Nafaqat mexanikada. balki elektrodinamikada ham hodisalarning hech
qanday xossasi absolyut tinchlik tushinchasiga to ‘g‘ri kelmaydi. Bun
dan tashqari, inersial sanoq sistem alarda mexanika qonunlari invariant
bo‘lgani kabi elektrodinamika va optika qonunlari ham invariant bo‘lishi
kerak degan g‘oyani ilgari suradi. Yorug‘lik tarqaluvchi gipotetik m uhit
- tushunchasiz harakatdagi jism lar elektrodinamikasini yaratdi.
A. Eynshteyn bu g'oyani asos qilib Galiley nisbiylik prinsipiga yangi
m a’no beradi.
Barcha in ersia l sanoq sistem a la rd a tabiat qonunlari bir
day
o ‘rinli bo‘ladi va y o ru g ‘lik bo'shliqda m anbaning harakat
tezligiga bog‘liq bo‘lm agan aniq “c ” tezlik bilan tarqaladi.
Ushbu ikkita fundam ental g‘oya ichki qaram a-qarshilikdan holi b o ‘l-
gan harakatdagi jism lar elektrodinamikasini yaratish imkoniyatini be-
radi.
Bunda “efir” tushunchasini kiritishga hojat qolmaydi, chunki
yangi nazariyada mutloq tinch turgan alohida xossalarga ega bo'lgan
fazo tushunchasi kiritilmaydi ham da bo‘sh fazoning hech qaysi nuqtasi
qandaydir tezlik vektori bilan bog‘lanmaydi. Shu bilan fazoning bir
jinslli va izotroplik xossalari saqlanishi t a ’kidlanadi.
Maykelson va Morli tajribalaridan qariyib 50 yildan keyin
K en n ed i
va
Torndayk
3 yorug‘lik tezligini o‘lchash bo'yicha o‘z tajribalarini
o‘tkazishdi. Bu tajribalarda ham harakatdagi sanoq sistem a sifatida
Yer tanlab olingan. T ajribadan maqsad, yilning turli davrlarida Yer
Quyoshga nisbatan turli yo'nalishda harakat qilishidan foydalanib, yo-
ru g iik tezligiga uning t a ’sirini aniqlash bo‘lgan. Bu holda sanoq siste-
malarning msbiy tezligi 60
k m /s
ga teng b o ‘ladi. Maykelson va Morli
tajriba natijalarini bir-biri bilan taqqoslash uchun bir kun yetarli bo‘l-
gan bo'lsa, Kennedi va Torndayk tajribalari uchun bir necha oylab bir
xil
sharoitni ushlab turish kerak boigan. Shu bilan bu tajrib alar bir-
biridan farq qilgan. Kennedi va Torndayk tajribalarida yilning turli
davrlarida o‘lchanganda yorug‘lik tezligining farqi taxrninan 2
Dostları ilə paylaş: 
