O. M. Mirtazaev epidemiologiyadan amaliy mashg

Menigokokkli kasalliklar profilaktikasi 

100000 aholiga 2,0 va undan ortiq kasallik ko’rsatkichi to’g’ri kelgan

hududlarda A va S seroguruhga kiruvchi polisaxarid menigokokk vaksinasi
qo’llaniladi.
Emlashlar kasallikni yuqtirishga o’ta moyil guruhlarda o’tkaziladi:
- turli joylardan kelib o’qiydiganlar va yotoqxonada turadiganlar (institut,
texnikum, vaqtincha ishlovchilar);
- 5 yosh va undan katta doimiy bir-birlari bilan muloqotda bo’luvchilar
(bolalar uyi, maktab-internat);
- yozgi lager, dala-hovlilarga ketayotgan bolalar ketishdan 2 hafta oldin
vaksinatsiya qilinishi lozim, vaksinatsiya 3 yilda 1 martadan ortiq bo’lmasligi
kerak. Teri ostiga bolalarga 25 mkg miqdorida yuboriladi. 5-8 yosh - 25 mkg (0,25
ml), 9-13 yosh - 50 mkg (0,5 ml), kattalarga 75 mkg (0,75 ml), emlanganlardagi
mahalliy o’zgarishlar 2 kundan keyin yo’qolib ketadi. 30% emlanganlarda 6-8
soatdan keyin 37,1-37,5°S gacha tana harorati ko’tarilishi mumkin va u bir
sutkadan keyin o’z holiga keladi. Emlash o’tkazish uchun kasallikning etiologik
holatini bilish kerak.
Epidemiologik nazorat 

Meningokokk infeksiyasining epidemiologik nazoratining maqsadi bo’lib,

o’lim ko’rsatkichlarini kamaytirish va epidemik jarayonning rivojlanish
tendensiyasini baholash asosida xavfli guruhlarda kasallanish ko’rsatkichlarini

---

190
pasaytirish hisoblanadi.

Retrospektiv va operativ epidemiologik tahlil o’tkazishda quyidagi holatlar
hisobga olinadi:
1. Kasallanish ko’tarilishi har doim 1 yoshgacha bolalar kasallanishi bilan,
ba’zi hollarda esa, ayniqsa epidemiyaning boshlanishida shaharlardagi uyushgan
kollektivlarga kelgan yoshlar ham kasallanadi (oliy o’quv yurtlariga kelganlar va
boshqalar). Shuning uchun barcha hududlarda har yili 1 yoshgacha bolalar orasida
kasallanish o’sishining darajasi aniqlab boriladi. O’lim darajasining ko’zga
ko’rinarli tarzda o’sishi noqulay prognostik belgi hisoblanadi. Xuddi shu tarzda
(o’sishi) 15 yoshgacha va undan kattalarda aniqlanadi. Bunda ularni shaharlarga
kelishi va uyushgan jamoalarga qo’shilishi hisobga olinadi.
2. Menigokokk infeksiyasining tarqalgan shakli bilan aholining shikastlanishi
kelgusi yilda kasallanish o’sishining noyabr-dekabr oylarida sentabr bilan
taqqoslaganda (o’sish indeksi) qisqaligi tufayli aniqlanadi.
3. Epidemik jarayonni kuzatib borish uchun aholining tanlab olingan yetarli
reprezentativ indikator guruhlarida tashuvchilikni doimiy o’rganish maqsadga
muvofiq hisoblanadi. Materialni 2 marta sentabrda va noyabr-dekabr oylarida
olinadi. Avgust va dekabr oylarida qon topshiruvchilar - donorlar zardobining
immunologik ko’rsatkichlarini doimiy kuzatib borish yaxshi natija beradi.
Antitelolar darajasining o’sishi bo’lajak epidemik ahvolni baholashga imkon
beradi. Epidemik ahvolni baholash asosida u yoki bu epidemiyaga qarshi chora-
tadbirlarni o’tkazishning kundalik va perspektiv qarorlari ishlab chiqiladi.

---

191