsdi olmalıdır. Yə’ni bu kəlmələri deməkdə məqsədi o iki nəfərin arasında ər-arvadlıq yaratmaq olmalıdır, qadın özünü kişinin arvadı etməli və kişi də bu mə’nanı qəbul etməlidir. Vəkilin də məqsədi belə olmalıdır.

3-Nikah siğəsini oxuyan şəxs aqil olmalı və başqasının tərəfindən vəkil olmasından asılı olmayaraq, ehtiyata əsasən, həddi-büluğa çatmalıdır.

4-Vəliyy və yaxud vəkil nikah siğəsini oxuduqda ər-arvadı müəyyən etməlidir. Bu baxımdan, əgər bir şəxsin bir neçə qızı olsa, kişiyə “zəvvəctukə ihda bənati” (yə’ni, qızlarımdan birini sənin arvadın etdim) deyə bilməz.

5-Qadın və kişi öz ixtiyarları ilə izdivaca razı olmalıdırlar. Lakin, onlardan biri zahirdə könülsüzlüklə icazə versə, amma ürəkdə razı olduğunu bilsək, nikah düzgündür.

6-Nikah siğəsi düzgün oxunmalıdır. Əgər onun mə’nasını əvəz edəcək bir halda səhv oxusalar, nikah batildir. Amma mə’na əvəz olmasa, eybi yoxdur.

Məsələ 2033: Ərəb dilinin qrammatikasını bilməyən, lakin nikah kəlmələrini düzgün tələffüz edən və onun mə’nasını da bilən şəxsin nikahı düzgündür.

Məsələ 2034: Əgər bir qadının nikahını bir kişi üçün onların icazəsi olmadan oxusalar, sonradan onlar razı olub icazə versələr, nikah düzgündür.

Məsələ 2035: Əgər bir qadın və kişini və yaxud onlardan birini izdivaca məcbur etsələr, lakin nikah oxunduqdan sonra razı olub icazə versə, ehtiyat vacibə əsasən, nikah siğəsini yenidən oxumalıdırlar.

Məsələ 2036: Ata və yaxud atanın atası zəruri halda həddi-büluğa çatmayan və yaxud dəli uşağı evləndirə bilərlər. Uşaq həddi-büluğa çatandan, dəli ağıllı olandan sonra, ehtiyat vacibə əsasən onu pozmamalıdırlar.

Məsələ 2037: Həddi-büluğa çatan və rəşidə - öz məsləhətini tə’yin edə bilən qız bakirə olsa, ehtiyata əsasən, atası və yaxud babasının (atanın atasının) icazəsi ilə evlənməlidir. Lakin qız üçün münasib ər tapılsa və ata buna qarşı çıxsa, onun icazəsi şərt deyil. Həmçinin, ataya və yaxud atanın atasına əl çatmasa və qızın da izdivac etməyə ehtiyacı olsa və yaxud qız əvvəllər ərə gedibsə, bu iki halda da ata və babasının icazəsi yeni izdivacda lazım deyil.