Onuncu kalkinma plani

İTHALATA OLAN BAĞIMLILIĞIN AZALTILMASI PROGRAMI

1. 
   Programın Amacı ve Kapsamı
   

Dış finansman imkânlarının iyileşmesiyle birlikte artan sermaye girişi, TL’nin genel olarak yabancı paralar karşısında güçlenmesine, kredi imkânlarının artmasına, yurtiçi talebin canlanmasına ve ithalatın ivme kazanmasına neden olmuştur. Bu gelişme, üretim sürecinde ithal girdi kullanımını artırırken, giderek yurtiçi ara malları üretimi aleyhine bir ortam oluşturmuştur. Nitekim ara malı ithalatının GSYH içindeki payı 2000 yılındaki yüzde 13,6 (enerji hariç yüzde 10,1) seviyesinden 2011 yılında yüzde 22,4 (enerji hariç yüzde 15,6) seviyesine yükselmiştir. Ara malı ithalatındaki bu artış eğilimi, istikrarlı ve sürdürülebilir büyüme için üretim sürecinde yurtiçi kaynakların daha etkin ve verimli kullanılmasının önemine işaret etmektedir. Bu çerçevede, yurtiçinde üretilen ürünlerin standart ve kaliteleri ile teknoloji kapasitesinin yükseltilmesinin desteklenmesi; yurtiçinde üretilen özellikle ara mallarında kullanıcılar arasında bilgi ve farkındalık düzeyinin artırılması; kamu alımlarında yurtiçinde üretilen ve yerli girdileri kullanan nihai ürünlerin tercih edilmesi; yerli doğal kaynakların etkin kullanımı; atıkların ekonomiye kazandırılması ve enerji, ulaşım, işgücü gibi üretim maliyetlerinin düşürülmesi yönünde tedbirler alınması gerekmektedir.

Üretimde ithal ürün kullanımını dengeleme amacıyla tüm bu tedbirleri alırken, mevcut kaynakların verimsiz alanlara yönlendirilerek orta ve uzun vadede amaçlananın aksine ekonomide rekabet gücü kaybına yol açacak bir üretim yapısı oluşmamasına özen gösterilecektir. Bu programla, üretimde dönüşümün yüksek katma değerli ürünler lehine sağlanması ve yerli girdi üretiminin ve kullanımının teşvik edilmesi yoluyla ithalata olan bağımlılığın azaltılması amaçlanmaktadır.

Üretim sürecinde ithalata olan bağımlılık incelenirken, ilgili programlar olması nedeniyle dış ticaret açığında önemli yer tutan enerji ithalatı bu program kapsamı dışında tutulmuştur.

2. 
   Program Hedefi
   

• 
  Plan dönemi sonunda dış ticaret açığının GSYH’ya oranının yüzde 9,9 seviyesinde gerçekleşmesi
  

3. 
   Performans Göstergeleri
   

• 
  İhracatın ithalatı karşılama oranı
  
• 
  Altın ve enerji hariç ithalatın GSYH’ya oranı
  
• 
  İhracatta ve ithalatta orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin payı
  
• 
  Ana metal sanayi, elektrik-elektronik, makine ve teçhizat, kimya sanayi, otomotiv gibi öncelikli sektörler itibarıyla ithalat / toplam arz oranları
  
• 
  Küresel rekabet endeksinde Türkiye’nin yeri
  
• 
  Dâhilde işleme rejimi kapsamında döviz kullanım oranı
  
• 
  Tüketim malları ithalatının toplam ithalat içerisindeki payı
  
• 
  Seçilecek öncelikli sektör ve ürün gruplarında kapasite kullanım oranları
  

4. 
   Program Bileşenleri
   

1. 
   Bileşen: Üretimde Dönüşümün Gerçekleştirilmesi
   

• 
  İmalat sanayiinin ihtiyaç duyduğu girdilerin üretimine dönük, yerli katma değeri artıracak ürün/tür üretiminin özendirilmesi
  
• 
  Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinin orta-yüksek ve yüksek teknolojiye sahip ürünlerde yoğunlaşması
  
• 
  Enerji, işgücü, ulaşım ve altyapı maliyetlerinin düşürülmesi
  

1. 
   Bileşen: Yerli Girdi Kullanımının ve Yerlileşmenin Artırılması
   

• 
  Uygun standartta ve maliyette sürekli yerli girdi temininin artırılması
  
• 
  Yurtiçi doğal kaynak potansiyelinin daha etkin değerlendirilmesi
  
• 
  Yerlileşmenin desteklenmesi, bu amaçla uygun mekanizmaların geliştirilmesi
  
• 
  Kamuda ithal ürün kullanılmasının azaltılması amacıyla kamu alımlarında yerli üretimi olan ürünlerin kullanımını teşvik edici politikaların geliştirilmesi
  

1. 
   Bileşen: Dış Ticarete Dönük Düzenlemelerin Gözden Geçirilmesi
   

• 
  Yerli firmaların ölçek ve teknoloji yetersizliği veya küresel firmaların ölçek avantajı nedeniyle yurtiçi üretim kapasitesi yaratılamayan ürün gruplarında yatırımların ülkemize çekilmesi
  
• 
  Dâhilde işleme rejiminin gözden geçirilmesi
  
• 
  AB’nin tek taraflı olarak yaptığı STA’ların ticareti saptırıcı, rekabeti bozucu etkilerinin azaltılması
  

1. 
   Bileşen: Atıkların Ekonomiye Kazandırılması
   

• 
  Geri dönüşüm/geri kazanım ve toplama-ayırmaya konu atıkların sağlık, çevre, enerji perspektiflerinden değerlendirilerek etkin bir şekilde ekonomiye kazandırılması
  
• 
  Yurtiçi hurda arzını artırmaya yönelik çalışmaların desteklenmesi
  
• 
  Hurda toplama, ayrıştırma ve işleme merkezlerine yönelik girişimlerin desteklenmesi
  

5. 
   Koordinatör ve Sorumlu Kurum/Kuruluşlar
   

Genel Koordinatör: Ekonomi Bakanlığı

Bileşenlerden Sorumlu Kurum/Kuruluş

1. 
   Bileşen: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
   
2. 
   Bileşen: Ekonomi Bakanlığı
   
3. 
   Bileşen: Ekonomi Bakanlığı
   
4. 
   Bileşen: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
   

1. YURTİÇİ TASARRUFLARIN ARTIRILMASI VE İSRAFIN ÖNLENMESİ PROGRAMI

1. 
   Programın Amacı ve Kapsamı
   

Gayrisafi milli harcanabilir gelirin tüketilmeyen kısmı olan yurtiçi tasarruflar, yatırımların finansmanı açısından büyük önem taşımaktadır. Uluslararası veriler açık ekonomi koşullarında dahi gelişmekte olan ülkeler açısından yurtiçi tasarruflarla yatırım arasında pozitif ilişkiye işaret etmektedir.

Türkiye’nin orta-uzun dönem kalkınma hedeflerini yakalaması açısından istikrarlı ve yüksek bir büyüme sağlanması önem taşımaktadır. Büyümenin sağlıklı bir yapıda sürdürülmesi için yatırımlarda da istikrar sağlanması gerekmektedir. Türkiye’nin yurtiçi tasarruf oranlarının yüzde 15’in altındaki mevcut düzeyi, benzer gelir grubundaki ülkelere ve hızlı büyüyen ülkelere göre daha düşük seviyededir. Türkiye ekonomisi yakın geçmişte dış finansmana erişimde sorun yaşamamış olsa da yatırımların ve büyümenin istikrarlı bir biçimde sürdürülmesi için tasarrufların artırılmasına yönelik önlemler alınması önem taşımaktadır.

Mevcut kaynakların etkinlikten uzak kullanımı anlamına gelen israf ekonomideki tasarrufları azaltmakta ve doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı artırmaktadır.

Bu program çerçevesinde, yüksek ve istikrarlı bir büyüme dinamiği sağlamak üzere, en güvenilir ve kalıcı finansman kaynağı olan yurtiçi tasarrufların artırılması, artan yurtiçi tasarrufların üretken yatırımlara yönlendirilmesi ve israfın azaltılması amaçlanmaktadır.

2. 
   Program Hedefi
   

• 
  Yurtiçi tasarruf oranının yüzde 19’a yükseltilmesi
  

3. 
   Performans Göstergeleri
   

• 
  Yurtiçi tasarruf oranları (kamu, özel)
  
• 
  Finansal hizmetlere erişim oranı
  
• 
  Tüketici ve ticari kredilerin toplam krediler içerisindeki oranları
  
• 
  Ticari krediler içerisinde sanayinin payı
  
• 
  Özel sektör yatırımlarında makine teçhizatın payı
  
• 
  Bireysel emeklilik sisteminin hacmi ve sistemden erken çıkış oranı
  

4. 
   Program Bileşenleri
   

1. 
   Bileşen: Mali Piyasa Araçlarıyla Tasarrufların Özendirilmesi
   

• 
  Finansal farkındalığın artırılması ve  finansal eğitimin yaygınlaştırılması
  
• 
  Yastık altı tasarrufların sisteme çekilmesi
  
• 
  Küçük tasarrufların teşvik edilmesi ve korunması
  
• 
  Finansal ürün çeşitliliğinin artırılması
  
• 
  Tasarrufların uzun vadeli finansal araçlara kaydırılması
  
• 
  Özel sektörün finansmanında sermaye piyasalarının kullanılmasının teşvik edilmesi
  

2. 
   Bileşen: İsrafın Azaltılması ve Mükerrer Tüketimin Önlenmesi
   

• 
  İsrafın boyutlarının tespit edilmesi
  
• 
  Tüketici haklarının korunması
  
• 
  Bilinçli tüketimin yaygınlaştırılması
  
• 
  Piyasa gözetimi ve denetiminin etkin bir biçimde uygulanması
  
• 
  Çocuklara ve ailelere tasarruf alışkanlığı kazandırılması
  
• 
  İsrafın azaltılması ile ilgili kampanyalar düzenlenmesi
  
• 
  Çapraz sübvansiyonların ve ticari olmayan indirimlerin kaldırılması yoluyla kamu ve özel sektörün ürettiği mal ve hizmetlerin tüketiminin rasyonelleştirilmesi
  

3. 
   Bileşen: Kredi Düzenlemeleriyle Tasarrufların Özendirilmesi ve Üretken Yatırımlara Yönlendirilmesi
   

• 
  Tüketici kredilerindeki artışın makro ihtiyati tedbirlerle kontrol altında tutulması
  
• 
  Kredi kartlarındaki taksitlendirme, ödüllendirme ve limit belirleme uygulamalarının gözden geçirilmesi
  
• 
  Kredi maliyetlerinin farklılaştırılması ve diğer teşvik edici veya caydırıcı önlemlerle ticari kredilerin toplam krediler içerisindeki payının artırılması
  

4. 
   Bileşen: Tamamlayıcı Sigortacılığın Geliştirilmesi
   

• 
  Bireysel emeklilik sisteminin (BES) daha da genişletilmesi için yönetim ve işletim giderlerinin uluslararası düzeylere yaklaştırılması
  
• 
  Tamamlayıcı sağlık sigortacılığının geliştirilmesi
  
• 
  Uzun vadeli hayat sigortaları ürünlerinin geliştirilmesi
  

5. 
   Bileşen: Vergisel Araçlarla Tasarrufların Özendirilmesi ve Üretken Yatırımlara Yönlendirilmesi
   

• 
  Dolaylı vergi kompozisyonunun tasarruf önceliği çerçevesinde gözden geçirilmesi
  
• 
  Vergisel araçlarla üretken yatırımların özendirilmesi
  

5. 
   Koordinatör ve Sorumlu Kurum/Kuruluşlar
   

Genel Koordinatör: Kalkınma Bakanlığı

Bileşenlerden Sorumlu Kurum/Kuruluş

1. 
   Bileşen: Sermaye Piyasası Kurulu
   
2. 
   Bileşen: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
   
3. 
   Bileşen: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
   
4. 
   Bileşen: Hazine Müsteşarlığı
   
5. 
   Bileşen: Maliye Bakanlığı
   

1.