O. M. Mirtazaev epidemiologiyadan amaliy mashg
Yüklə 0,79 Mb.
|
| Axborot uchun ma’lumot
Epidemiyaga qarshi kurashish chora-tadbirlari tizimida immunoprofilaktika o’ziga xos o’rin tutadi. Ma’lumki, yuqumli kasalliklarning oldini olish tizimi asosan 3 yo’nalish bilan boruvchi profilaktik va epidemiyaga qarshi chora- tadbirlardan iborat: 1. Kasallik manbaini alohidalab qo’yish va zararsizlantirish. 2. Kasallik qo’zg’atuvchilari tarqalishining oldini olish uchun yuqish mexanizmini va yo’llarini uzib (to’sib) qo’yish. 3. Emlash yo’li bilan aholining u yoki bu xil yuqumli kasalliklarga moyilliklarini kamaytirish. Yuqumli kasalliklarning klinik-epidemiologik va immunologik xususiyatlari va samarali preparatlarning mavjudligiga qarab, yuqumli kasalliklarning oldini olishda yuqorida ko’rsatilgan yo’nalishlardan biri asosiy yo’nalish bo’lishi mumkin. Masalan, ikkinchi yo’nalish aholi o’rtasida bitlashni yo’qotish, toshmali terlama kasalligini bartaraf qilishda asosiy o’rin tutadi. Lekin bu o’rinda aholi o’rtasida bitlashni tekshirish, kasallik manbaini (toshmali terlama bilan kasallanganlarni) aniqlash, ularni shifoxonalarga yotqizish va keng sanitariya- oqartuv ishlarini olib borish ham katta ahamiyatga ega. Toshmali terlamaning oldini olishda emlash yordamchi vosita hisoblanib, undan sanitariya-gigiyena chora-tadbirlarini qisqa vaqt ichida o’tkazishning iloji bo’lmagan holda foydalaniladi. Emlashning ijobiy tomonlari Shundaki, toshmali terlama kasalligining kechishini engillashtiradi va o’lim hollarini butunlay yo’qotadi. Emlash o’lat, kuydirgi, qora oqsoq (brucellyoz), leptospiroz, vabo, ich terlama va boshqa ichak kasalliklarining (poliomielitdan tashqari) oldini olishda yordamchi vosita hisoblanadi. Bu turdagi kasalliklarga qarshi vaksinalar yetarlicha samaradorlikka ega emas. Bunday turdagi kasalliklarning oldini olishda asosiy e’tibor sanitariya-gigiyena va davolash-profilaktika chora-tadbirlariga qaratilgan bo’lishi kerak. Yuqumli kasalliklarning ba’zi bir xillari mavjudki, ularning oldini olish va kamaytirishda sanitariya-gigiyena chora-tadbirlarini qo’llashning o’zigina yetarli natija bermaydi. Bunday kasalliklar jumlasiga ko’proq havo-tomchi yo’li orqali yuquvchi kasalliklarni kiritish mumkin: difteriya, chinchechak, ko’kyo’tal, 92
Bu kasalliklarda infeksiya manbai va yuqish mexanizmiga qaratilgan chora- tadbirlarning yetarlicha samara bermasliginiig asosiy sabablari - ushbu kasalliklarning klinik va epidemiologik xususiyatlari bilan bog’liq, ya’ni kasallikka umumiy moyillik, o’ta faol va oson amalga oshuvchi yuqish mexanizmi, kasallikning engil, yashirin kechishi, ularni o’z vaqtida va butunlay aniqlashning qiyinligidadir. Shuning uchun ham bunday kasalliklarni kamaytirish va oldini olishda emlash katta ahamiyatga ega va u asosiy hal qiluvchi rol o’ynaydi. Emlash ishlari yo’lga qo’yilgunga qadar yer kurrasining barcha joylarida qizamik, difteriya, tepki, ko’k yo’tal kabi kasalliklar bolalar orasida juda keng tarqalgan bo’lib, o’lim hollari ko’pligining asosiy sabablaridan biri bo’lib kelishgan. Bu kasalliklarga qarshi emlash o’tkazilishi natijasida kasallanish holatlari keskin kamaydi. Masalan, Rossiyada Paster nomli epidemiologiya va mikrobiologiya ilmiy tekshirish institutida ishlab chiqarilgan qizamiqqa qarshi tirik vaksina keng ko’lamda epidemiologik sinovdan o’tkazilganda kasallanish o’n martaga kamaygan va emlashdan keyingi immunitet uzoq vaqt (5 yildan kam emas) davom etishi aniqlangan. 1969 yildan boshlab bolalarni rejali ravishda qizamiqqa qarshi emlash keng yo’lga qo’yilgan. Buning natijasida mamlakatimizda qizamiq bilan og’rish keskin kamaydi. Difteriya, ko’kyo’tal, qoqshol va poliomielit kasalliklariga qarshi profilaktik emlash natijasida hozirgi vaqtda mamlakatimizda difteriya kasalligi yakkam-dukkam holda asosan emlanmagan yoki noto’g’ri emlanganlar orasida uchrab turibdi; ko’kyo’tal bilan og’rish sezilarli darajada kamaydi; qoqshol bilan og’rish keskin kamaydi. Poliomielit batamom tugatildi. Immun zardoblar bilan passiv emlash yordamida ko’pgina yuqumli kasalliklarning oldini olish yoki davolash mumkin. Bunday zardoblar yordamida yuqumli kasal bemorlari bilan muloqotda bo’lgan kishilarni emlash kasallik tarqalishining oldini oladi. Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|