Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti professional ta

II. BOB. XX ASRDA YEVROPA AMALIY BEZAK SAN’ATINING O’ZIGA XOS JIHATLARI
27
2.1.XXasrda Yevropa amaliy bezak san’atining turlari
2.2.Yevropa amaliy bezak san’ati kompozitsiyasi	29
XULOSA:	33
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:	35

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi:XX asr boshlarida insoniyat tarixida yangi davr boshlandi. Bu san’at chin ma’noda ommani orzu-istaklarini, his-tuyg‘u, fikr-o‘ylarini ifodalovchi san’atga aylandi. Xalqning o‘zi esa uning ijokori bo‘lib, maydonga chiqdi. San’atning bosh qahramoni xalq edi. Uning oliyjanob mehnati, yer yuzida tinchlik, demokratiya uchun olib borayotgan kurashi, hayotga bo‘lgan chuqur muhabbati san’atkorlarning asosiy mavzusidir. Bu davrda san’atning mavzusi kengaydi, uning yangi tur va janrlari maydonga keldi. Bu tarixiy sobiq inqilob janridir. Bu janrning mazmuni bevosita sho‘rolar inqilobi, fuqarolar urushi yillari bilan bog‘liqdir. Rassom va haykaltaroshlar bu janrga murojaat qilar ekanlar, dastlar xalqning ulug‘vorligi va qudratini ochib berishga harakat qildilar. Bu davr ajoyib ustalarni yetkazib berdi. Bular ichida rassomlardan Isak Izrailevich Brodskiy edi. U bir nechta yirik monumental asarlar yaratdi. Bulardan tashqari shu davrning yirik rassomlaridan G.G.Ryajskiy, B.V.Ioganson, K.S.Malevich, A.V.Lentulov, A.A.Deyneka, A.A.Plastov, M.Serov, A.Samoxvalov kabi rassomlar yashab ijod qilganlar. Inqilob mavzusidan tashqari manzara janri ham katta yutuqlarga erishdi. Manzara janrida ishlagan rassomlardan biri bu A.A.Rilov edi. Uning asarlari go‘zal va ulug‘vor. U asarlarini davr kishilari ruhi bilan to‘ldirishga harakat qiladi. Oktabr to‘ntarilishi va fuqarolar urushini aks ettiruvchi asarlar, insonlarning mardligi va jasoratiga bag‘ishlangan polotnolar ham o‘sha davr tarixida faxrli o‘rinniegallaydi. Bu mavzudagi asarlar o‘zining ishlanishi va uslubining rangbarangligi bilan ajralib turadi. A.A.Deynekaning “Petrograd mudofaasi” deb nomlangan polotnosi 1928 yil yaratilgan. M.B.Grekovning “Budyoniy otryadiga”, N.M.Shuxminning “Maydonga chiqish haqida buyruq” G.K.Savitskiyning “Eski armiyaning 1918 yil stixiyali qaytishi” K.S.PetrovVodkinning “Komissarning o‘limi”, 1919 y. “Trevoga”, I.D.Shadrning “Toshproletariat quroli” kabi asarlarida sobiq inqilob va fuqarolar urushi yillaridagi kishilarning kayfiyati o‘zining badiiy ifodasini topgan.
Bu yillarda ularning front ortidagi qahramonligi, rassomlarning maishiy mavzusidagi asarlarida o‘z ifodasini topdi. Bu janrning keng rivojlanishi urushdan keyingi yillarga to‘g‘ri keldi. Bu yillarda u yetakchi janr qatoridan o‘rin olib, xalq hayotining hamma tomonlarini qamrab oluыchi san’at darajasiga ko‘tarildi. Rassomlar asarlarida tinch mehnat, farovon hayot go‘zalligini kuyladilar. Insonlar orasidagi mehribonlik, olijanoblik, do‘stlik kabi fazilatlarni ulug‘ladilar.

Yevropa san’atida XVIII asrning oxirida vujudga kelgan yana bir yirik

oqimlardan biri Romantizm bo‘ldi. Bu oqimning eng gullagan davri 1820-30 yillarga to‘g‘ri keladi. Bu davrda romantizm oqimining vakillari o‘zlarining xarakterli asarlarini yaratdilar. Romantizm vakillari san’atni his-tuyg‘uga, voqelikni dinamik harakat vaqtida tasvirlashga, yorqin ranglar gammasiga alohida e’tibor berdilar. Ular klassitsizm vakillariga nisbatan real voqelikka ko‘proq e’tibor bera boshladilar.