Müsahibat uçotu

Mühasibat balansı
- hesabat dövrünün son gününə 
təsərüfat subyektlərinin əmlak və maliyyə vəziyyətini pul 
ifadəsində ikili cədvəl formasında
 
əks etdirən maliyyə he-
sabatı formasıdır. 
Balans - təsərrüfat vəsaitinin və onların əmələgəlmə 
mənbələrinin müəyyən tarixə pul formasında ümumiləşdir-
mə və iqtisadi cəhətdən qruplaşdırılma üsuludur. «Balans»
fransız dilindən tərcümədə bərabərlik, latınca - tərəzinin 
bir-birinə bərabər olan iki hissəsini xarakterizə edir. Bu 
bərabərlik simvolu 1946-cı ildə keçirilmiş Mühasiblərin 
Beynəlxalq Konqresində qəbul olunmuş qerbində əks olun-
muşdur. Mühasibat uçotunda qəbul olunmuş qaydaya görə 
balansın aktivinin yekunu passivinin yekununa bərabər 
olmalıdır. 
Mühasibat balansı mühasibat uçotunun metodik ün-
sürü olmaqla mühasibat uçotu göstəricilərini yekunlaşdırır 
və iqtisadi subyektin hesabat dövrü ərzində maliyyə vəziy-
yətinin informasiya modelini yaradır. Hesabat formasında 

---

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
81 
 
təqdim olunan balans göstəriciləri təsərrüfatın gələcək 
inkişaf imkanlarına dair istehsal-təsərrüfat və maliyyə gös-
təricilərinin idarəetmə üçün istifadə olunmasına şərait 
yaradır. Mühasibat balansı vasitəsilə təşkilatın yaxın gələ-
cəkdə səhmdarlar, investorlar, kreditorlar, alıcı və satıcı-
lar qarşısında götürdüyü öhdəliyi yerinə yetirə biləcəyi ya-
xud onun maliyyə çətinliyi ilə qarşılacağını müəyyən 
etmək olar. 
Balans tərtib olunarkən əsasən aşağıdakı prinsiplərin 
həyata keçirilməsi təmin olunmalıdır: 
- ilin əvvəlində mühasibat balansında əks olunmuş 
göstəricilər keçən ilin sonuna olan göstəricilərə (qalıqlara) 
bərabər olmalıdır; 
- mühasibat uçotu qaydalarında müəyyən olunmuş 
prisiplərdən başqa, balansın aktivində və passivində əks 
olunmuş maddələrin birinin digəri ilə, yəni mənfəətin zə-
rərlə, debitorun kreditorla əvəzlənməsinə icazə verilmir; 
- mühasibat hesabları üzrə qalıqlar balansda cəmlən-
miş şəkildə, yəni debet qalığı olan analitik hesabların qalı-
ğı (saldo) aktivdə, kredit qalığı olanlar isə passivdə əks 
olunur; 
- mühasibatın balansda əks olunan göstəricilərin doğ-
ru və düzgünlüyü, müəssisə əmlakının illik balansının tər-
tibinədək aparılan inventarlaşma nəticəsi ilə təsdiq olun-
malıdır. 

Mühasibat balansının 01 yanvar 2008-ci ildən tərtib 
edilən formasını təqdim edək ( Cədvəl 7.1). 

---