Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Sektörü
Tablo 7: Dünya Bankası’nın Kredi Kullandırdığı Projeler
Yüklə 260,35 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tablo 8: EBRD’nin Kredi Kullandırdığı Projeler
- Tablo 9: Diğer Kreditörlerin Finanse Ettiği Projeler
Tablo 7: Dünya Bankası’nın Kredi Kullandırdığı Projeler
Tablo 8: EBRD’nin Kredi Kullandırdığı Projeler
Tablo 9: Diğer Kreditörlerin Finanse Ettiği Projeler
Diğer taraftan, halihazırda inşaatı devam eden otoyol projelerinden M2 otoyolunun Kicevo-Ohri ve Miladinovci-Stip bölümlerinin inşası için Çin İhracat-İthalat Bankası'ndan (Chinese EXIM Bank) yaklaşık 640 milyon Avro’luk kredi kullanılmaktadır. Öte yandan, projelerin finansmanında az da olsa kamu-özel sektör ortaklığı (PPP) ile yap-işlet-devret (YİD) yöntemleri de kullanılmaktadır. PPP finansman yöntemi kullanılan bazı projeler şunlardır:
YİD finansman modeline örnek olarak, 2008 yılında imzalanan TAV Havalimanları A.Ş. tarafından Üsküp ve Ohri Havaalanlarının modernize edilmesi ve 20 yıl süreyle işletilmesi işi verilebilir. d) Sektördeki İş Fırsatları Yukarıda bilgileri yer alan yakında ihaleye çıkılması öngörülen projeler müteahhitlik sektörümüz için önemli iş fırsatları oluşturmaktadır. Makedonya Hükümeti, 27 Mart 2018 tarihinde yapılan Bakanlar Kurulu toplantısında, yeni Enerji Kanunu taslağını kabul etti. Taslak, yasalaşması için Meclise sunulacak. İlgili AB direktiflerine paralel olarak hazırlanan kanun taslağı, Makedonya enerji piyasasını liberalleştirilmesi, yabancı elektrik ve gaz dağıtımcılarının piyasaya girişinin kolaylaştırılması ve yenilenebilir enerji üretiminin desteklenmesine yönelik yeni tedbirler içeriyor. Taslağın Haziran sonuna kadar Meclisten geçip kanunlaşması bekleniyor. Dolayısıyla, enerji yatırımları alanında iş fırsatlarının çıkması beklenmektedir. İhale prosedürleri Kamu İhale Kanunu (“Закон за јавни набавки”) ve tamamlayıcı yönetmelikler ile düzenlenmektedir. Kamu İhale Bürosu, internet üzerinden kamu alımlarının elektronik ortamda yapılmasını sağlayan, web tabanlı, basit ve kullanıcı dostu bir sistem olan ESPP adlı bir bilgi platformu kullanmaktadır. ESPP, kağıt işlerini ortadan kaldırır ve ihale prosedürlerinin verimliliğini ve maliyet etkinliğini sağlar. Kamu ihaleleri duyurusu aşağıdaki kanallarla yapılır:
Makedonya Cumhuriyeti ihale makamları, daha iyi bir tanıtım ve uluslararası yatırımcıları cezbetmek için tüm ihale ilanlarını dünya çapında toplayıp duyuran uluslararası web sitelerini de kullanmaktadır. Özellikle inşaat işleri ve altyapı ihaleleri alanlarında yetkin olan birkaç web platformu vardır ve bunların bir kısmı aşağıdadır:
e) Müteahhitlik Sektöründe Yabancı Firma Faaliyetlerine Yönelik Kısıtlamalar Yabancı tüzel kişi, Makedonya'da inşaat tasarım, yapım, denetim ve kontrol faaliyetlerini yürütebilmek için Makedonya Cumhuriyeti Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı’ndan bir sertifika almalıdır. Sertifika başvurusunda, sertifika talep edilen inşaat konularında faaliyet yürütme konusunda şirketin merkezinin bulunduğu ülkede bir ruhsata sahip olunduğunu gösteren belge ve bu alanda tamamlanmış faaliyetlerin bir listesi sunulmalıdır. Şirketin merkezinin bulunduğu ülkede söz konusu ruhsata sahip değilse, söz konusu faaliyetin yürütülmesi için tescil edildiğine dair resmi belge ve bu alanda tamamlanmış faaliyetlerin bir listesi sunulmalıdır. Başvuruda sunulan belgelere istinaden talep uygun görülürse, Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı tarafından, yabancı uyruklu tüzel kişinin Makedonya'da gerçekleştirebileceği inşaat faaliyetlerini içeren bir sertifika düzenlenir. Yabancı gerçek kişilerin (mühendis, mimar) Makedonya'da yapıların tasarımı, denetimi, inşası ve kontrolü faaliyetlerini yürütebilmeleri için, sahip oldukları sertifikaları Makedonya Cumhuriyeti Yetkili Mimarlar ve Mühendisler Odası tarafından onaylanmalıdır. Sertifikaları onaylanan kişiler, bu faaliyetlerin yürütülmesi için Merkez Sicil’de kayıtlı bir şirkette sertifikalarında belirtilen alanlarda çalışabilirler. Bir istisna olarak, uluslararası bir kuruluş ya da AB tarafından finanse edilen bir projede bu tür faaliyetlerin yürütülmesine yönelik bir kamu alım prosedüründe seçilen yerli ve yabancı özel şahıslar, sertifikalarının onayına gerek olmadan Makedonya'da inşaat tasarım, denetim ve kontrol faaliyetleri gerçekleştirebilir. Sertifikanın onaylanması, Yetkili Mimarlar ve Mühendisler Odası Başkanı tarafından kurulan bir Komisyon tarafından, yetkilendirmenin İnşaat Kanunu’na uygunluğu incelenerek yapılır. Komisyon yetkilendirmenin uygun olduğuna karar verirse, yabancı uyruklu şahsın Makedonya Cumhuriyeti'nde aldığı yetki türünü belirten bir sertifika düzenleyecektir. Sertifika alabilmek için, kamu hizmet bedeli fiyat listesine göre ücret ödenir. Ayrıca, bir istisna olarak, bir yabancı tüzel kişi ve gerçek kişi, karşılıklılık ilkesini içeren bir devletlerarası sözleşmenin olması durumunda, İnşaat Kanunu’nda belirtilen yapı tasarım, denetim, inşaat ve kontrolüne ilişkin faaliyetleri gerçekleştirebilir.
Makedonya’nın ülkemiz, AB, EFTA ve Ukrayna ile STA ve Balkan ülkeleriyle CEFTA Anlaşması vardır. Bu anlaşmalar kapsamında, sanayi ürünleri sıfır gümrük vergisi ile ticareti yapılmaktadır. Makedonya Balkan Bölgesinin anahtar karayolu ve demiryollarının geçtiği merkezde yer almaktadır. İki Pan-Avrupa Ulaşım Koridoru, Koridor 8 (E-65 )ve Koridor 10 (E-75) Makedonya sınırlarından geçmektedir. Ayrıca, deniz taşımacılı açısından, Başkent Üsküp’e Selanik Limanı (Yunanistan) 250 km ve Dures Limanı (Arnavutluk) 300 km mesafededir. Öte yandan, Makine, ekipman ve yapı malzemesi ithalatı açısından herhangi bir sorun bulunmamaktadır. Ayrıca, inşaat makinelerinin geçici ithalatı yapılabilir. Geçici ithalat süresi 24 aydır, istisnai durumlarda 33 aya kadar uzatılabilir. Geçici ithalatta %18 KDV tamamen ödenir, ancak müteakip ay iade edilmesi talep edilebilir. Gümrük vergisine tabi makineler (TR, AB, Ukrayna, EFTA ve CEFTA ülkeleri menşeli olmayan makineler) için gümrük vergisi tutarında teminat verilir. Makinelerin Türkiye'ye geri dönüşünde Makedonya'da kaldığı her ay için gümrük vergisinin %3'ü oranındaki tutar yatırılmış olan teminattan kesilir. Örneğin 100.000 Avro değerindeki Japonya yapımı bir makine için 5.000 Avro gümrük vergisi hesaplanmış ve bu miktar teminat yatırılmış ve makineler 20 ay kalmışsa 5000*0,03= 150 * 20 =3000 Avro kesinti yapılır ve 2000 Avro iade edilir.
Makedonya inşaat sektöründe çok sayıda yerel ve uluslarası çalışan firma vardır. Dolayısıyla sektörde iş tecrübesine sahip nitelikli işgücü bulunmaktadır. Ülkenin aşağıda bilgileri verilen çeşitli üniversitelerinde iyi düzeyde mühendislik ve mimarlık eğitimi verilmektedir.
Diğer tarafatan, Makedonya’da 200 Avro olan net asgari ücret, yaklaşık 400 Avro olan net ortalama ücret ve kişi başına 5.000 Avro Kişi Başına Milli Gelir ile ülkede mevcut fiyatlar genel seviyesi (Türkiye ile aynı seviylerde) dikkate alındığında, ekonomik yaşam koşullarının çok elverişli olmadığı görülmektedir. Diğer taraftan, AB ülkelerine vizesiz giriş imkanı vardır. Bunun sonucunda Makedonya’nın mevcut nitelikli işgücünün büyük kısmının daha iyi gelir imkanları bulduğu ülkelere geçici ya da kalıcı olarak göç ettiği görülmektedir. Bu nedenle, nitelikli işgücü temininde sıkıntı yaşanması muhtemeldir. h) Ülkede Müteahhitlik Projesi Yürüten 3. Ülkeler ve Firmaları Makedonya Cumhuriyeti'nde inşaat sektöründe büyük Türk şirketleri yanında, piyasada etkili olan birçok uluslararası şirket de vardır. BU uluslararası şirketler arsında yer alan aşağıdaki şirketler, ülke çapında otoyol ve büyük altyapı projeleri inşa etmeye odaklanmıştır. Sinohidro: Dünya çapında 55 ülkede 130.000 çalışanı bulunan Çin merkezli bir inşaat şirketi olan Sinohidro, Makedon hükümetiyle Miladinovci - Sveti Nikole- İştip Otoyolu ile Kicevo-Ohri Otoyolunu inşa etmek için 2014 yılında bir anlaşma imzalamıştır. Geçtiğimiz on yıl içinde Makedonya Cumhuriyeti'nde altyapı açısından en büyük projeler olan bu iki proje için Çin EXIM Bank tarafından yaklaşık 640 milyon Avro’luk kredi tahsis edilmiştir. Bu kredinin faiz oranı% 2,5 olup kredi kullanıcısı Devlet Karayolları Kamu İşletmesi’dir. Kredi, 5 yıl ödemesiz olmak üzere 20 yıl içinde geri ödenmelidir. Sözleşmenin hükümlerine göre, otoyollarının yapımından sorumlu Çinli şirket Sinohidro, inşaat işinin % 49'unu Makedon şirketlerine taşere etmeli ve kullanılan iş gücünün % 51'i Makedon vatandaşı olmalıdır. Kicevo-Ohri Otoyolu, 57 km uzunluğunda, sözleşme bedeli 411.287.800 Avro olup 2014 Mayıs ayında başlayıp 2018 Ocak ayında bitmesi gerekmekteydi. Ancak, 2017 yılında yeni Hükümet işbaşına geldikten sonra yapılan analizlerde, proje güzergahında sahanın öngörülenden farklı çıktığı ve tünel, köprü vb. ilave işler yapılması ihtiyacı ortaya çıktığı teyit edilmiş ve imzalanan ek sözleşme ile bitiş süresi Haziran 2021 olarak belirlenmiştir. Miladinovci-Sveti Nikole-İştip Otoyolu ise, 47,1 km uzunluğunda, 226.696.367 Avro sözleşme bedeli olan, Mayıs 2014’te başlayıp Mayıs 2017’de bitmesi gereken bir projedir. Ancak, kamulaştırmalarda yaşanan sorunlar, bürokratik gecikmeler vb. nedenlerle proje halen tamamlanmamıştır.
- Üsküp'te bir PET merkezinin inşaatı; (yaklaşık 6.000.000 EUR); - Yabancı yatırımcı Marquardt GMBH için fabrika inşaatı; - Üsküp 2014 Projelerine katılım: Makedonya Filarmoni Orkestrası binası (27.000.000 EUR); - Veles-Katlanovo, Krivogastani-Vogjani otoyol ve karayolu bölümlerinin rehabilitasyonu
Özellikle Yugoslavya döneminde yurtdışında da önemli çalışmalar yapan Makedon inşaat şirketleri, yüksek derecede teknik personel ve teknolojik ekipmana sahiptir. Büyük altyapı projeleri, konut projeleri, enerji üretim projeleri ve karma projelerin tasarlanması ve inşasında görev almış ve tecrübe kazanmışlardır. Makedon inşaat piyasasında faaliyet gösteren en başarılı şirketler, Beton AD ile Granit AD’dir. Belirli konularda önde gelen Makedon inşaat şirketleri aşağıdadır. Bu şirketlerle Makedonya içinde ve komşu ülkelerde işbirlikleri yapılabilir.
2- Teknik Müşavirlik Sektörü Teknik danışmanlık, denetleme ve kotrol şirketleri, inşaat işleri tasarımı yanında, inşaatların tasarım belgelerine, inşaat sözleşmesinin hükümlerine, yasalara, diğer mevzuata ve normatif teknik belgelere göre yürütülüp yürütülmediğini kontrol ederek ilgili yasal gereklilikleri yerine getirmekten sorumludur (Yangın koruma, bağlantı erişim noktaları, engelsiz erişim, mekanik dayanıklılık ve stabilite vb.). Makdonya’da teknik müşavirlik alanında yetkili şirketlerin bir kısmı aşağıdadır:
Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı web sitesinde, teknik müşavirlik ve mühendislik lisansı verilmiş tüm şirketlerin detaylı bir listesi yayımlanmaktadır. 3- Müteahhitlik, Teknik Müşavirlik Yabancı Yatırım Mevzuatı a) Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Sektörünü Düzenleyen Mevzuata İlişkin Bilgi İnşaat ile ilgili genel gereksinimler, bir inşaat ruhsatı almak için gerekli proje dokümantasyonu, inşaattaki katılımcıların hakları ve yükümlülükleri; binanın kullanımı ve bakımı yöntemi ve inşaat ile ilgili diğer hususlar İnşaat Yasası (Закон за градење) ve bu yasaya istinaden çıkarılan yönetmeliklerle düzenlenir. İnşaat Yasası kapsamında çıkarılan yönetmelikler şunlardır:
b) Yabancı Yatırım Mevzuatına İlişkin Bilgi Makedonya Anayasası, yabancıların kanunlara uygun olarak mal edinmelerini, kazançlarını serbestçe yurt dışına çıkarmalarını ve Makedon vatandaşlarıyla eşit şekilde şirket kurabilmelerini garanti etmektedir. Yabancı yatırımları düzenleyen özel bir kanun bulunmamakta olup yabancılar da Makedon vatandaşlarıyla eşit haklara sahiptir. Yabancı sermayeye yönelik özel bir kısıtlama bulunmamaktadır. Ayrıca, en az 40.000 Avro değerinde bir konut satın alan yabancılara konutun mülkiyeti devam ettiği sürede ikamet izni verilmektedir. Diğer taraftan, yabancılar tarım arazisi satın alamazlar, ancak Makedonya kanunlarına göre kurulan bir şirket üzerine tarım arazisi satın alınabilir.
Makedonya’da yabancıların çalışabilmesi için öncelikle çalışma izni ve oturma izni alınması gereklidir. Çalışma ve oturma izni başvurusu, işveren veya vekaleten avukat tarafından Makedonya Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Yabancılar Şubesi’ne yapılır. İçişleri Bakanlığı çalışma izni ile ilgili dosyayı Çalışma Ajansı’na gönderir. Çalışma Ajansı çalışma vizesini onayladıktan sonra İçişleri Bakanlığı’na gönderir. İçişleri Bakanlığı, oturma iznini düzenler. Birinci oturma izni 6 ay süre ile verilir. Süre dolup uzatma başvurusu yapıldığında yeni izin 1 yıl süre için verilir. Oturum onaylandiktan sonra noter onaylı ev kira sözlesmesi yapılmalıdır. Çalışma ve oturma izni başvurusu için aşağıdaki evraklar gereklidir:
Tamir/ bakım/ montaj gibi işler için çalışma izni alınmasına gerek yoktur, sadece bildirim yapılması gerekir . Bildirim, Çalışma Ajansı’na yapılır. Bildirim yöntemi kapsamında bir yıl içinde en fazla 60 gün çalisma müsadesi verilir. Bildirim ile birlikte sunulması gereken evraklar:
Kurumlar Vergisi: Makedonya’da yerleşik şirketler, Makedonya içinde ve dışındaki faaliyetlerinden doğan yıllık kar üzerinden kurumlar vergisi öderler. Dağıtılmayan karlar ile Makedonya’da yerleşik tüzel kişilere dağıtılan karlar kurumlar vergisinden muaf tutulur. Kurumlar vergisi oranı %10’dur ve sabittir; kar arttıkça vergi oranı artmaz. Verginin iki farklı matrahı olup bunlar için iki ayrı vergi beyannamesi verilir. Matrahın ilki, vergilendirilebilir harcamalar ve düşük gösterilen gelirlerden vergi indirim ve istisnaları düşülerek bulunan miktardır. Şirket kar ya da zarar etmesine bağlı olmaksızın bu miktar üzerinden yıllık olarak vergi ödenir. Kurumlar vergisinin ikinci matrahı gerçek kişilere ve yurtdışında yerleşik tüzel kişilere dağıtılan kar miktarıdır. Dağıtılan kar, ödeme anında vergilendirilir. Bir önceki yıl için hesaplanan kurumlar vergisi miktarı perakende fiyat endeksindeki artışa göre güncellenip 12 ile bölünerek içinde bulunulan yılda ödenecek aylık peşin vergi miktarları hesaplanır. Serbest bölgelerde yerleşik şirketler, faaliyete geçtikleri tarihten itibaren 10 yıl süreyle kurumlar vergisinden muaftır. Yurtdışında yerleşik tüzel kişilere yapılan belirli ödemelerde stopaj vergisi kesintisi yapılır ve ödemeyle eş zamanlı olarak vergi idaresine ödenir. Kar payları, faiz, royalty, danışmanlık hizmetleri, sigorta gibi hususlardaki ödemeler stopaj vergisine tabi ödeme türleri arasındadır. Stopaj vergisi oranı %10’dur ve brüt gelir üzerinden hesaplanır. Öte yandan, ülkemiz ile Makedonya arasında Çifte Vergilendirmenin Önlemesi Anlaşması imzalanmış olup stopaj vergisi bu anlaşma kurallarına göre uygulanır. Şahsi Gelir Vergisi: Şahsi Gelir Vergisi Kanunu gereğince bireyler, bir takvim yılı içinde yurtiçinde ve yurtdışında çeşitli faaliyetlerden edindikleri net kazançları –vergiden istisna tutulan kazançlar hariç- üzerinden gelir vergisi öderler. Vergiye tabi kazançlar; maaş ve ücretler, bireysel çalışmalardan elde edilen gelirler, gayrimenkullerden elde edilen gelirler, fikri mülkiyet haklarından kaynaklanan kazançlardır. Şahsi gelir vergisi oranı %10’dur. Türkiye ile Makedonya arasında 01.01.1997 tarihinden itibaren yürürlükte olan Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması vardır. Türkiye’den bir tüzel kişi tarafından Makedonya’da yürütülen faaliyetler kapsamında gelir vergisi ve kurumlar vegisi uygulamaları belirlenirken bu Anlaşma hükümleri dikkate alınır. Katma Değer Vergisi: Makedonya’da yapılan satışlar ve ithal edilen ürünler üzerinden Katma Değer Vergisi alınır. Makedonya’da iş yapan tüzel kişiler ve gerçek kişiler KDV yükümlüsüdür ve bunların KDV için ayrıca kayıt olması gerekir. KDV yükümlüsü olmak için yıl içindeki vergiye konu satış tutarının veya yeni faaliyete başlayan şirketlerde tahmini yıllık vergiye tabi kazancın 2.000.000 Makedon Denarı’nı geçmesi gerekir. Küçük işletmeler her takvim yılı başında KDV yükümlüsü olarak kayıt olup olmama konusunda tercih hakkına sahiptir. KDV kaydı yaptırmamayı tercih edenler nihai tüketici gibi vergiye tabi olurlar ve KDV iadesinden yararlanamazlar. Genel KDV oranı %18 iken bazı ürünler için %5 tercihli KDV oranı uygulanır. Tercihli oran uygulanacak ürünler; insan gıdaları, belediye içme suyu, konaklama hizmetleri, apartmanların inşaattan itibaren ilk 5 yıl içindeki ilk kez satışları, basılı yayımlar, tohum ve fideler, gübreler, bitki koruma ürünleri, tarım makineleri, tıbbi cihazlar ve eczacılık ürünleri, bilgisayar, yazılım, gün-ısı sistemleri, yolcu taşımacılığı, kamusal temizlik ve atık yönetimi hizmetleridir. KDV mükellefleri, KDV’ye tabi yıllık satışları 25 milyon Makedon Denarı’nın üstündeyse her ay, bu miktarın altındaysa 3 ayda bir KDV ödemekle yükümlüdür. KDV mükellefiyeti zorunlu olmayıp gönüllü olarak KDV kaydı yaptıranlar yıllık olarak KDV öderler. İlgili vergi dönemini müteakip 25 gün içinde KDV beyannamesinin verilmesi ve verginin ödenmesi gerekir. İthalatta KDV Gümrük Vergileriyle eşzamanlı olarak ödenir. KDV iadesi gereken durumlarda, vergi mükellefi KDV iadesi talep edebilir ya da gelecek KDV ödemelerinden indirebilir. Kamu Gelirleri Ofisi, KDV beyannamesinin verilmesini müteakip 30 gün içinde KDV iadesini öder (uygulamada sorunlar bulunmaktadır). Özel Tüketim Vergisi: AB’nin 92/12/EEC sayılı Özel Tüketim Vergileri Direktifine uygun olarak hazırlanan Tüketim Vergisi Kanunu’na göre, petrol, tütün ürünleri, alkol ve alkollü içkiler ile binek araçların tüketimi Özel Tüketim Vergisine tabidir. Özel tüketim vergisi, vergiye konu ürünlerin Makedonya’da üretilmesini ya da Makedonya’ya ithalini müteakip olarak uygulanır. Özel tüketim vergisinin sorumlusu satış ruhsatına sahip olan kişidir. Özel tüketim vergisi aylık olarak hesaplanır ve ödenir. Emlak Vergisi: Taşınmazın bulunduğu belediyeye bağlı olarak yıllık% 0,1 ile% 0,2 arasında değişen bir oranla taşınmazın piyasa değeri üzerinden hesaplanmaktadır. Mülkiyet vergisinden sorumlu olan kişi, taşınmaz mülkün sahibi (tüzel kişi veya bireysel) veya mülkün kullanımı için sınırlı bir hak verilmesi durumunda mülk kullanıcısıdır. Taşınmaz Alım-Satım Vergisi: Taşınmazların bedelli ya da bedelsiz alım satımı vergiye tabidir. Taşınmaz alım satım vergisi, yükümlülüğün oluştuğu andaki taşınmazların piyasa değeri üzerinden hesaplanır. Vergi oranı % 2 ila % 4 arasında olmak üzere belediye meclisi kararı ile belirlenir. Vergi yükümlülüğü, taşınmaz devir sözleşmesinin imzalandığı gün itibariyle ortaya çıkacaktır. Ancak, diğer bazı istisnalar yanında, yeni inşa edilen konutların inşa tarihinden itibaren 5 yıl içindeki satışları vergiden istisna tutulmaktadır. İnşaat Arsası Geliştirme Vergisi (Communal Fees): İnşaat Arazisi Yasası'na (Закон за градежно земјиште) göre, inşaat arsasının geliştirilmesi, yol, su, kanalizasyon vb. ortak altyapı tesislerinin oluşturulması ve bunların inşaat parseline bağlantılarının yapılması işlerini kapsar. Her belediye, kendi inşaat arsası geliştirme programını ve masraflarını kendisi yapar ve ilgili vergi tutarını (Communal fees) kendi belirler. Vergi miktarı aşağıdaki etkenlere göre değişebilir: - Parselin bulunduğu bölge, - Bina tipi (konut, iş vb.) - İnşaat alanı (m2) - Bina inşa alanının arsa alanına oranı
- Ticari alanlar (85 ila 130 Avro; perakende satış ve ofis bölümü) - Konut alanları (70 ila 20 Avro; Konut bölümü ve Toplu konut)
İstihdam ilişkisi, İşçi-İşveren İlişkileri Kanunu’na uygun olarak yapılan bir bireysel istihdam sözleşmesiyle düzenlenir. Sözleşmede; taraflar, başlama tarihi, işçinin görevleri ve işin yürütüleceği yer, iş süresi, çalışma saatleri, tatiller ve diğer izinler, ücret ve ödeme süresi ve iş koşullarını belirleyen genel mevzuatın listesi bulunmalıdır. 2017 Aralık ayı itibariyle Makedonya’da ortalama brüt aylık ücret 35.017 Makedon Denarı (570 Avro), ortalama brüt aylık ücret 23.850 Makedon Denarı (388 Avro) olmuştur. Asgari ücret ise sektörlere göre değişmekte olup tekstilde aylık net 9.000 Makedon Denarı (150 Avro), diğer sektörler için net 12.000 Makedon Denarıdır (200 Avro). Ücret aylık olarak ya da daha kısa sürelerde ödenebilir. Sosyal güvenlik payları ve gelir vergisi ücret ödenirken işveren tarafından brüt maaştan kesilir ve ilgili yerlere ödenir. Yürürlükteki sosyal güvenlik ödemeleri brüt maaşın %27’sine tekabül etmektedir. Bunlar: • 18% emeklilik ve işgörmezlik sigortası • 7.3% sağlık sigortası • 1.2% işsizlik sigortası • 0.5% ilave sağlık sigortası.
• İşçi ve işverenin anlaşmasıyla, • Belirli süreli istihdamda sürenin sona ermesiyle, • Taraflardan birinin ölmesi ya da şirketin iflası durumunda, • Mahkeme kararıyla, • Taraflardan birinin yasal dayanaklarını açıkça belirttiği bir fesih bildirimiyle. Çalışma Saatleri ve Fazla Mesai Çalışma İlişkileri Kanunu’na göre, tam zamanlı çalışma süresi haftada 36-40 saat arasında olabilir. Çalışma haftası kural olarak beş iş günü sürer. Riskli işlerde haftalık 36 saatten daha az bir çalışma süresi belirlenebilir. İşveren, tam zamanlı çalışmanın kayıtlarını tutmakla yükümlüdür. Kanunda belirtilen durumlarda işverenin talebi üzerine, çalışan fazla mesai yapmak zorundadır. Özel durumlar dışında fazla mesai bir haftada en fazla 8 saat ve yılda en fazla 190 saat olabilir. Günlük çalışma süresi 10 saati geçemez. Yıl içerisinde, tam zamanlı iş saatinden 150 saat daha fazla çalışmış, diğer taraftan 21 günden daha fazla işe gitmeme durumu olmamış olan çalışana işveren maaş eki yanında, ülkenin bir ortalama maaşı değerinde bir ikramiye de ödemek zorundadır. İşveren, fazla mesainin ayrı bir kaydını tutmak ve fazla mesai çalışma saatlerini çalışanın maaşının aylık hesaplanmasında ayrı olarak belirtilmekle yükümlüdür. İşveren, fazla mesai çalışmaları başlatmadan önce Devlet İş Müfettişliği’nin bölge müdürlüğüne önceden yazılı bildirimde bulunmalıdır. Şirket Kurulması: Makedonya’da şirket faaliyetlerini düzenleyen temel kanun olan Şirketler Kanunu 2004 yılında yürürlüğe girmiştir. Şirketler Kanunu, şirket türlerini, şirket kurma ve faaliyet koşullarını ve süreçlerini belirler. Yabancı yatırımcılar Makedon vatandaşlarıyla aynı haklara sahiptir. Yabancı yatırımcılar için aleyhte veya lehte ayrıcalıklı bir düzenleme bulunmamaktadır. Şirketler Kanunu, beş tür şirket tanımlamaktadır: Kollektif Şirket, Komandit Şirket, Limited Şirket, Anonim Şirket ve Hisseli Komandit Şirket. 2006 yılında tüm şirket kayıtlarını yapmak ve Ticaret Sicilini tutmak üzere Merkezi Kayıt (Central Register) oluşturulmuştur. Merkezi Kayıt, “Tek Durak Hizmet Sistemi” ilkesine göre çalışmakta olup şirket kurulumuna dair tüm işlemler Merkezi Kayıt tarafından yerine getirilmektedir. 2014 yılında getirilen bir düzenleme ile, tüm şirket kurma ve daha sonra şirket bilgilerinde değişiklik başvuruları Merkezi Kayıt idaresi tarafından yetkilendirilmiş mali müşavirler/avukatlar tarafından yürütülmektedir. Şirket kayıt işlemleri ücretsiz olmakla birlikte fiilen bu mali müşavirler kendilerinden en az 3 ay süreyle hizmetleri alınmasına yönelik sözleşmeler imzalatmaktadır. Muhasebe hizmetlerinin bedeli aylık en az 3000 Makedon Denarı (50 Avro) olup şirketin büyüklüğü ve işlem sayısına göre artmaktadır. Esasen şirket kurulum sürecinde verilen danışmanlık, belgelerin tercüme giderleri, ana sözleşmenin yazılması vb. dahil şirket kurulum gideri yaklaşık 500 Avro tutmaktadır. Şirket kurma sürecinde ilk olarak alternatif üç şirket unvanı seçilir. Bu unvanlardan Şirketler Sicili’nde daha önce kaydedilmemiş olan biri belirlenip rezerve edilir. İkinci olarak şirket ana sözleşmesi imzalanır. Ana sözleşmede ortaklık yapısı, şirketin yürüteceği faaliyetler ve meslek grubuna ait Nace kodu da belirtilir, şirketin tescilli merkez adresi yazılır, ortakların adresleri ve meslekleri gibi bilgiler, atanan şirket müdürü, şirket sermayesi ve ödeme zamanı (sermaye şirket kuruluşunda ya da kaydolduktan sonra en geç bir yıl içinde ödenebilir) belirtilir. Şirket kurma işlemleri için ortakların yeminli tercümeli pasaport örnekleri gereklidir. Yetkili mali müşavirler/avukatlar bu belgelerle internet üzerinden şirket kurma başvurularını yaparlar. Böylelikle her tür şirket başvuruyu müteakip 4 saat sonra (fiilen bir veya iki gün içinde) kurulabilir. Merkezi Kayıt, kurulan şirketi Ticaret Siciline kaydeder; şirkete özel bir şirket kimlik numarası verir; Kamu Gelirleri Ofisi’nden şirkete vergi numarası alır; şirketin banka hesabını kayda alır. Kurulan her şirkete ayrıca kamu kurumlarındaki işlerini internet üzerinden yürütmek üzere bir elektronik sertifika verilir. Kayıt olan şirketler aşağıdaki işlemleri yerine getirmelidir:
Şube Açmak: Kendi ülkesi Ticaret Sicilinde kayıtlı bir şirket Makedonya’da şube açabilir. Şube, ana şirket adını ve adresini kullanabilir, ana şirketle aynı faaliyetleri ana şirket adına yürütebilir. Sonuç olarak da ana şirket, şubesinin faaliyetlerinden tam olarak sorumludur. Makedonya’da birden fazla şube açılırsa Ticaret Sicilinde bir ana şube belirlemek zorunlu olup diğer şubelerin unvanında merkez şubenin unvanına yer verilmek zorundadır. Şahıs şirketi olan yabancı şirketler, Makedonya’da sadece bir adet şube kurabilir. Şube açmak için yetkili mali müşavirler/avukatlar aracılığıyla Merkezi Kayıt’a başvurulmalıdır. Başvuruda aşağıdaki belgeler gereklidir:
Temsilcilik Açmak: Yabancı şirketler Makedonya’da temsilcilik ofisi açabilir. Temsilcilik ofisinin tüzel kişiliği yoktur. Temsilcilik ofisi, sadece araştırma yapma, bilgi toplama gibi faaliyetler yürütebilir; ticari faaliyetler yürütemez. Temsilcilik ofisi, Merkezi Kayıt’ta bulunan yabancı şirketlerin temsilcilik ofisleri Siciline kayıt yapılır. Kayıt için gerekli belgeler:
Merkezi Kayıt, başvurudan itibaren 5 gün içinde kararını verir. Şirket Feshi: Şirketler iki şekilde feshedilebilir: Ortakların feshetme kararı ya da mahkeme kararıyla iflas. Ortaklar şirketi feshetme kararı almaları durumunda bu kararı Ticaret Siciline kaydettirirler. Bu başvuru üzerine Sicil Mahkemesince bir Tasfiye Memuru atanır. Tasfiye memuru bundan sonraki süreçte şirketi yönetir. Tasfiyeye ilişkin 15 gün ile 30 gün arasında askıda kalacak bir tasfiye ilanı yayımlanır. Alacaklıların alacakları ve vergi yükümlülükleri ödendikten sonra şirketin kalan varlıkları ortaklara şirket ana sözleşmesine uygun olarak dağıtılır. Tasfiye edilen şirket Ticaret Sicilinden silinir, ancak şirketin belgeleri 10 yıl süreyle saklanır. Şirket fesih işlemleri 5-6 aydan birkaç yıla kadar değişen süreler alabilir. Yüklə 260,35 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||