MüQƏddimə

İMAM (ə)-İN AZƏRBAYCANİN HAKİMİ ƏŞƏSƏ YAZDİĞİ MƏKTUB

Əşəs ibni Qeysin keçmiş xəlifə ilə sıx əlaqəsi var idi. Onun qızı üçüncü xəlifə Osmanın oğlu Ömərin arvadı idi. Imam (ə) həmdanlı dostlarından biri olan Ziyad ibni Mərhəbin vasitəsi ilə ona bir məktub göndərdi. Məktubun məzmunu belə idi:³ "Əgər səndə (qəlbində) bir şey (şəkk, yaxud kin-küdurət) olmasaydı, mənimlə beyət etməyə tələsərdin. Əgər təqvalı olsan, bəzi işlər səni haqqı deməyə məcbur edər. Bildiyin kimi, camaat mənimlə beyət etdi. Təlhə ilə Zübeyr beyət etdikdən sonra öz əhdlərinə xəyanət etdilər və Ümmül-möminini öz evindən çıxarıb Bəsrəyə apardılar. Mən də onlara yetişmək üçün tələsdim və onlara dedim ki, öz beyətlərinə qayıtsınlar, lakin onlar bunu qəbul etmədilər. Mən nə qədər israr etdimsə, bir faydası olmadı."⁴

Sonra Imam (ə) özünün Əşəsə olan tarixi kəlamında buyurdu: "Hakimlik sənin üçün yağlı bir tikə deyil, bir əmanətdir. Sənin yanında bir qədər mal var ki, Allah malındandır və sən onu mənə qaytarınca Allah xəzinədarlarındansan. Düz işlədiyin vaxta qədər mən sənə qarşı pis bir xəlifə olmayacağam."⁵

Hər iki məktub eyni vaxtda yazılmışdı, amma birinci məktub mehr-məhəbbətlə, ikinci məktub isə hiddət və sərtliklə doludur. Səbəbi də iki hakimin düşüncə və əhval-ruhiyyəsindəki fərqlər idi. Əşəs camaatdan Imam (ə) üçün beyət almağa və o həzrəti onlara tanıtdırmağa çox da fikir vermirdi. Buna görə də məktub ona çatandan sonra Həmdan hakimi kimi özü Əli (ə)-ı tanıtdırmağa və camaatdan onun üçün beyət almağa səy etmək əvəzinə susdu. Buna görə də Imam (ə)-ın nümayəndəsi və məktubu gətirən Ziyad ibni Mərhəb ayağa qalxdı, Osmanın qətli, Təlhə və Zübeyrin əhd-peyman pozmaqlarını söyləyib sonra dedi:–"Camaat! Hər kəsi az söz qane etməsə, çox söz də qane etməyəcəkdir. Osmanın məsələsi elə bir şey deyildir ki, o barədə söz demək sizi qane etsin. Lakin şübhəsiz hadisəni eşidənlər heç də onu əyani şəkildə görənlər kimi deyildir. Ey camaat, agah olun və bilin ki, Osmanın qətlindən sonra mühacir və ənsar Əliyə beyət etdilər. O iki nəfər (Təlhə və Zübeyr) nahaq yerə öz beyətlərini pozdular və nəhayət, Allah Əlini yer üzünün varisi etdi. Yaxşı aqibət müttəqilər üçündür."¹

Bu vaxt Əşəs çarəni yalnız tam laqeydliklə və çox qısa sözlərlə mühacir və ənsarın seçdiyi hakimə itaət etməsini bildirməkdə gördü. O, ayağa qalxıb dedi:–Camaat! Osman bu əyalətin (Azərbaycanın) hakimliyini mənə bağışlamışdı. O vəfat etdikdə buranın hökuməti də mənim əlimdə idi. Camaat Əli ilə beyət etmişdir, bizim ona tabe olmağımız elə əvvəlkilərə tabe olmağımız kimidir. Onunla Təlhə və Zübeyr arasında olan hadisəni eşitdiniz. Əli bizə məlum olmayan işlər barəsində etimadlı bir şəxsdir."²

Hakim sözlərini bitirib evinə daxil oldu, dostlarını çağırıb dedi:–Əlinin məktubu məni dəhşətə saldı. O, Azərbaycanın sərvətini məndən alacaqdır. Yaxşı olar ki, Müaviyəyə qoşulum.

Lakin müşavirləri onu məzəmmət edib dedilər: Sənin üçün ölüm bu işdən qat-qat yaxşıdır. Öz qəbilə və diyarını buraxıb şamlıların ardınca düşürsənmi?!

O, müşavirlərin sözlərini qəbul etdi və əlaqələri yaxşılaşdırmaq üçün Kufəyə yollandı.³

1 "Bəqərə" surəsi, ayə:131

2 "Mumin" surəsi, ayə:66

1 "Məryəm" surəsi, ayə:12

1 "Şüəra" surəsi, ayə:214-216

1 "Hucurat" surəsi, ayə: 15

2 "Ənfal" surəsi, ayə: 30

1 "Bəqərə" surəsi, ayə:207

2 "Bəqərə" surəsi, ayə:204

1 "Ali-Imran" surəsi, ayə:191

1 "Şura" surəsi, ayə:38

1 "Hücürat" surəsi, ayə:15

1 "Şərhi-Nəhcül-bəlağə" (Ibni Əbil-Hədid), 14-cü cild, səh.266

1 "Tur" surəsi, ayə:30-32

1 "Maidə" surəsi, ayə: 67

1 "Ali-Imran" surəsi, ayə:153

2 "Ali-Imran" surəsi, ayə:144

1 "Əraf" surəsi, ayə:150

1 "Nur" surəsi, ayə:36

2 "Əhzab" surəsi, ayə:53

1 "Əraf" surəsi, ayə:180

1 "Məryəm" surəsi, 5-6-cı ayələr

2 Həmin söz bəzi vaxtlar xüsusi dəlillər əsasında elm irsi üçün işlənir. Misal olaraq "Fatir" surəsinin 32-ci ayəsini göstərmək olar: "Bu kitabı bəndələrimizdən seçdiyimiz şəxslərə irs verdik". Aydındır ki, burada "kitab" sözü mal irsi yox, Quranın həqiqətlərindən agahlıq irsi mənasına olmasına bir dəlildir.

1 "Ənam" surəsi, ayə:124

1 "Ali-Imran" surəsi, ayə:8

1 "Nəml " surəsi, ayə:16

2 "Nəml" surəsi, ayə:15

1 Bu, Əbu Bəkrin əsl adıdır.

1 "Cəvahirül-kəlam", 6-cı cild, "Diyat" kitabı, "Təzahümü-mucibat" bəhsi

1 "Əhqaf" surəsi, ayə:15

2 "Loğman" surəsi, ayə:14

1 "Maidə" surəsi, ayə:96

1 Bir "vəsəq" altı "sa", hər "sa" da təqribən bir "mən"-dir ki, bir "mən" də təqribən 3 kilodur. Deməli, bir "vəsəq" 18 kilodur.

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 1-ci cild, səh.187

1 "Əl-istiyab", -ci cild, səh.690

2 Təfsirçilərin hamısının dediyi kimi, bu iki ayə – "Hücürat" surəsinin 6-cı və "Səcdə" surəsinin 18-ci ayəsi onun barəsində nazil olmuşdur. Sonuncu ayə nazil olandan sonra Həssan ibni Sabit onun barəsində bir şer də qoşmuşdu.

3 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi" (Ibni Əbil-Hədid) 2-ci cild, səh. 103 (qədim çap).

1 "Kamil" (Ibni Əsir), 3-cü cild, səh.42; "Əl-Qədir", 8-ci cild, səh.172 (Bilazərinin "Əl-ənsab" kitabından nəqlən); "Müsnədi-Əhməd ibni Hənbəl", 1-ci cild, səh.142; "Sünəni Beyhəqi", 8-ci cild, səh.318; "Usdul-ğabə", 5-ci cild, səh.91

2 "Maidə" surəsi, ayə:54

1 "Əl-istiab", 4-cü cild, səh.374

2 "Təbəqat" (Ibni Səd) -5ci cild, səh.71 (Beyrut çapı)

1 "Ənsab" (Bilazəri), 5-ci cild, səh.24

2 "Sünəni Beyhəqi", 8-ci cild, səh.61 (Ofset çapı)

3 "Sünəni Beyhəqi", 8-ci cild, səh.61 (Ofset çapı)

4 "Qamusur-rical", 9-cu cild, səh.305

1 "Təbəqat" (Ibni Səd) 5-ci cild, səh.17

2 "Ənsab" (Bilazəri), 5-ci cild, səh.24

3 "Qamusur-rical", 9-cu cild, səh.305; Şeyx Müfidin "Əl-cəməl" kitabından nəqlən

4 "Əl-Qədir", 8-ci cild, səh.141 (Nəcəf çapı) Hənəfinin "Bədayius-sənaye Məlikül-üləma" kitabından nəqlən

5 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.41

6 "Tarixi-Təbəri", 2-ci cild, səh.42

1 "Əl-ənsab", 5-ci cild, səh.24

2 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Əbdüh), 159-cu xütbə

3 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.108-113, 232

4 "Məarif", (Ibni Qüteybə) səh.84

1 "Ənfal" surəsi, ayə:41

2 "Sünəni-Beyhəqi", 6-cı cild, səh.324

3 Yenə orada

4 "Əl-əmval", səh.580

5 "Nəhcül-bəlağə", 67-ci məktub

1 "Sünəni-Beyhəqi", 6-cı cild, səh.348

2 "Ənsab" (Bilazəri), 5-ci cild, səh.16

1 Yenə orada, 5-ci cild, səh.30

2 "Istiab", 2-ci cild, səh.690

3 "Kamil" (Ibni Əsir); "Ənsab" (Bilazəri); "Tarixi-Təbəri"

4 "Müsnəd", (Əhməd ibni Hənbəl) 1-ci cild, səh.62

5 "Tarixi-Təbəri"; "Kamili-Ibni Əsir"; "Əl-ənsab" (Bilazəri)

1 "Istiab", 1-ci cild, səh.373; "Əl-Isabə", 2-ci cild, səh.369; "Usdul-ğabə"

2 "Siyrə" (Ibni Hişam), 1-ci cild, səh.337

3 "Təfsiri-Təbəri", 7-ci cild, səh128; "Müstədrək" (Hakim Nişapuri), 3-cü cild, səh.319

4 "Ənam" surəsi, ayə:52

1 "Hilyətul-övliya", 1-ci cild, səh138

1 "Tarixi Ibni Kəsir", 7-ci cild, səh163; "Əl-ənsab", 5-ci cild, səh.63

1 "Əl-ənsab", 5-ci cild, səh.48

1 "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.29

2 "Şiədə islami şəxsiyyətlər", 1-ci cild, səh8

1 "Əl-ənsab", 5-ci cild, səh.39; Bu hissə təfsilatı ilə "Tarixi-Təbəri"də (3-cü cild, səh.360-368) 33-cü hicri ilinin hadisələrində gəlmişdir.

2 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil-Hədid), 6-cı cild, səh.77 (Təzə çap); "Nəhcül-bəlağə", 38-ci məktub

3 "Istiab", 1-ci cild, səh.197

4 "Məarif" (Ibni Qüteybə), səh.176

1 "Tarixi-Bəğdad", 8-ci cild, səh.439

2 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.372-373; "Ənsab", -ci cild, səh 41-43

3 "Tarixi-Yəqubi", 2-ci cild, səh.150

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil-Hədid), 2-ci cild, səh.194

2 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Əbdüh) 14-cü xütbə

3 "Nəhcül-bəlağə", 3-cü xütbə

4 "Əl-ənsab", 5-ci cild, səh.48

1 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.477

2 "Ənsabül-əşraf", 5-ci cild, səh.48

1 "Əl-Qədir", 9-cu cild, səh.168

2 "Murucuz-zəhəb", 3-cü cild, səh.88 (Beyrut çapı, 1970)

1 "Əl-ənsab", 5-ci cild, səh.62

2 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.385 ( "Ələm" çapı)

1 "Murucuz-zəhəb", 2-ci cild, səh.344

1 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.156 ( "Bulaq" çapı)

1 "Tarixi Əbil Fida", 1-ci cild, səh.172

2 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.173 ( "Bulaq" çapı)

3 Yenə orada, səh.152

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 4-cü cild, səh.8

2 "Nəhcül-bəlağə", 53-cü xütbə

3 "Nəhcül-bəlağə", 3-cü xütbə

4 Təbərinin ifadəsi ilə desək, "Osmaniyyə"dən olub, onun havadarları idilər. Onlar aşağıdakılar idilər: Məhəmməd ibni Məsləmə, Əbdüllah ibni Ömər, Üsamə ibni Zeyd, Səd Vəqqas, Kəb ibni Malik, Əbdüllah ibni Səlam

Başqaları inanırlar ki, bu şəxslər beyət etdilər, lakin "Cəməl" döyüşündə etmədilər. "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.151

5 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil Hədid), 4-cü cild, səh.8-9

1 "Şərhi "Nəhcül-bəlağə" (Əbdüh), 244-cü xütbə

2 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 4-cü cild, səh.10

3 Bu məsələ üç yolla nəql olunmuşdur. "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.152-153

4 "Şərhi-Nəhcül-bəlağə", (Əbdüh), 7-ci xütbə

1 Yenə orada, 200-cü xütbə

2 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.157

3 "Şərhi "Nəhcül-bəlağə", (Ibni Əbil-Hədid), 4-cü cild, səh.9

4 "Təhzibüt-təhzib", 4-cü cild, səh.296

5 "Kamil" (Ibni Əsir) 2-ci cild, səh.194

1 "Tarixi-Yəqubi", 2-ci cild, səh.143

2 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 3-cü cild, səh.154 (Misir çapı)

3 Həmin mənbə, 2-ci cild, səh.143

1 "Kafi", 8-ci cild, səh.68

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 7-ci cild, səh.37

2 Əbu Rafenin özü və ailəsi ilk gündən etibarən Peyğəmbər (s)-in dostlarından və əli ™-ı sevənlərdən idi.

3 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.161

1 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.160

1 "Nəhcül-bəlağə", 37-ci məktub

2 "Əl-iqdül-fərid", 2-ci cild, səh.225

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 4-cü cild, səh.58

1 "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.69-70

1 "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.89; "Vəqətu-Siffeyn", səh.538

2 "Əl-imamətu vəs-siyasət" 1-ci cild, səh.87

3 "Tüləqa" (yəni azad olunmuşlar) Məkkənin fəthində Peyğəmbərin əfv edib bağışladığı şəxslərə deyilir.

1 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.156

1 "Nəhcül-bəlağə", 4-cü xütbə

2 Yenə orada, 8-ci xütbə

3 "Nəhcül-bəlağə", "Kəlimati qisar", 198-ci nömrə

1 "Tarixi-Xüləfa", 1-ci cild, səh.49, Misir çapı

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 1-ci cild, səh.231-232; "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.49; Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.163

2 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.172

1 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.166

2 Ibni Qüteybənin nəql etdiyinə görə, o, Zübeyrə altmış min dinar, Təlhəyə isə qırx min dinar pul vermişdi. Bax: "Əl-Cəməl", səh.123-124; "Tarixi Xüləfa", səh.57

3 "Tarixi-Təbəri" 3-cü cild, səh.166; "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild səh.55

4 "Əl-Cəməl", səh.121

1 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.167

1 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.167 (Misir çapı)

2 Yenə orada, səh.169; "Əl-imamətu vəs-siyasət", səh.169. "Tarixi-Təbəri"nin nəql etdiyinə görə onların sayı doqquz yüz nəfər idi.

3 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.169

4 "Tarixi-Təbəri", 5-ci cild, səh.169

5 "Nəhcül-bəlağə", 6-cı xütbə

1 "Əl-imamətu vəs-siyasət", səh.53-54

2 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.472

3 "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.58

1 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.975

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 9-cu cild, səh.312

2 "Əl-imamətu vəs-siyasət", -ci cild, səh.59

1 Əli ™-ın nümunəvi şagirdi və nəhv elminin banisi

1 "Ali-Imran" surəsi, ayə:23

2 Peyğəmbərin zövcələri barəsində nazil olan ayədir ( "Əhzab" surəsi, 33)

3 "Əl-Kamil" (Ibni Əsir), 3-cü cild, səh.213-214; "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.482

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Əbdüh)

2 Yenə orada, 133-cü xütbə

3 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid), 3-cü cild, səh.216; "Kamil", 3-cü cild, səh.486; "Tarixi-Təbəri", 9-cu cild, səh.319 (Axırıncı kitab müqavilənin mətnini də nəql etmişdir)

4 Əl-imamətu vəs-siyasət -ci cild, səh.64

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil-Hədid), 9-cu cild, səh.320-321

2 "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.65; "Kamil", 3-cü cild, səh.217; "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.485

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid) 9-cu cild, səh.321

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid) 9-cu cild, səh.322; "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild; "Kamil", 3-cild

1 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild səh.393 və 496

2 Yenə orada, 3-cü cild, səh.497

1 "Nəhcül-bəlağə", birinci məktub

2 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.499-500; "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid), 14-cü cild, səh.11-14

1 "Əl-Cəməl", səh.157

2 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.498

1 "Əl-Cəməl", səh.168

1 "Əl-Cəməl", səh.167-170

1 "Nəhcül-bəlağə", 31-ci xütbə

2 "Kamil", (Ibni Əsir) 3-cü cild, səh.29

1 "Əl-Cəməl", səh.178-179

2 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.250

3 "Kamil" (Ibni Əsir), 3-cü cild, səh.243

1 "Əl-Cəməl", səh.172

2 Şeyx Müfidin "Cəməl" kitabında Qeys ibni Übadənin adı çəkilir ki, ehtimal üzrə Qeys ibni Səd ibni Übadədir.

1 "Nəhcül-bəlağə", 11-ci xütbə

2 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid), -ci cild, səh.244

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid), 1-ci cild, səh.265

2 Yenə orada, səh.257-267

3 "Ənfal" surəsi, 17

1 "Əl-Cəməl", səh.196-198; "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.539

2 "Tarixi Ibni Əsir", 3-cü cild, səh.242-244; "Əl-Cəməl", səh.204

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid), 1-ci cild, səh.235; "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.540; "Əl-Cəməl", səh.209

2 "Əl-Cəməl", səh.223

3 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.543

4 Ibni Əbil-Hədid müharibənin davam etmə müddətini iki gün hesab edir

5 "Nəhcül-bəlağə", 71-ci xütbə (Imam bu sözlə bir neçə qeybi hadisədən xəbər vermişdir.)

1 "Tarixi-Təbəri", 2-ci cild, səh.543; "Vəsailüş-şiə", 11-ci cild, cihad bölməsi, 25-ci fəsil

2 Ibni Əbil-Hədid bu barədə başqa bir fikir söyləyərək deyir: Imam döyüş meydanında olanların hamısını götürdü və öz əsgərlərinin arasında bölüşdürdü.

3 "Sireyi Ibni Hişam", -ci cild, səh.639

4 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid) -ci cild, səh.348

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi," (Ibni Əbil-Hədid), 1-ci cild, səh.348

2 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid), 1-ci cild, səh.348

1 "Usdul-ğabə", 2-ci cild, səh.152

2 "Tarixi-Təbəri",3-cü cild, səh.545

1 "Nəhcül-bəlağə", 130-cu və 515-ci xütbələr

2 "Əl-Cəməl", səh.218

3 "Nəhcül-bəlağə", 21-ci xütbə

4 "Nəhcül-bəlağə", 196-cı xütbə

1 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.547

2 "Əl-Cəməl", səh.221

1 "Tarixi Ibni Əsir", 3-cü cild, səh.268

2 Yenə orada, 3-cü cild, səh.545-565

3 "Tarixi-Cəməl", səh.324

4 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.546

1 "Əl-imamətu vəs-siyasət", səh.85 (Hələb çapı)

2 Məsudi Imam ™-a qoşulan kufəlilərin sayını yeddi min nəfər qeyd etmişdir, başqa rəvayətə görə isə altı min beş yüz nəfər olub. Yəqubi də altı min nəfər yazmışdır. ( "Murucuz-zəhəb", 2-ci cild, səh.368.)

Ibni Abbas deyir: Zi-Qarda düşdüyümüz vaxt Imama ™ dedim ki, Kufədən sizin köməyinizə çox az adam gəlmişdir. Imam ™ buyurdu: "Nə bir nəfər artıq, nə də ki əskik, düz altı min beş yüz altmış nəfərdir." Imamın bu qədər dəqiq hesabından təəccübləndim və öz-özümə dedim ki, mütləq onları saymalıyam. Ziqarda on beş gün qaldıq, sonra yola düşüb Kufə qoşununu gördükdə onları dəqiq şəkildə saydım, gördüm ki, elə Imam ™ buyurduğu qədərdir. Bu vaxt heyrətlənib dedim: "Allahu Əkbər! Sədəqəllahu və Rəsuluh!" "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi", (Ibni Əbil-Hədid), 2-ci cild, səh.187

1 "Nəhcül-bəlağə", 70-ci xütbə

2 "Vəqətu-Siffeyn", səh.8

1 "Nəhcül-bəlağə", (Əbdüh), 27 və 41-ci xütbələr; "Vəqətu Siffeyn", səh.3

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil-Hədid), 3-cü cild, səh.104

2 Yenə orada

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil-Hədid), 3-cü cild, səh.106

2 "Murucuz-zəhəb", 3-cü cild, səh.101-102

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil-Hədid), 3-cü cild, səh.106-107; "Vəqətu Siffeyn", səh.10; "Nisa" surəsi, ayə:72-73

2 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid), 3-cü cild, səh. 108; "Vəqətu Siffeyn", səh.14

3 "Tarixi-Təbəri", 3-cü cild, səh.332; "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil-Hədid), 3-cü cild, səh.108; "Vəqətu Siffeyn", səh.14-15

1 "Vəqətu Siffeyn", səh.12

2 "Vəqətu Siffeyn", səh.14

3 "Kamil" (Ibni Əsir), 3-cü cild, səh.141

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi (Ibni Əbil-Hədid), 3-cü cild, səh.70-71; "Vəqətu Siffeyn", səh.91-92; "Əl-imamətu vəs-siyasət", səh.82

1 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, (Ibni Əbil-Hədid), 3-çü cild, səh.71-72; "Vəqətu Siffeyn", səh.61

2 "Əl-imamətu vəs-siyasət", səh.82-83; "Vəqətu Siffeyn", səh.17-18

3 "Əl-imamətu vəs-siyasət", səh.83

4 "Vəqətu Siffeyn", səh.20-21; "Əl-imamətu vəs-siyasət", səh.83

5 Ibni Qüteybə "Əl-imamətu vəs-siyasət" kitabında (1-ci cild, səh. 83) Nəsr ibni Müzahimin nəql etdiyini qeyd etmişdir. Həmçinin, "Məsadirü Nəhcül-Bəlağə", 3-cü cild, səh. 202; "Nəhcül-Bəlağənin şərhi" (Ibni Meysəm), 4-cü cild, səh. 350

1 "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.83; "Vəqətu Siffeyn", səh.21

2 "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.82

3 "Vəqətu Siffeyn", səh.21; "Əl-imamətu vəs-siyasət", 1-ci cild, səh.83-84